Bulardan tashqari, tovush o'zgarishlarining yana quyidagi ko’rinishlari mavjud

Assimilatsiya (assimilatio lotincha so‘z bo‘lib, o‘xshatish, moslashtirish demakdir) qator kelgan nutq tovushlarining bir-biriga ta’sir qilib o‘ziga moslashtirishidir. Bir tovushning yon tovushga moslashishi,singishi. Assimilatsiya ikki xil bo‘ladi:
1) progressiv assimilatsiya oldingi tovushning keyingi tovushni о’ziga o‘xshatishidir: aytdi – aytti, otdan-ottan, yurak+ga - yurakka 2) regressiv assimilatsiya keyingi tovushning oldingi tovushni o‘ziga o‘xshatishidir: yigit+cha -yigichcha, yoz+sin-yossin, tuz+siz-tussiz.
Dissimilatsiya (lotincha dissimiatio so‘zidan olingan bo‘lib, o‘xshamaslik, noo‘xshashlik ma’nosini bildiradi) nutq jarayonida ba’zi bir so‘zlarda yonma-yon kelgan ikkita o‘xshash tovushning noo‘xshash bo‘lib qolishidir. Dissimilatsiya ham ikki xil bo‘ladi: 1) progressiv dissimilatsiya. Bunda keyingi tovush o‘zgaradi: birorta -bironta, zarur – zaril, soldat-sallot; 2) regressiv dissimilatsiya. Bunda oldingi tovush o‘zgaradi: ittifoq - intifoq, koridor – kolidor, maqtanmoq – maxtanmoq kabi (qt ning yonma-yon kelishida ro‘y beradigan o‘zgarish dissimilatsiya sanaladi. qs ning yonma-yon kelishida bo‘ladigan o‘zgarish dissimilatsiya emas. m-n: oqsil, taqsim).
Metateza undosh tovushlarning o‘rin almashuvidir: tuproq-turpoq, aylanmoq - aynalmoq, yog‘mir-yomg‘ir, ahvol-avhol, o‘granmoq-о’rganmoq.Yonma-yon kelgan tovushlarning o‘rin almashishi ko‘proq jonli so‘zlashuvga, ayniqsa, shevalarga xos bo‘lib, adabiy tilda kam uchraydi.
Tovush o‘zgarishi tasnifi

O‘zgarish turi

Tovush turi