Buxgalteriya va kasbiy faoliyat asoslari

 

6.ISHLABCHIQARISHXARAJATLARINITURKUMLASH. 

Ishlab chiqarish jarayoni bо‘lishi uchun  mehnat qurollari, mehnat buyumlari 

va  jonli  mehnat  bо‘lishi  shart.  Bu  jarayonda  inson  mehnat  qurollari  yordamida 

mehnat buyumlariga ta’sir etib yangi mashulot yoki iste’mol qiymati yaratadi. 

Shuning  uchun  ham  yangi  mashulot  yaratish  ma’lum  miqdordagi  mehnat 

qurollari,  mehnat  buyumlari  va  jonli  mehnat  sarfi  bilan  bog‘liq  bо‘ladi.  Bunday 

sarflar,  odatda,  ishlab  chiqarish  xarajatlari  deyiladi.  Ishlab  chiqarish  xarajatlariga 

mashulot  ishlab  chiqarish  bilan  band  bо‘lgan  xodimlarning  asosiy  va  qо‘shimcha 

ish haqi, xom-ashyo, materiallar, yoqilg‘i sarflari, amortizatsiya ajratmalari hamda 

---

352 

 

 

ishlab  chiqarishni  tashkil  qilish  va  boshqarish  bilan  bog‘liq  bо‘lgan  xarajatlar 

kiradi. 

Ishlab  chiqarish  xarajatlarini  pul  ifodasi  mashulot  tannarxini  tashkil  qiladi. 

Ishlab chiqarilgan mashulotlarning tannarxlarini aniq topish uchun rejalashtirilgan 

xarajatlarni  iqtisodiy  asoslanganligini  va  mashulotlar  ishlab  chiqarishni  aniq 

hisobini ta’minlash zarur. 

Ishlab  chiqarish  jarayonining  buxgalteriya  hisobining  asosiy  vazifalari 

quyidagilar bо‘lib hisoblanadi: 

1.  Moliya-reja,  ishlab  chiqarish  va  boshqa  bо‘linmalar  bilan  hamkorlikda 

hisobot  davri  uchun  korxonaning  mashulot  ishlab  chiqarish  tehnik  dasturini 

tayyorlash. 

2.  Korxonaning  mashulot  ishlab  chiqarish  faoliyatiga  zarur  bо‘lgan  moddiy 

qiymatliklar miqdorini aniqlash. 

3.  Korxonaning  mashulot  ishlab  chiqarish  texnik  dasturini  asosiy 

kо‘rsatkichlarini bajarilishini nazorat qilish. 

4. Mashulot ishlab chiqarish uchun zarur bо‘lgan moddiy, mehnat va boshqa 

xarajatlar hamda ulardan foydalanish ustidan operativ nazorat о‘rnatish. 

5. Ishlab chiqarish xarajatlarini me’yorlariga rioya qilinishini nazorat qilish. 

6. Ishlab chiqarish tsexlari huzuridagi omborlarda ishlab chiqarish maqsadlari 

uchun olingan moddiy qiymatliklarni saqlanishi ustidan nazorat о‘rnatish. 

7.  Mashulotlarni  chiqarish  bilan  bog‘liq  bо‘lgan  haqiqiy  xarajatlarni  о‘z 

vaqtida va aniq hujjatlashtirish. 

8. Chiqarilayotgan mashulotlarni tannarxlarini aniq topish. 

9.  Belgilangan  xarajat  me’yorlaridan  kelib  chiqqan  farqlarni  sabablarini 

topish. 

10. Ishlab chiqarish xarajatlari hisobini tashkil qilish. 

11. Tayyor mashulotlar tannarxini kalkulyatsiya qilish.