Bulardan tashqari, tovush o'zgarishlarining yana quyidagi ko’rinishlari mavjud

Turdosh otlar va ularning turlari

Ona tili (5-sinf)

Bir turdagi narsa-buyumning nomini bildirgan otlar turdosh ot deyiladi. Masalan: qishloq, choynak, aka, daraxt.

Ona tili (6-sinf)

Bir turdagi shaxs, narsa, o‘rin-joy, faoliyat-jarayon nomlarini bildiruvchi otlar turdosh otlar sanaladi.

Shaxs otlari kim? so‘rog‘iga javob bo‘lib, shaxslarni yoshiga, yashash joyiga, mansab-unvoniga, kasb-koriga, ijtimoiy holatiga, qarindoshlik darajasiga, nasl-nasabiga ko‘ra nomlab keladi.

Shaxs otlarining bir guruhi asosga -chi, -soz, -kor, -xon, -dosh, -boz, (-voz), -vchi, -lik qo‘shimchalarini qo‘shish yordamida yasaladi. –vchi qo‘shimchasi i unlisi bilan tugagan fe’llarga qo‘shilganda, i unlisi u shaklida, a bilan tugagan fe’llarga qo‘shilganda, a unlisi o shaklida talaffuz qilinadi va shunday yoziladi. Undosh bilan tugagan fe’llarga –uvchi shaklida qo‘shiladi: quruvchi, suzuvchi.

-lik qo‘shimchasi o‘rin-joy bildiruvchi turdosh va atoqli otlarga qo‘shilib, shaxsning shu hududga mansubligini bildiradi. Atoqli otlarga qo‘shilgan –lik qo‘shimchasi atoqli otni turdosh otga aylantiradi va kichik harf bilan yoziladi.

Nima? so‘rog‘iga javob bo‘lib, jonli va jonsiz narsalarni bildirgan otlardirga narsa otlari deyiladi.

Narsa otlari -gich (-qich, -g‘ich), -gi (-qi), -k, -q, -oq, (i)ndi, -ma, -don va boshqa qo‘shimchalar yordamida yasaladi. –q qo‘shimchasi a unlisi bilan tugagan fe’llarga qo‘shilganda, a unlisi o shaklida talaffuz qilinadi va shunday yoziladi: bo‘ya+q = bo‘yoq kabi.

Qayer? so‘rog‘iga javob bo‘lib, o‘rin-joy ma’nosini bildiruvchi otlar o‘rin-joy otlari sanaladi. Bunday otlar o‘rin-joy ma’nosi bilan birga narsalik ma’nosini ham bildiradi, shuning uchun qayer? so‘rog‘i bilan birga nima? so‘rog‘ini olishi ham mumkin.

-zor, -loq, -iston, -goh, -xona qo‘shimchalari o‘rin-joy otlarini yasaydi.

Shaxs va narsalarning faoliyat jarayonini nomlovchi otlarga faoliyat-jarayon otlari deyiladi.

Faoliyat-jarayon otlari –lik, -chilik, -garchilik, -(i)m, -(i)k (-q) qo‘shimchalari yordamida yasaladi: ezmalik, g‘allachilik, serobgarchilik, terim, unum va hokazo.

Sezgi a’zolarimiz orqali bilishimiz mumkin bo‘lgan narsalarni bildirgan otlarga aniq otlar deyiladi: kitob, mashina, uy, eshik, dutor va hokazo.

Sezgi a’zolarimiz orqali bilishimiz mumkin bo‘lmagan, tafakkur va tasavvur orqali idrok qilinadigan narsalarni bildirgan otlarga mavhum otlar deyiladi: dev, xayol, aql, o‘y, go‘zallik va hokazo.

Aniq otlar birlik va ko‘plik shaklida qo‘llana oladi, ammo mavhum otlar ko‘plik shaklida qo‘llanganda, ko‘plik ma’nosi emas, balki ta’kidlash, kuchaytirish ma’nolari ifodalanadi.