Bulardan tashqari, tovush o'zgarishlarining yana quyidagi ko’rinishlari mavjud



Download 2,11 Mb.
bet149/253
Sana16.04.2022
Hajmi2,11 Mb.
#556792
1   ...   145   146   147   148   149   150   151   152   ...   253
Bog'liq
Bulardan tashqari, tovush o\'zgarishlarining yana quyidagi ko’rin

Ergashtiruvchi bog‘lovchilar
O‘zaro tobe munosabatida bo‘lgan gap bo‘lagi va gaplarni bog‘lash uchun ishlatiladigan bog‘lovchilar ergashtiruvchi bog‘lovchi sanaladi.
Chunki, ya’ni, agar, garchi singari so‘zlar ergashtiruvchi bog‘lovchilardir.
Chunki, negaki bog‘lovchilari sabab bog‘lovchilari hisoblanadi.
Yozuvda bu bog‘lovchilardan oldin vergul qo‘yiladi.
Ya’ni bog‘lovchisi aniqlov bog‘lovchisi sanaladi. Yozuvda ya’ni bog‘lovchisidan oldin doimo vergul qo‘yiladi.
Agar, agarda, basharti, garchi singari bog‘lovchilar shart bog‘lovchilari hisoblanadi.
AL va KHK darsligidan:
Hammasini tinglardim, ammo o‘xshashini topmasdim aslo. Omon so‘zlar va Zaynab qalbi tol bargiday dir – dir qaltirar. (H. Olimjon)
Keltirilgan gaplarning birinchisida ammo yordamchisi o‘zaro zid ma’noli bo‘lgan tinglardim gap bo‘lagi bilan o‘xshashini topmasdim bo‘lagini; ikkinchi gapda va bir paytda ro‘y berayotgan voqea haqida axborot beruvchi ikki gapni o‘zaro bog‘lash uchun qo‘llangan.
Ikki va undan ortiq gap bo‘lagi yoki gaplarni o‘zaro bog‘lab keluvchi yordamchi so‘zlarga bog‘lovchilar deyiladi.
Gap bo‘lagi va gaplarni qanday bog‘lashlariga ko‘ra bog‘lovchilar ikki turli bo‘ladi:

    1. teng bog‘lovchilar; b) ergashtiruvchi bog‘lovchilar.

O‘zaro teng munosabatda bo‘lgan gap bo‘laklari, gaplarni bog‘lash uchun ishlatiladigan bog‘lovchilar teng bog‘lovchilar hisoblanadi. Teng bog‘lovchilarga va, hamda, ammo, lekin, biroq, yo, yoki, yoxud, yo...yo, goh...goh singari bog‘lovchilar kiradi.
O‘zaro tobe munosabatda bo‘lgan gap bo‘lagi va gaplarni bog‘lash uchun ishlatiladigan bog‘lovchilarga ergashtiruvchi bog‘lovchilar deyiladi. Bunday bog‘lovchilarga chunki, sababli, tufayli, shuning uchun, shu bois (sabab, sababli), ya’ni, -ki singari so‘zlar kiradi.


Bog‘lovchi turlari

T/r

Bog‘lovchilarning turlari

Vazifasi

Bog‘lovchilar

Teng bog‘lovchilar

1.

Biriktiruv bog‘lovchilari:

Uyushiq bo‘lak va bog‘langan qo‘shma gap qismlarini bog‘lab, biriktiruv munosabatini ifodalaydi.

va, hamda bog‘lovchi vazifasida kelgan bilan ko‘makchisi, ham yuklamasi




2.

Zidlov bog‘lovchilari

O‘zaro zid ma’noli uyushiq bo‘laklarni va qo‘shma gap qismlarini bog‘laydi.

ammo, lekin, biroq, lek, vale




3.

Ayiruv bog‘lovchilari

Uyushiq bo‘lak va qo‘shma gap qismlarini bog‘lab, ayiruv va galma-gallik munosabatini bildiradi

yo, yoki, yoxud, yoinki, yo...yo, goh-goh,dam…dam ba’zan... ba’zan

Ergashtiruvchi bog‘lovchilar

1.

Aniqlov bog‘lovchilari

Ajratilgan bo‘laklarni ajratilmish bo‘lakka, ergash gapni bosh gapga bog‘lab aniqlov munosabatini bildiradi.

ya’ni, -ki(-kim)




2.

Sabab bog‘lovchilari

Sabab ergash gapni bog‘lab, ular o‘rtasidagi sabab-natija munosabatini ifodalaydi.

chunki, shuning uchun, shu sabab(dan),shu sababli, shu tufayli




3.

Shart bog‘lovchilari

Shart, to‘siqsiz hol hamda ergash gaplarni hokim bo‘lak yoki bosh gaplarga bog‘lab, ular o‘rtasidagi shart va to‘siqsizlik munosabatini ifodalaydi.

agar, basharti, mabodo, garchi,




4.

Chog‘ishtiruv bog‘lovchisi

Gap bo‘laklari va gaplarni o‘zaro bog‘lab, ular o‘rtasidagi bog‘lanishda qiyoslash ma’nosini ifodalaydi.

go‘yo, go‘yoki, xuddi


Download 2,11 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   145   146   147   148   149   150   151   152   ...   253




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish