Buxoro – 2022 O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi

Dastgohlarni boshqarish - unga detalni berilgan q, unumdorlik va ishlov tannarxi bilan yasashning tegishli texnologik jarayoni bajarilishini ta'minlash uchun ta'sir ko'rsatish jaraynidir. U odam ?o'li bilan yki uning ishtiro?isiz avtomatik boshqarish sistemasi (AVS) yrdamida amalga oshishi mumkin.
Moslanuvchanlik bir xil detallarni ishlashdan boshqa xildagi detallarni ishlashga qayta sozlanishning tezligi ( vaqti) bilan belgilanadi. Haqiqatan ishchi dastgohni boshqarishda detalning chizmasidagi har qanday o'zgarishni nazarda tutushi va ular yasalgan detallarda aks etishi mumkin.Lekin ishchyaining boqarish sistemasiga qo'shilishi uning doimo hozir bo'lishini va texnologik jarayonning bajaoilishida qatnashuvini talab qhladi. Ishchining mana shu vazifasi amalda mehnat unumdorligini oshirishning samarali usuli bo'lmish ko'p dastgohka xizmat imkoniyatini yo'qatadi. Bundan tashari,ishchining ishlov berish jarayonida qatnashuvi ayni jarayoning ishlov berish jarayonida qatnashuvi ayni jarayoning xarakteristikasidagi sub'ektivizimni kuchaytiradi: uning unumdorligi va aniqligini oshiradi.
Ijrochi qurilmalar dasturidagi buyruqlarni bajarilishini ta'minlaydi va tsiklli boshqarish sistemasining ijrochi elementlar sistemasidan va dastgoh ishchi organlaridan tashkil topgan.
Surilishni berilishi bloki ijrochi mexanizmda joylashgan bo'lib, dasturning ishlov berilgan qismini (etapini) tugalangani haqida va keyingi etapga o'tilgani haqida signal beradi. Eng ko'p qo'ullaniladigan element yo'l qayta qo'shgichlari hisoblanadi. Surilishlarni vaqt relesini qo'llab ham amalga oshirish mumkin.
Tsiklli boshqarish smstemas qurilmali dastgohda ishga tushganda buyruk informatsiyasi dastur qurilmasidan tsiklli boshqarish smstemasi quilmasiga kelib tushadi, ular buyruqqa asosan ijrochi mexanizmlar boshqariladi, ya'ni dastgo ishchi organlari harakatga keltiradi. Dasturning barcha etaplari bajarilgandan so'ng (bir tsiklga taalluqligi) tsiklli boshqarish smstemasi qurilmasi, oldindagi ketma-ketlikda yana o'sha qarakatlarni qaytas takrorlaydi.
Uchinchi turdagi bloklarga biror qatorda ketma-ket joylashgan tusikchalardan tashkil topib, ular bitta qayta o'chirqichga navbatma-navbat ta'sir ko'rsatadi; to'siqlardan o'tganini qisoblovchisi (schyotchik) mavjud; har bir tusiqni tartib raqami dasturida berilgan bo'ladi.
Avtomatlashtirilgan texnologik jarayonda esa barcha yig`ish ishlarini avtomatlashgan texnik vositalar yordamida amalga oshirilib qolgan operatsiyalar qo`lda bajariladi. Avtomatlashtirilganlikka misol qilib yig`ilgan birlikni keltirish mumkin.
Avtomatlashtirilgan kompleks deganda nafakat yig`ish ishlari operatsiyalarini avtomatlash, balki nazoratlash va rostlash ishlarni avtomatlash nazarda tutiladi.
Ishlab chiqarishdagi yig`ish ishlarini avtomatlashning darajasini kuyidagi kursatkichlar bilan aniklash mumkin:
Yig`iluvchanlik koeffitsienti

bunda:
Т_сб – yig`ish jarayonining mehnat sigimi (moslashtirishdan tashqari)
Т<sub>пр</sub> –moslashtirish (prigonochnыx) mehnat sigimi.
Qo`l bilan bajariladigan moslashtirish ishini mexanizm bilan bajarilishi mumkinligini tavsiflovchi koeffitsient

bunda:
Т_сб.р. –qo`lda bajariladigan mehnat sigim.