|
Moslanuvchanlik bir xil detallarni ishlashdan boshqa xildagi detallarni ishlashga qayta sozlanishning tezligi ( vaqti) bilan belgilanadi. Haqiqatan ishchi dastgohni boshqarishda detalning chizmasidagi har qanday o'zgarishni nazarda tutushi va ular yasalgan detallarda aks etishi mumkin.Lekin ishchyaining boqarish sistemasiga qo'shilishi uning doimo hozir bo'lishini va texnologik jarayonning bajaoilishida qatnashuvini talab qhladi. Ishchining mana shu vazifasi amalda mehnat unumdorligini oshirishning samarali usuli bo'lmish ko'p dastgohka xizmat imkoniyatini yo'qatadi. Bundan tashari,ishchining ishlov berish jarayonida qatnashuvi ayni jarayoning ishlov berish jarayonida qatnashuvi ayni jarayoning xarakteristikasidagi sub'ektivizimni kuchaytiradi: uning unumdorligi va aniqligini oshiradi.
ABS qo'llanganda (16.1.-rasm,b) dastgoh 2 ni boshqarish oldindan (ishlab chiqarishni tayyorlash jarayonida) tuzilgan dastur eltgich 3 (kulachoklar, kopirlar, magnit lentalari, perfolenta va boshqalar)ga ko'chirilgan dastur asosida boshqariladi. Boshqarish dasturi dastgohdagi ish organlarining mo'ljallangan. Mazkur holda ishchi operator vazifasini bajaradi,ya'ni agar dastgoh avtomatik bo'lsa,uning to'g`ri ishlashini kuzatib boradi,agar yarimavtomatik bo'lsa, ko'shimcha ravishda dastgohga zagotovkalarni berib turish va tayyor detallarni olib turish ishlarini ham bajaradi.
Ishlov berish yoki yig’ish natijasida mumkin qadar ko`proq aniqlikka erishish uchun butun ishlov berish jarayonida detalning (tayerlanmaning) holatini belgilaydigan moslama yoki dastgoh stoli yuzalariga nisbatan o`zgarmas holatini saqlab turish talab qilinadi. Detalga, yuqorida ko`rsatilganidek o`zgarmas holatini butun jarayon davomida saqlagan holda ishlov berish bir o`rnatishdan ishlov berish nomini oldi.
Qator hollarda detalni bir marta o`rnatib unga to`la ishlov berishning imkoniyati bo`lmaydi. Masalan, detalning moslamaga o`rnatilgan yuzasiga ishlov berish uchun uni bo`shatish, aylantirish, yangi holatida o`rnatish va berilgan aniqlik bilan mahkamlash kerak
Agar detalga ishlov berish jarayonida uni bir necha marta o`rnatishga va mahkamlashga to`g’ri kelsa, unga bir necha o`rnatishda ishlov berilganligi xaqida gapirish mumkin, lyokin bunda o`rnatish so`zi boshqa ma`no kasb etadi. Bu holda o`rnatish deganda detalning moslama yoki dastgoh stoli yuzasiga nisbatan o`zgarmas holati tushuniladi. Demak, detalning holatini belgilaydigan moslama, dastgoh stoli yoki boshqa jihozlar yuzalariga nisbatan har o`zgarganda yangi o`rnatish xaqida gapirish mumkin.
Texnologik jarayonning ba`zi qismlarini bajarish uchun ishlov berilayotgan yoki yig’ilayotgan, moslamaga o`rnatiilgan va mahkamlangan ishlab chiqarish ob`ekti u bilan birga bir tekislikda yoki fazoda ketma-ket qator holatlarni egallashi kerak. Ishlab chiqarish ob`ektining o`zi o`rnatilgan va mahkamlangan moslama bilan birga egallaydigan har qanday yangi holati ishchi poziciyasi yoki oddiy qilib poziciya deyiladi. Poziciya ob`ekt holatining moslama bilan birgalikda jihozga yoki ish o`rniga nisbatan o`zgarmasligi bilan harakterlanadi.
Bundan ko`rinib turibdiki, o`rnatish bilan poziciya orasidagi farq shundan iboratki, har bir yangi o`rnatishda ishlab chiqarish ob`ekti o`zining holatini moslamaga, dastgoh stoliga va ish o`rniga nisbatan o`zgartiradi. Poziciya o`zgarganda esa ishlab chiqarish ob`ekti o`zining holatini moslamaga nisbatan o`zgarmas qilib qoldiradi va jihozga yoki ish o`rniga nisbatan – o`zgartiradi.
Poziciyaga misol qilib uch shpindelli vertikal parmalash dastgohini olish mumkin (1 rasm). Birinchi poziciyada detal uch qo`lachokli patronga o`rnatilib mahkamlanadi. Shpindelning har bir ishchi yurishidan keyin detal patron bilan birga bir poziciyadan ikkinchisiga o`tadi. Har bir poziciyada detalga kerakli asbob bilan ishlov beriladi. Detal hamma poziciyalardan o`tib yana birinchi poziciyaga qaytadi va u erda yangi tayerlanmaga almashtiriladi. Dastgohning aylanuvchi stoliga to`rtta uch qo`lachokli patron o`rnatilgan, bir vaqtning o`zida uchta poziciyasida ishlov beriladi, to`rtinchisida esa tayyor detal tushirilib yangi tayyorlanma mahkamlanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
