Buqalamun: hikoyalar. / Anton Chexov. T.: Yangi

Cho‘lpon
tarjimasi
ESKI QO‘RA
(Qo‘rasi bor odamning o‘z og‘zidan)
Eski qo‘rani buzib o‘rniga yangisini so lish 
kerak edi. Men me’morni bosh qo‘ra ichida uy-
dan-uyga boshlab yurib, ish ustidagi gaplar 
orasida, har xil baland-past gaplardan ham ga-
pirib berdim. Yirtilgan devor qog‘ozlari, chang 
qoplagan likopchalar, qurum bosgan pechka 
– bularning hammasi yaqin orada  kechmish 
bir hayotning izlari bo‘lib xotiralarni qo‘zg‘a-
tardilar. Mana bu zinadan, chunonchi, bir 
to‘da mast odamlar bir o‘likni olib tushayotib 
qoqilib ketganlar va tobut bilan birga quyiga 
yumalangan edilar; tiriklar alam o‘tarlik da-
rajada zadalanganlar, o‘lik bo‘lsa, hech nar-
sa bo‘lmaganday, sipohlikni qo‘ldan berma-
gan va yerdan ko‘tarib olib yana tobutga so-
layotgan vaqtlarida unamaganday qilib bosh 
tebratkan edi. Mana, qatorasida uch eshik: 
mana munisida lorsillagan uch juvon yashar-
di: uchalasi ning ham «mehmon-izmoni» ko‘p 
bo‘lganligidan hammadan yaxshi yasanar va 
uy ijarasini ham vaqtida to‘lardilar. Yo‘lakning 
oxiridagi eshik – kirxonaniki, unda kunduzlari 
kir yuvilar, kechalari esa pivo ichilib to‘polon 

---

Anton Chexov
10
bazmlar bo‘lardi. Mana bu uch xonali uyga 
kelsak, uning hamma yog‘ini bakteriya va bat-
sil kabi kasallik qurtlari boskan. Yaramaydi 
bu joy. Bu yerda ko‘p odamlar bemahal o‘lib 
ketishdi, men sizni ishontirib ayta olamanki, 
bu uyga bir zamon bir bechoraning qarg‘ishi 
tekkan, shu uchun muning ichida yashagan 
odam allaqanday noma’lum bir maxluq bilan 
hamma vaqt birga yashaydi. Men, ayniqsa bir 
oilani sira esimdan chiqara olmayman. O‘zin-
giz tasavvur qilingiz; boshqalardan hech bir or-
tiqligi yo‘q oddiy bir odam; onasi, xotini, to‘rtta 
bolasi bor. Uning familiyasi Putoxin bo‘lib, o‘zi 
notariusnikida oyiga o‘ttiz besh so‘m olib mir-
zalik qilardi. O‘zi ichkilik ichmayturgan dindor 
va jiddiy odam edi. Uy ijarasini to‘lagali mening 
yonimga kirganida, hamma vaqt «tuzuk-quruq 
kiyinib kelolmadim», deb uzr aytardi; «uy ijara-
si besh kun kechikib ketdi», deb ham uzr aytar, 
pulni olganligim xususida tilxat yozib bersam 
oqko‘ngil bilan kulib turib, «muning nima kera-
gi bor, yomon ko‘raman men tilxat degan nar-
sani!» derdi. O‘zi bechorahol bo‘lsa qam ozo-
dagina yashardi. O‘rtadagi bir xonada to‘rtta 
bola bilan birga ularning katta onalari yotardi; 
ovqatlari ham shunda pishar, shunda yotib ux-
lar, shunda mehmon kuzatar va hatto shunda 
uyin-kulgi qilardilar. Mana bu xonada Putoxin-
ning o‘zi yashardi; uning bir yozuv stoli bo‘lib, 
ba’zi bir xil xususiy buyurtmalarni: rollar, 
ma’ruzalar va hokazolar ko‘chirishni shunda 
o‘tirib bajarardi. Mana bu – o‘ng qo‘ldagi xona-
ga qo‘shnini o‘tqizgan; qo‘shnisi Yegorich degan 

---

Buqalamun
11
bir chilangar bo‘lib, o‘zi tuzukkina, lekin ich-
kilikka mubtalo bir odam edi; u hamma vaqt 
issiqdan qiynalar, shu uchun doim ustida bitta 
kaltacha, yalangoyoq yurardi. Bu odam qulf, 
to‘pponcha, yosh bola tepki aravalarini tuzatar, 
arzon baho devor soatlarini tuzatishdan ham 
qochmas, tanga miri olib bolalarga siyg‘ang‘ich 
qilib berardi, lekin bu ishni jini sevmas, u o‘zini 
musiqiy asboblari tuzatuvchi usta deb bilardi. 
Uning stoli ustida, tashlandiq po‘lat va temir 
parchalar orasida, qopqosh ko‘chgan garmon 
yoki bukulgan egri karnaylar ko‘rinardi. O‘tir-
gan uyi uchun Putoxinga ikki yarim so‘m be-
rar, hamma vaqt uyida – o‘z dastgohi boshida 
o‘tirar, uydan chiqsa, faqat, tunuka lappaklar-
ni pechkada qizitmoq uchungina chiqardi.
Men, ba’zi-ba’zida kech fasllari shu uyga 
kirib qarardim, shunda, har kirganimda mana 
bunday bir ko‘rinishga duch kelardim: Pugo-
xin o‘z stulida o‘tirib allanarsalarni ko‘chirib 
yozmoqda: uning onasi bilan horg‘in chehrali 
po‘rdoq xotin, chiroq issig‘ida chok tikib o‘ti-
rardilar; Yegorich egovni chiyqirtmoqda. Hali 
o‘chib yetmagan issiq pechka esa harorat va 
dim purkamoqda; og‘ir havodan shchi (karam 
sho‘rva), yo‘rgak, Yegorich hidi kelmoqda. Qan-
cha yo‘qsul va tiqin bo‘lsa ham, har holda, bu 
uyga pechka oldiga yoyilgan yosh bola ishton-
chalari, Yegorichning temir lappakchalaridan 
jimlik, yumshoqliq, mamnunlik shamollari ke-
lardi... Eshik ketida, shundakkina yo‘lakchada 
sochlari chiroyli qilib taralgan, quvnoq bolalar 
yugurishib o‘ynashar, ularning chuqur e’tiqod-

---