|
Dt Materiallar Kt Dt Asosiy ishlab chiqarish Kt
1000 000 600 000
540 000540 000
Aksincha, yozilishi kerak bo‘lgan summadan kam summa yozilgani aniqlansa, «qo‘shimcha yozuv» usulidan foydalaniladi.
Masalan, xodimlarga hisoblangan ish haqidan 170 000 so‘m daromad solig‘i ushlab qolindi. Xo‘jalik jarayoni buxgalteriya hisob registrida quyidagi buxgalteriya provodkasi asosida aks ettiriladi:
Debet «Xodimlar bilan mehnat haqi « yuzasidan hisob-kitob. Kredit «Byudjet bilan hisob-kitob»
Xato yozuv orqali yuqoridagi schyotlar uchun yuritiladigan buxgalteriya hisob registriga 170 000 soni o‘rniga 120 000 soni yozilgani aniqlandi.
170 000 – 120 000 = 50 000
Xato yozuv to‘g‘rilanishi uchun 50 000 qo‘shimcha yozuv aks ettirilishi
kerak.
Materiallar qiymatida farqlar ijobiy yoki salbiy bo‘lishiga ko‘ra tegishli
schyotlarga «qo‘shimcha yozuv» yoki «qizil yozuv» usuli orqali aks ettiriladi.
19-variant
19-variant
1.Xo'jalik muomalalarini ikkiyoqlama yozish va uning ahamiyati
2.Xaridorlardan olinadigan to'lovlar hisobi.
3.Xo'jalik muomalalari ta'sirida balansida sodir bo'ladigan o'zgarishlar va ularning farqi.
4.2020-yilning 5 yanvar kuni korxona kassasida 2000 so'm mavjud bo'lib, 5-8 yanvar davomida quyidagi muomalalar amalga oshirilgan:Hisob-kitob schoytidan ish haqi va mukofot berish uchun korxona kassasiga 12000000 so'm pul olib kelindi.korxona ishchi va xodimlarga kassadan 11500000 so'm ish haqi va mukofot to'landi.Hisobdor shaxs va ishlatilmagan avans summasini qaytaradi 200 000 so'm.Ijro varaqasiga asosan aliment to'lab beriladi 105 000 so'm.Kassadagi limitdan ortiqcha pul mablag'i hisob-kitob schyotiga topshirdi.Muomalalarini provodkalarda aks ettiring.
JAVOBLAR
1.ga javob Buxgalteriya hisоbida xo'jalik muоmalasini bir scho'tning debeti va ikkinchi scho’tning kreditida aks ettirishga оddiy provodka deyiladi.
Buxgalteriya hisоbining scho'tlari – bu mablag'lar, mablag'larning manbalari va xo'jalik muоmalalarini bоshqarish va nazоrat qilish uchun zarur axbоrоtlarni оlish maqsadida, ularni guruhlash va jоriy tartibda hisоbga оlish usuli.
Хo‘jalik operatsiyalarini buxgalteriya schyotlarida aks ettirish ikkiyoqlama yozuv vositasida amalgaoshiriladi. Ikkiyoqlama yozuvning mohiyati har bir xo‘jalik operatsiyasi natijasida yuzaga keladigan ikkihodisani o‘zaro bog‘langan holda aks ettirishdan iborat. Masalan, materiallarni xarid qilish operatsiyasiniqayd eta turib, sotib olingan qiymatliklarning kelishi va mol yetkazib beruvchilarga to‘langan pulmablag‘larining sarflanishi ko‘rsatkichlari o‘zaro bog‘lanadi yoki mahsulot tayyorlashga meteriallarsarflashni aks ettira turib, o‘zaro bog‘liqlikda ishlab chiqarish chiqimlarining oshishi va korxonaomboridagi materiallarning kamayishi ko‘rsatiladi. Operatsiyalarni bunday usul bilan yozish ularningiqtisodiy mazmunini ochib beradi va xo‘jalik faoliyatini chuqurroq o‘rganishga yordam beradi. Shundayqilib, schyotlar va ikkiyoqlama yozuv buxgalteriya hisobi obyektlari to‘g‘risidagi ma‘lumotlarni o'rganadi.
Ikkiyoqlama yozuv- xo'jalik muomalalrini buxgalteriya hisobi schyotlarida registratsiya qilish. Bu usul shundan iboratki, har bir xo'jalik muomalasi ikki schyotga yoziladi- bir schyotning debeti va ikkinchi schyotning kreditiga .Ikkiyoqlama yozuv byxgalteriya hisobib obyektlarining o'zgarishlarini 122vujudga keltirgan xo'jalik muomalalarini iqtisodiy mohiyati bn bog'liq.
Shunday qilib, schyotlar va ikkiyoqlama yozuv buxgalteriya hisobi ob’ektlari to’g’risidagima’lumotlarni joriy guruhlash maqsadida qo’llaniladi. Ular yordamida korxonani tezkorboshqarish, moddiy javobgar shaxslar mulklarining but saqlanishi ustidan nazorat amalga oshiriladi. Ular xo’jalik faoliyatining yig’ma ko’rsatkichlarini hisoblab chiqish uchun zarurbo’lgan ma’lumotlarni asta-sekin jamg’arish va tartibga solish (sistemalash) imkonini beradi.Buxgalteriya hisobi, aniq ob’ektlarning keng bo’lgan tarkibi korxona xo’jalik mablag’larini doimiy ko’zdan kechirish zarurligini taqozo etadi. Buning uchun xo’jalik mablag’larini ikkixilga, ya’ni ularning turlari va joylashishi hamda tashkil topish manbalari va qanday maqsadga mo’ljallanganligiga qarab,ko’rsatadiganbuxgalteriyabalansixizmatqiladi.Xo’jalikmablag’larini aks ettirishning bunday tartibi ularning barcha yig’indisini o’zaro bog’langanholda ko’rish imkonini beradi va korxonaning ular bilan ta’minlanganligini tahlil qilishniengillashtiradi.Xo’jalik jarayonlarini vaqti-vaqti bilan ko’zdan kechirish buxgalteriya hisobida ularnitavsiflovchi ko’rsatkichlar ustidan kuzatish yo’li bilan amalga oshiriladi. Bunday ko’rsatkichlarxo’jalik faoliyatining barcha asosiy uchastkalari bo’yicha belgilanadi. Bu - ishlab chiqarish vasotish hajmi, foyda va rentabellik, tannarx va boshqalardir. Bularning hammasi hisobma’lumotlari asosida byudjetning bajarilishining yig’ma tizimini ifodalovchi hisobotda aksettiriladi. Hisobot - hisob-kitoblarning ilmiy asoslangan tizimi yordamida tuziladi. U hisoblabchiqariladigan ko’rsatkichlarning to’g’riligini va ularning o’tgan davrdagi huddi shundayko’rsatkichlari bilan hamda korxonaning moliyaviy ahvolini baholash maqsadida boshqakorxonalarning huddi shunday ko’rsatkichlari bilan solishtirish mumkinligini ta’minlaydi.Yuqorida aytilganlardan kelib chiqib, balans va hisobot buxgalteriya hisobi ma’lumotlariniyakunlovchi umumlashtirish usuli hisoblanadi desak bo’ladi. Bu usullardan foydalanishbuxgalteriya hisobining muhim vazifalari hisoblangan korxona va uning tarkibiy bo’linmalariniboshqarish, korxonaning moliyaviy ahvolini baholash kabi muhim bo’lgan vazifalarni echishnita’minlaydi. Korxonada tezkor boshqarish hujjatlar va schyotlar ma’lumotlari bo’yicha har kuniamalga oshiriladi, lekin u uzoqroq bo’lgan muddatdagi korxonalar ishini chuqur tahlil qilishimkonini bermaydi. Xo’jalik faoliyati natijalarini uzoq bo’lgan vaqtlar uchun har tomonlana vamukammal tahlil qilishni faqat balans va hisobot yordamigina amalga oshirish mumkin.Shu bilan buxgalteriya hisobida qo’llaniladigan usullar mohiyatini ko’rib chiqishga yakunyasaymiz. Shunday qilib, buxgalteriya hisobining usuli (metodi) quyidagi usul(element)lardaniborat ekan: hujjatlashtirish va yo’qlama qilish (inventarizatsiya), baholash va kalkulyatsiya,schyotlar va ikkiyoqlama yozuv, balans va hisobot.
Do'stlaringiz bilan baham: |
