Buxoro davlat Universiteti F

1.rukn

2.vasl

3.sabab

4.zihof

5.sadr

6.aruz

7.ibtido

8.zarb

9.hashv

10.solim

11.maqsur

12.mahzuf

Aruz vaznida bahr(ar.dengiz, ya’ni ko’p vazn)deganda o’zaklari bir-biriga yaqin vaznlar turkumini tushunamiz.vaznlarni bahrlarga bo’lishga asliy rukinlar asos qilib olingan. Rukunlarning o’zaro, munosabati va takrori asosidagi ko’rinishlari bahr deyiladi. Aruz tizimida quyidagi 19ta bahr mashhurdir:hazaj, ramal, rajaz, mutaqorib, mutadorik, vofir, komil, tavil, madid, basit, munsarix, muzori, muktazab, mujtass, sari, jaded, karib, hafif, mushokil. Shoir zokirjon furqatnining aruz haqidagi ilmiy risolasi nashr qilingan emas. 1936-yilda abdurauf fitratning aruz haqida risolasi chop qilindi. Unda asl rukunlar nomlarini o’zbekchalashtirish muammo sifatida qo’yilgan edi. Ammo bu ilmiy taklif e’tiborsiz qoldi. 1948-yilda olim s.mirzayev navoiy aruzi mavzusida nomzodlik dissertatsiyasini himoya qildi. Afsuski aruzga noto’g’ri munosabat tufayli ancha vaqt aruz fani taraqqiysi e’tiborsiz qoldi. Va nihoyat 1972- yilda alibek rustamov aruz haqida suhbatlar risolasini chop ettirdi. Bir oz tanaffusdan so’ng, 1985-yilda ummat to’ychiyev o’zbek poeziyasida aruz sistemasi nomli monografiyasini nashr qildirdi.mustaqillik yillarida aruz va aruz ilmiga e’tibor ortdi. Professor a.hojiahmedov aruz nazariyasi asoslari o’zbek aruzi lug’ati navoiy aruzi nafosati kabi kitoblarini yaratdi.

Biz shuni yaxshi bilamizki alisher navoiy ijodida ,,xazoyin ul- ma’oniy’’da she’riy janrlarning 16ta xili mavjud. Ularning orasida eng barakalilaridan biri ruboiy ekanligini mutaxasislar ko’pmarta ta’kitlashgan. Navoiy ruboiylari tuyg’lar va fikrlarning yetukligi, tabiiligi, favqulodda go’zal va ta’sirchanligi, so’z ma’nolarining kamalakdek tovlanishi bilan ajralib turadi. Navoiy she’riyati bilan muloqot kutubxonalarning ichki olami ma’naviyatining boyishiga katta hissa qo’shadi.ALISHER NAVOIY- O’ZBEK ADABIYOTI ENG KO’P RUBOIY YOZGAN SHOIR. UNING O’ZBEKCHA RUBOIYLARI ,,XAZOYIN UL- MAONIY’’NING BIRINCHI DEVONI- ,,G’AROYIB US-SIG’AR’’GA KIRITILGAN. ULARNING UMUMIY SONI-133TA.