Buxgalteriya hisobi va operatsion texnika

K 
AH 
SC 
 
K – hisobvaraq kategoriyasini bildiradi, ya‟ni:  
1 – Aktivlar; 
2 – Majburiyatlar; 
3 – Kapital; 
4 – Daromadlar; 
5 – Xarajatlar; 
9 – Ko„zda tutilmagan holatlar bo„yicha hisobvaraqlar. 
AH  –  yuqorida  sanab  o„tilgan  kategoriyalardan  biriga  qarashli 
asosiy hisobvaraq 
01  –  asosiy  hisobvarag„i  naqd  pullar  va  boshqa  kassa  hujjatlarini 
bildiradi, ya‟ni bank aktivlaridan biri bo„lgan naqd pullar. 
SC – asosiy hisobvaraqqa qarashli bo„lgan subschyot. 
Masalan, 10000 – aktivlarni bildiradi. 
10100  –  aktivlar  bo„limiga  qarashli  naqd  pullar  va  boshqa  kassa 
hujjatlarini bildiruvchi asosiy hisobvaraq. 
10101 – aylanma kassadagi naqd pullarni bildiruvchi hisobvaraq. 
Demak, 1 – aktivlar; 
    01 – naqd pullar; 
    01 – aylanma kassadagi naqd pullar. 
Lekin ko„rsatilgan raqamlarning har biri alohida (01, 1) emas, bal-
ki birga yoziladi va o„qiladi, ya‟ni 10101, 10102, 10105 va hokazo. 
Barcha kategoriyaga qarashli asosiy va subschyotlar xuddi yuqori-
dagi tartibda nomerlanadi. 
Barcha  aktivlar  40  ta  atrofida  asosiy  hisobvaraqqa  bo„linadi,  har 
bir  asosiy  hisobvaraq  ham  bir  necha  subschyotdan  iborat.  Masalan: 

---

 
23 
10100 – asosiy hisobvaraq “Naqd pullar va boshqa kassa hujjatlari” deb 
nomlanadi va quyidagi subschyotlarni o„z ichiga oladi: 
10101 – aylanma kassadagi naqd pullar; 
10102 – zaxiradagi naqd pullar; 
10105 – cheklar va boshqa kassa hujjatlari; 
10107 – bankomatlardagi naqd pullar; 
10109 – yo„ldagi pullar; 
10111 – bank binosidan tashqaridagi kassalardagi naqd pullar. 
Huddi  shunday  misolni  «Majburiyatlar»  kategoriyasi  bo„yicha 
ko„rib  chiqamiz.  Bank  majburiyatlari  “Talab  qilib  olinguncha 
saqlanadigan” (muddatsiz) depozitlardan boshlanadi: ya‟ni, 
20200 – talab qilib olinguncha saqlanadigan depozitlar, bunda: 
2  –  majburiyatlar  kategoriyasini,  02  esa  shu  majburiyatlarga  te-
gishli asosiy hisobvaraqni bildiradi. Ushbu asosiy hisobvaraq bir qancha 
yordamchi hisobvaraqlarni (subschyotlarni) o„z ichiga oladi: 
20202 – Hukumatning budjetdan tashqari mablag„lari bo„yicha ta-
lab qilib olinguncha saqlanadigan depozitlari; 
20203 – Respublika qaramog„idagi budjet tashkilotlarining budjet-
dan tashqari mablag„lari bo„yicha muddatsiz depozitlari; 
20204  –  Mahalliy  budjet  qaramog„idagi  budjet  tashkilotlarining 
budjetdan tashqari mablag„lari bo„yicha talab qilinguncha saqlanadigan 
depozitlari; 
20205 – Budjetdan tashqari fondlarning talab qilinguncha saqlana-
digan depozitlari; 
20206 – Jismoniy shaxslarning talab qilib olinguncha saqlanadigan 
depozitlari; 
20207 – Respublika yo„l jamg„armasining talab qilinguncha saqla-
nadigan depozitlari; 
20208 – Xususiy korxonalar, xo„jalik shirkatlari va jamiyatlarning 
talab qilib olinguncha saqlanadigan depozitlari; 
20210  –  Davlat  korxona,  tashkilot  va  muassasalarining  talab  qilib 
olinguncha saqlanadigan depozitlari; 
20212 – Nodavlat notijorat tashkilotlarining talab qilib olinguncha 
saqlanadigan depozitlari; 
20214  –  Chet  el  kapitali  ishtirokidagi  korxonalarning  talab  qilib 
olinadigan depozitlari; 
20216  –  Bank  bo„lmagan  moliyaviy  muassasalarning  talab  qilib 
olinguncha saqlanadigan depozitlari; 

---

 
24 
20218  –  Yakka  tartibdagi  tadbirkorlarning  talab  qilib  olinadigan 
depozitlari; 
20296 – boshqa talab qilib olinadigan depozitlar. 
Demak,  20200  –  talab  qilib  olinguncha  saqlanadigan  depozitlar 
asosiy  hisobvarag„i  bir  nechta  yordamchi  hisobvaraqni  o„z  ichiga  olar 
ekan.  Yuqorida  sanab  o„tgan  depozit  hisobvaraqlarining  hammasi  kor-
xona  va  tashkilotlarining  hisob-kitob  schyotlariga  tenglashtirilgan  bo„-
lib,  ular  orqali  mijozlarining  hisob-kitob,  kassa,  kreditni  qaytarish  va 
boshqa operatsiyalari o„tkaziladi. 
Korxona va tashkilotlar o„zlarining ortiqcha pul mablag„larini jam-
g„armali  (20400)  yoki  muddatli  (20600)  depozitlarda  saqlashlari  mum-
kin. Bu asosiy hisobvaraqlar ham talab qilib olinadigan depozitlar hisob-
varaqlari kabi nomerlanib, o„z ichiga yuqorida ko„rsatilgani kabi bir nechta 
qo„shimcha  hisobvaraqlarni  oladi.  Hisobvaraqlar  rejasining  qolgan 
bo„limlaridagi hisobvaraqlari ham huddi shunday tartibda nomerlanadi.