Бухоро давлат университети ҳузуридаги илмий даража берувчи phD

Тўртинчи Қаландар
Динимизни бузмоқ бўлган ғаддорга ўлим!¹³⁶
Бунда жаҳолат туфайли ҳакимларга отилган тошлар ҳақида гап боради. Чунки “Руҳлар исёни”даги ҳаким ҳам, “Имом Бухорий”даги Имом Бухорий ҳам одамлар даволаганлари учун оломон томонидан ўлимга мақҳкум этиладилар ва иблисга тенглаштириладилар.
Кўринадики, шеърий драмалар композициясидан ўрин олган монологлар тарихий шахснинг руҳий кечинмаларини, характерини ёритиб беришга хизмат қилган бўлса, диалоглар асарда воқеалар ривожлантиришга, эпик мазмунни ва конфликтни кучайтиришга йўл очган.

2. 
   Шеърий драмада образ
   

Образ масаласи ҳамиша адабиётшуносликнинг долзарб муаммоларидан бўлиб келган. Зеро, адабиётшунос Д.Қуронов тўғри таъкидлаганидай: “Санъаткор бадиий образ воситасида дунёни англайди, ўзи англаган моҳиятни ва ўзининг англанаётган нарсага ҳиссий муносабатини ифодалайди. Шу маънода бадиий образ адабиёт ва санъатнинг фикрлаш шакли, усули саналади”¹³⁷. Шу жиҳатдан кузатганимизда, ХХ аср ўзбек шеърий драмаларида яратилган образлар тарих ва бугуннинг инсон камолоти учун хизмат қилувчи ғояларини ташувчи восита сифатида аҳамиятлидир. Таъкидлаш керакки, таҳлил этганимиз шеърий драмаларда тарихий шахс образини бадиий гавдалантириш тамойили етакчилик қилади. Айни чоқда замондошларимиз образлари орқали бугунги куннинг маънавий-ахлоқий муаммолари ҳам очиб берилганлигини таъкидлаш зарур.
ХХ аср ўзбек шеърий драмаларида тарихий шахслар ҳаёти реал воқелик ва бадиий тўқима уйғунлигида ифода этилган. Бунда камолот пиллапояларини босиб ўтган, ибрат намунаси бўлган улуғ инсонлар қаторида ватанпарварлиги, элу юрт тинчлиги ва мустақиллиги, фаровонлиги йўлидаги мислсиз жасорат кўрсатган тарихий шахслар бош образ сифатида танланган. Айтиш мумкинки, уларда тарих вa замоннинг энг муҳим муаммолари акс эттирилган. Шеърий драма саҳифалари кузатилса, турли даражадаги тарихий шахслар образлари бадиий гавдалантирилганлигини кузатиш мумкин. Шу жиҳатдан уларни иккига бўлиш мумкин: