Butli o’rgimchakning tuzilishi va hayot kechirishi

Organlar sistemasi	Oq planariya	Yomg’ir chuvalchangi	Suv shilliq qurti	Daryo qisqichbaqasi
Butli o’rgimchak
Muskul va tana bo’shlig’i
Hazm qilish sistemasi
Qon aylanishi
Nafas olishi
Ayirishi
Nerv sistemasi
Ko’payishi

Bunda o’quvchilar o’tilgan mavzularni eslab, ularni tahlil qilib, organlar sistemasi haqidagi faktlarni tanlab, ularni oldingilari bilan taqqoslaydi va xulosa qiladi.

Demak, butli o’rgimchakning ichki tuzilishi (nafas olish, qon aylanish, ko’payish, ayirish, nerv sistemasi)ni tahlil qilib, uni avval o’rganilgan oq planariya, yomg’ir chuvalchangi, suv shilliq qurti va daryo qisqichbaqasi bilan taqqoslab, birma-bir o’tilganlarni takrorlaydi va taqqoslaydi. Darsning bunday tashkil qilinishi o’quvchilarda tahliliy fikr yuritishni shakllantirishga zamin tayyorlaydi. Shuningdek, o’tilgan ma’lumotlarni yaxshiroq eslab qolish va adashtirib yubormaslik imkonini beradi.

Bog’lanishli (assotsiativ) fikr yuritish (avval o’rganilgan bilimlar, faktlar orasidagi bog’lanishlarni aniqlash, tanish ob’ekt va hodisalarning yangi xususiyatlari va sifatlarini topish).

Bog’lanishli fikr yuritish o’quvchilarning avval o’zlashtirgan bilim, ko’nikma va malakalarini kutilmagan vaziyatlarda qo’llab yangi bilim va ko’nikmalarni o’zlashtirishga imkon yaratadi.

Mustaqil fikr yuritish shaxs hayotida, o’quvchilar hayotida muhim ahamiyat kasb etadi. Shu sababli biologiyani o’qitishning barcha shakllarida, o’quvchilarda mustaqil fikr yuritish ko’nikmalarini rivojlantirishga ahamiyat berish zarur.

Mustaqil fikr yuritish quyidagi bosqichlarda amalga oshiriladi:

• 
  Muammoli vaziyatni tahlil qilish;
  
• 
  Farazlarni ilgari surish;
  
• 
  Avval o’zlashtirgan bilim, ko’nikma va malakalarni yangi vaziyatlarda qo’llab, yangi bilim, ko’nikma va malakalarni egallash;
  
• 
  O’z fikrini dalillash;
  
• 
  Javobning to’g’riligini tekshirib ko’rish.
  

O’quvchilarda mustaqil fikr yuritishni rivojlantirish uchun o’qituvchi har bir mavzuni o’rganishda muammoli vaziyatlarni vujudga keltirib, o’quvchilarning bilish faoliyatini muammoli vaziyatlarni hal qilishga yo’llashi lozim.

Masalan, o’rgimchaksimonlar sinfi mavzularida o’rgangan ma’lumotlarni kutilmagan vaziyatlarda qo’llash lozim.

№