Buxgalteriya hisobi

Bir so’mlik tovar Ishlab chiqarish tannarxi

mahsuloti uchun = -----------------------------------------------------

qilingan xarajat (tiyin) Tovar mahsulotini ulgurji bahosi.

Bu ko’rsatkich orqali qilingan xarajatlarning samaradorligini aniqlash mumkin.

Tahlil etishda bir so’mlik tovar mahsuloti uchun qilingan xarajatlar dinamikasi o’zgarishi aniklanadi.

Yuqoridagi ma’lumotlar mahsulotning tannarxini aniqlashda qilinadigan xarajatlarning umumiy tahlili uchun ma’lumotlar keltirilgan bo’lsa, endi shu mahsulot tannarxini aniqlashda mehnatga haq to’lash xarajatlari hisobining tahlilini ko’rib chiqamiz.

Birinchi navbatda biz korxonada mehnatga haq to’lash xarajatlari qay yo’sinlarda tashkil etilishini ko’rib chiqsak va undan keyin uning tahliliga o’tsak. Mehnatga hqa to’lashni tashkil etish tushunchasi ish haqi tarkibi, mehnat miqdori va sifatning unga to’lanadigan haqqa mosligi, shuningdek mehnatga haq to’lashning tarkibiy qismlari (me’yorlash, tarif tizimi, mukofotlar, ustamalar, qo’shimcha to’lovlar va hokazolar) hisobga olinishi kerak (2- chizma). Mehnatga haq to’lash tamoyillari iqtisodiy qonunlar amal qilinishini aks ettiruvchi obyektiv, ilmiy asoslangan qoidalar bo’lib, ular ish haqi funksiyalarini to’liqroq namoyon etishga yo’naltirilgandir. Mehnatga haq to’lash negizida ijtimoiy ishlab chiqarishda mulkchilik shakllari, davlatning eng ka mish haqini belgilash sohasidagi siyosati, milliy iqtisodiyotni rivojlantirish darajasi, mamlakat milliy boyligiga bog’liq bo’lgan ko’pgina tamoyillar yotadi.

2- chizma. Mehnatga haq to’lashni tashkil etish⁶

Bundan tashqari har bir korxona o’z ishchilarga ish haqi to’lashda “Mehnatga haq to’lash yagona tarif setkasini yanada takomillashtirish to’g’risida”⁷ gi qarorning mehnatga haq to’lashning yagona tarif setkasidan foydalanishadi (1-jadval).

1-jadval

Mehnatga haq to‘lash yagona tarif setkasi