Teng bog‘lanish va tobe bog‘lanish
Bilib oling. So‘zlarning o‘zaro bog‘lanishi ikki xil bo‘ladi:
1) teng bog‘lanish – ikki so‘zning teng huquqli, biri ikkinchisiga bo‘ysunmay bog‘lanishi: opam va kitob, uy va tom kabi.
2) tobe bog‘lanish – bir so‘zning (tobe so‘zning) boshqa bir so‘zga (hokim so‘zga) bo‘ysunishi orqali bog‘lanishi: opamning kitobi, uyning tomi kabi.
So‘zlarning teng bog‘lanishi so‘z qo‘shilmalarini hosil qiladi. So‘z qo‘shilmasida har bir so‘z ma’no mustaqilligini, alohida-alohida narsalarni nomlab kelish xususiyatini saqlab qoladi: opam va kitob, siz bilan biz kabi.
So‘zlarning tobelanish asosida bog‘lanishi so‘z birikmalarini hosil qiladi va so‘z birikmasi ikki va undan ortiq so‘zdan iborat bo‘lishiga qaramay, bitta tushunchani ifodalaydi: opamning kitobi, qizil gul, uyga kirmoq.
Bilib oling. So‘z qo‘shilmalarida so‘zlar sanash ohangi (yozuvda vergul) yoki teng bog‘lovchilar vositasida birikadi.
Sintaktik aloqa – so‘z birikmasi va gap qismlarining o‘zaro bog‘lanishi.
Do'stlaringiz bilan baham: |