Бурун, бурун ёндош бўшлиқларининг клиник анатомияси, физиологияси ва текшириш усуллари

Kasallikni belgilari: gipertrofik rinitni asosiy belgisi burun orqali nafas olishning qiyinligi yoki butunlay nafas olishni bo`lmasligidir. Burun chiganoqlarini kattalashishi to`liq yoki chegaralangan ko`rinishda bo`ladi. Agar burun chiganogini kattalashishi chegaralangan, ya`niy oldingi qismida kuzatilsa, nafas olish qiyin bo`ladi, nafas chiqarish esa oson, aksincha burun chiganogini orqangi qismi kattalashgan bo`lsa, nafas olish qisman oson, lekin chiqarish qiyin bo`ladi.

Ko`p miqdordagi shilimshik ajralma bemorni bezovta qiladi, ajralma burun bo`shligini, burun yo`llarini to`ldiradi, bir qismi burun ҳalqum tomonga xam oqib tushadi. Bu xolat bemorlarni burunni ajralmadan tozalashga majbur qiladi va ular doimo burun qoqib yoki yo`talib tuflab yurishga majbur qiladi.

Uzoq muddatga nafas olishni buzilishi, burun bo`shligidagi limfa va qon aylanishini buzilishini keltirib chiqaradi.Bunday xolat bosh miyada xam qon va limfa aylanishini buzilishiga olib keladi, natijada bemorlarda doimo bosh ogrishini kuzatiladi. YUqorida keltirilgan xolatlar bemorlarda uyquning va asab tizimini buzilishiga, mexnat qobiliyatini pasayishiga, xolsizlanishga olib keladi. Yallig’lanish natijasida xid sezish maydoni shilliq qavatlarida shish paydo bo`lishi va doimo shilimshiq ajralma bilan to`lib turishi xid sezish qobiliyatini pasayishiga (giposmiya), xattoki butunlay yuqolishiga (anosmiya) olib keladi.

Burun shilliq qavatlarini shishi va chiganoqlarni kattalashuvi xisobiga burun yondosh bo`shliqlarini chiqaruv teshiklari berkilib, shilimshiq ajralmalarni to`planishiga olib keladi, natijada, gipertrofik rinitda ko`p uchraydigan belgilaridan, bo`lgan burun yondosh bo`shliqlari soxasida ogirlik xissiyotini paydo qiladi.

Kattalashgan burun chiganoqlari burun yo`llarini to`sib turganligi uchun xam bemorlarda ovoz o`zgarib (rhinolalia clausa) pingillab gapiradi. Burun chiganoqlarini orqa qismini kattalashuvi eshituv nayi to`sib, tubootit rivojlanishiga va eshitishni pasayishiga sabab bo`ladi. Burun orqali nafas olishning to`la yo`qolishi va ogiz orqali nafas olish xisobiga, pastki nafas yo`llarida turli ikkilamchi (bronxit,zotiljam) yallig’lanishlar keltirib chiqaradi.

Rinoskopiyada Ko`p miqdorda ajralma chiqishi xisobiga buruni kirish qismini terisi shilinib, yalliglanib yorilgan.Surunkali gipertrofik rinitlarda shilliq qavatlar, burun chiganoqlari qizargan va shishganligini ko`rish mumkin.