Бухоро давлат университети олий таълимнинг

7. КУРС ИШИНИ РАСМИЙЛАШТИРИШ

Курс ишига қўйиладиган асосий талаблардан бири, уни белгиланган қоидалар асосида тўғри расмийлаштириш ҳисобланади. Чунки ишни тўғри расмийлаштириш унинг сифатини оширибгина қолмай, балки муваффақиятини ҳам таъминлайди.
Ишнинг режаси мавзунинг мазмунини тўлиқ ёритишга қаратилиши керак. Матнда кетма-кетлик бузилмаслиги ҳамда изчилликка риоя қилиниши шарт. Матнда янги фикрни ифодалайдиган жумлалар абзацдан ёзилади. Агар бирор бир манбалардан мисоллар келтирилса, улар қайси манбадан олинганлиги ишораси саҳифанинг энг пастида чизиқ тагида сатр бошидан ёзилади. Агар бир нечта манба келтирилса, ишоралар шу ерда тартиб рақами билан кўрсатилади.
Курс ишини бажариш жараёнида тўпланган ва қайта ишланган маълумотлар аниқ, тартибли ва хаққоний бўлиши керак. Материаллар баёни мантиқий изчил, жумла тузилишлари қисқа ва аниқ, мавҳумлик ва қайтаришлар бўлмаслиги, хулосалар исботланган ва тавсиялар асосланган бўлиши керак.
Курс иши муқоваси 3-иловада кўрсатилган намунага мувофиқ расмийлаштирилади.
Мундарижа (режа) курс ишининг қисмларини, саволларнинг номланишларини, бетларнинг рақамланиш тартибини ўзида ифода этади. Кириш, хулоса ва таклифлар бўлимларини истисно этган ҳолда барча саволлар, араб рақамлари билан рақамланиши керак. Саволларнинг тартиб рақамидан кейин нуқта қўйилади ва саволлар ёзилади. Курс иши мундарижасини (режасини) расмийлаштириш намунаси 4-иловада келтирилган.
Курс иши бетлари саҳифанинг юқори қисмининг ўртасидан кетма-кетлик бўйича рақамланиши лозим. Муқова варағига тартиб рақами қўйилмайди. Агар курс ишида расмлар, чизмалар ва жадваллар бўлса, уларни умумий рақамланишга қўшиш керак. Иловалар ва фойдаланилган адабиётлар рўйхати ҳам кетма-кетликда рақамланади.
Адабиётлар рўйхати фойдаланилган барча манбаларни алфавит тартиби бўйича ўзида жамлайди (5-илова).
Илова курс ишининг охирида берилади. Ҳар бир илова янги бетдан бошланади, саҳифанинг ўнг томонидан юқори бурчагида “илова” деган сўз ёзиб қўйилади. Ҳар қайси илова сарлавҳага эга бўлиши керак. Мабодо курс ишида икки ва ундан зиёд илова бўлса, улар кетма-кетликда рақамланади, яъни «1-илова», «2-илова» ва ҳоказо. Ишда иллюстрациялар уларнинг мазмунига қараб белгиланади ва баён қилинаётган матнда аниқлик киритиш учун етарлича бўлиши керак. Барча иллюстрациялар (чизмалар, диаграммалар, графиклар ва ҳоказолар) расмлар деб номланади. Расмлар ҳам кетма-кетлик бўйича рақамланади. Улар бевосита курс иши матни қайд этилган жойда ёки кейинги бетда ё бўлмаса қайд этилган саҳифага яқинроқ жойда жойлаштирилиши лозим.
Рақамли маълумотларни жадвал тарзида ифодалаш тавсия этилади. Ҳар бир жадвал ўз мазмунидан келиб чиқган ҳолда номланиши ва тегишли жадвал тепасида, жадвал сўзи ёзилиши керак.
«Жадвал» сўзи ботиқ ҳарфлар билан саҳифанинг ўнг томонида ёзилади. Сарлавҳани ажратиб кўрсатишнинг ҳожати йўқ.
Жадвал матнда биринчи марта эслатилгандан кейин жойлаштирилгани маъқул. Жадвал кейинги саҳифага кўчириладиган бўлса, устун рақамланади ва бу рақамланиш кейинги бетда такрорланади. Жадваллар ҳам худди расмлар каби рақамланади, яъни «1жадвал», «2-жадвал» ва ҳоказолар.
Ишда формулалар келтирилса, улар аниқ ёзилиши керак. Берилган формула остида белгилар ва сон даражалари тушунтириш маъносига қараб, улар формулада кандай берилган бўлса, шу тартибда берилиши лозим. Ҳар бир белги ва сон даражасининг маъноси янги сўз қаторидан берилади.
Матнда келтирилган маълумотлар манбаси тартиб рақами бўйича фойдаланилган адабиётлар рўйхатида кўрсатиб ўтилади.
Курс ишини ёзаётганда, адабиёт манбаларидан, кўрсатмалардан, идоравий маълумотлардан кўчириш, шунингдек, расмий қабул килинмаган сўзларни, ибораларни, атамаларни ишлатиш таъқиқланади.
Курс ишини ёзиб тугатгач, уни саволларининг ўзаро боғланишига ва баён этилиш усулига (адабий тилига) алоҳида эътибор берган ҳолда қайта ўқиб чиқиш керак. Кўпинча қайта ўқилишда илгари билинмаган хатоларга, қайтаришларга, қарама-қарши фикрларга, нотўғри танланган қиёслашларга ва турлиҳил ҳатоларга дуч келинади. Айниқса, формулаларни, рақамларни, кўчирмаларни, библиографик ёзувларни дастлабки манбалар бўйича диққат билан текшириб чиқиш талаб этилади. Зарурат туғилганда қўлёзмани тўлдириб, маромига етказиш лозим.
Курс ишининг матни 210-297 мм. шаклдаги оқ қоғозга кўлёзма шаклида ёзилиши керак. Жадваллар, расмлар, чизмалар ва графиклар компьютерда ёзилиши мумкин. Матн тушунарли ҳуснихатда, тузатишларсиз, ёзув қоғозининг бир томонига ёзилиши керак. Ишнинг умумий ҳажми 30-40 бетдан иборат бўлиши лозим. Ҳар бир бетда: чап томондан -3 см, ўнг томонидан - 1см, юқоридан ва пастдан - 2 см очик жой қолиши керак. Курс иши режасидаги саволларнинг номлари ишнинг тегишли жойларида сарлавҳа сифатида такрорланиши лозим. Ёзиб тугалланган курс ишига талаба томонидан имзо қўйилади.