Бухоро мусиқа фольклорининг тарихий- назарий ва амалий масалалари

 
 

---

206 
TASVIRIY SAN’ATDA AMIR TEMUR SIYMOSI 
 
Buxoro davlat universitetining Pedagogika instituti 
San’atshunoslik kafedrasi o’qituvchisi 
Ibadullaeva Shaxnoza Ilxamovna
 
Buxoro davlat universiteti
Texnologik ta’lim kafedrasi katta o’qituvchi 
Karimova Mahbuba Nutfullaevna
 
Amir Temurning to’liq ismi Amir Temur ibn Amir Tarag’oy ibn Amir Barqul Kesh 
(Shaxrisabz)ning Xo’ja Ilg’or (hozirgi paytda bu qishloq Yakkabog’ tumaniga qarashli) 
qishlog’ida 1336 yilning 9 aprelida tavallud topgan. Uning otasi Amir Tarag’ay o’ziga 
to’q, badavlat kishi bo’lgan. Onasi Tegina Begim esa buxorolik taniqli olim 
Ubaydullohning qizi bo’lgan. ...rasm. 
Temur 7 yoshidan bilim olishni boshlaydi. U bolalik davridan boshlab mard, 
dovyurak, jasur bo’lib o’sdi. Harbiy san’atni mukammal egalladi. qur’oni Karimni yod 
oldi, hadis ilmini o’rgandi dunyoviy bilimlarga ham ega bo’ldi. Shuning uchun ham 
iymon-e’tiqodli, halol, pok, aql-zakovatli, o’z e’tiqodiga mustahkam rioya qiladigan, 
adolatli inson bo’lib etishdi. 
Amir Temurning yoshligi Shaxrisabzda o’tgan. Otasi uni 7 yoshga to’lganda 
o’qishga bergan. Amir Temurni otasi yuqori martabali beklardan hisoblanganligi uchun 
yoshlik chog’laridan uni maxsus murabbiylar nazorati ostida chavandozlik, ovchilik, 
kamondan o’q uzish va boshqa harbiy mashq va o’yinlar bilan shug’ullantirgan. Amir 
Temur bolalikdan o’z atrofiga tengqurlarini to’plab, merganlik, chavandozlik, suvda 
suzish, ovchilik, qilichbozlik kabilar bo’yicha mashq o’tkazgan va turli musobaqalar 
tashkil etgan. Keyinchalik ana shu mashg’ulotlar Amir Temurning kuchli lashkarboshi 
bo’lishida katta ahamiyatga ega bo’ldi va harbiy ilmning “Ming askar” uslubi 
asoschilaridan biri bo’lishida asos bo’lgan.
Amir Temurning jahon tarixida va taraqiyotida tutgan o’rni va xizmatlari beqiyos 
kattadir. U turkiy va boshqa halqlarni mo’g’illar istilosidan ozod etgan. Amir Temur 
o’zining ham ma’naviy, ham jismoniy kuchini o’z halqining og’irini engil qilishga, 
shahar va qishloqlarni obod qilishga, chanqab yotgan erlarga ariq qazdirib suv 
chiqarishga, bog’lar yaratishga safarbar qilgan. Sohibqiron mamlakat markazi 
Samarqandni, shuningdek, Buxoroni dunyodagi eng go’zal shaharga aylantirishga 
harakat qilgan.
Uning Samarqand, Buxoro va Shaxrisabz hamda boshqa shaharlarda qurdirgan 
binolari xozirgi kunda ham o’zining badiiy qiymatini yo’qotmagan. 
O’sha davrlarda mamlakatda ilm va fanga alohida e’tibor berilgan edi. Shunga ko’ra 
shaharlarda bir qator madrasalar qurilgan va ularda diniy bilimlar bilan bir qatorda 
dunyoviy ilmlar ham berilgan. Natijada Samarqandda Ulug’bek boshchiligida fan 
markazi tashkil topgan. 
Amir Temur yirik sarkarda, harbiy ishining bilimdoni edi. Vatanni dushmandan 
himoya qilish, yov bilan kurashish sirlarini askarlarga chuqur o’rgatishda o’zi bosh bo’lib 
mashqlar o’tkazar edi. Amir Temur davrida har bir voyaga etgan yosh askarlar harbiy 
ta’lim olishga majbur bo’lgan. Shuning uchun ham mamlakatga xech bir davlat xujum 

---

207 
qilishga botina olmagan. 
Amir Temur islom dinining yoyilishiga katta xissa qo’shganlardan biri edi. U davlat 
chegaralarini kengaytirar ekan, islom dinini targ’ib qilish, masjid va madrasalar qurishga 
alohida e’tibor bergan. 
Amir Temur “Kuch-adolatdadur” der edi. U davlat arbobi sifatida mamlakatni 
adolat tarozusi bilan boshqarishga harakat qilgan. U har bir muammo, masala, janjal, 
nizolarni adolat yuzasidan hal qilar edi. Adolat tarozusini har bir mo’min-musulmon 
uchun barobar ko’rar edi. 
Amir Temurning zamondoshlari yozib qoldirgan ma’lumotlarga qaraganda u 
tabiatan og’ir va bosiq, teran fikrli, idrokli, shuningdek ziyrak, qobiliyatli, samimiy inson 
bo’lgan. 
Amir Temur davlatni aql-zakovat va huquqiy asos bilan idora etgan. U bu haqda 
shunday degan edi: “,,,,davlat ishlarining to’qqiz ulushini kengash, tadbir va mashvarat, 
qolgan bir ulushini qilich bilan amalga oshirdim”. 
Yana uning quyidagi gaplari ham diqatga sazovordir. Uning “qay bir joydan bir 
g’isht olsam, o’rniga o’n g’ishtni qo’ydirdim, bir daraxt kestirsam o’rniga o’nta ko’chat 
ekdirdim” degan so’zlari uning bunyodkorlik harakatlarining yorqin misolidir. 
Hozirda sohibqironning o’z halqi uchun ko’rsatgan beqiyos katta xizmatlari 
halqimiz va xukumatimiz tomonidan munosib taqdirlanmoqda. Uning hayoti va ijodini 
aks ettiruvchi badiiy asarlar yaratilmoqda. Tasviriy san’atda Amir Temur obrazini 
yaratishga qaratilgan bir qator asarlar ishlangan. Toshkentda Temuriylar muzeyi tashkil 
etilgan.