67
Intermittirlashgan astma (I bosqich). Kasallik zo‗ray-ishi qisqa (epizodli yo‗tal, xushtaksimon
nafas yoki disp-noe) xaftada 1 martadan kamroq. Xastalik zo‗rayishi bir necha soatdan bir necha
ko`ngacha davom etadi. To`ngi astma belgisi oyiga 2 marta yoki kamroq sodir bo‗ladi. Xurujla-
raro davrda kasallik belgilari yo‗q, tashqi nafas ko‗rsat-kichlari me‘yorda, ya‘ni dori-
darmonlarni qabul qilguncha to‗liq nafas olgandan so‗ng birinchi soniyada tezlik bilan nafas
chiqarish hajmi (NCHX) yoki pikfloumetr bilan o‗lcha-nadigan nafas chiqarishning pikli tezligi
(NCHPT) 80 fo-izga normadan ortiq, ko‗rsatkichlar o‗zgarishi bir necha kunduzda 20 foizdan
kam.
Engil persistirlashgan astma (II bosqich). Kasallikni zo‗rayishi belgilari xaftasiga 1 marta yoki
ko‗proq, lekin kuniga 1 martadan kamroq bo‗lishi bilan xarakterlanadi. Bu holat uyquni va
jismoniy faollikni yomonlashtiradi. Astmani to`ngi belgilari oyiga 2 martadan ortiq paydo
bo‗ladi. Astmaning shu turi bilan xastalangan bemorlarda NCHX yoki NCHPT davolanishdan
oldin normadan 80 foizga ortiq, ko‗rsatkichlar o‗zgarishi 20-30 foizni tashkil qila-di. BA klinik
manzarasi bronxologik dorilarni doim qabul qilish bilan nazorat qilinadi.
O‗rtacha og‗irlikdagi persistirlashgan astma (III bosq-ich). Uzoq davr mobaynida kasalLikning
har ko`ngi simp-tomlari bezovta qiladi. Xastalikning zo‗rayishi jismo-niy faollikni va uyquni
buzadi. Astmaning to`ngi belgi-larini vujudga kelishi xaftada 1 martadan ortiq. Astma-ning har
kuni qisqa muddatda ta‘sir qiladigan V - ago-nistlarni qabul qiladi. NCHX va NCHPT
ko‗rsatkychlari dori-darmonni qabup qilguncha 60 foizdan 80 foizgacha o‗zga-radi, bir necha
kunduzda mazkur ko‗rsatkichlar tebrani-shi 30 foizdan ortiq.
Og‗ir persistirlashgan astma (IV bosqich). Kasallik bel-gilari bemorda uzoq vaqt saqlanadi,
ko‗pincha to`ngi simp-tomlar sodir bo‗ladi, jismoniy faollikning chegarala-nishi kuzatiladi va
dori-darmonlar qabul q.ilinishiga qaramay bo‗g‗ilishning og‗ir xurujlari qaytalanadi. Davo lash
tavsiya qilinguncha NCHX va NCHPT ko‗rsatkichlari me‘-yorda 60 foizga kam, bir kecha-
kunduzda ular tebranishi ZOfoizdan ziyod. Bizning mamlakatda A.D. Ado va P.K. Bulatov
(1969), hamda G.B.Fedoseevlar (1982) tomonidan yaratilgan bronx astmasi-ning klinik-
patogenetik qo‗shma tasnifi qo‗llaniladi. Bun-da yana xastalikni bosqichma-bosqich rivojlanishi
hisobga olingan.
I.
BA rivojlanishining bosqichlari.
Biologik nuqsonlar davrini BA bilan xastalangan hamma bemorlarda o‗tkazadi.
Astma oldi holati - BA kasalligiga chalingan 50 foiz bemorlarga xos.
Bu nom bilan - ta‘riflanadigan holat bronx o‗pka appa-ratida bo‗lgan patologik jarayon belgilari
(surunkali bronxit, surunkali zotiljam) bilan kuzatiladigan bron-xospazm, allergik kasalliklar
(vazomotorli rinit, eshakemi, migren, neyrodermit), qonda va balgamda ko‗p miqdordagi
eozinofillar bilan birgalikda kuzatiladi va BA rivojlanishiga xavf tug‗diradi.
(3)
Klinik
shakllangan
BA
-
birinchi
xurujdan
keyin
yoki bronx astmasi statusidan keyin.
II.
BA turlari.
a.
Immunologik.
b.
Noimmunologik.
III.
BA ning patogenetik mexanizmlari.
Atopik (allergiyani chaqirgan allergenni yoki aller-genlarni ko‗rsatish bilan).
Infeksiyaga qarashli (Yuqumli omilni ko‗rsatib).
Autoimmunli.
Disgarmonalli (funksiyasi o‗zgargan endokrin organ-ni va disgarmonal o‗zgarishlarni
ko‗rsatilishi bilan).
Asab-ruhiy o‗zgarishlar turlarini ko‗rsatib.
Adrenergik disbalans.
Immun,endokrin, asab tizimining o‗zgargan reaksiya-lari ishtirokisiz shakllanadigan
bronxlarning birlam-chi o‗zgargan reaktivligi tug‗ma bo‗lishi ham mumkin. Ki-myoviy,
fizikaviy va mexanik irritantlar va Yuqumli agentlar ta‘sirida vujudga keladi va jismoniy Yukla-
ma, sovuq havo, dorilar ta‘sirida bo‗g‗ilish xuruji bi-lan ifodlanadi.
68
IV.
BA kechishining og‗irligi.
a.
Engil darajali.
b.
O‗rtacha og‗ir darajali.
v.
Og‗ir darajali.
V.
BA kechishining davrlari.
zo‗rayish.
zo‗rayishning so‗nishi.
remissiya.
VI.
Asoratlari
a.
O‗pkali (o‗pka emfizemasi, o‗pka etishmovchiligi, ate-
lektaz, pnevmotoraks va boshqalar).
b.
O‗pkadan tashqari (miokard distrofiyasi, o‗pkali Yurak,
Yurak etishmovchiligi va boshqalar).
Do'stlaringiz bilan baham: 
