Бухоро давлат университети “ИҚтисодиёт” кафедраси

 
1-расм. Маҳалла оилавий тадбиркорлик кластери таркибий тузилиши 
Манба: муаллиф изланишлари натижасида тузилган. 
Маҳалла 
кичик 
кластерининг 
иқтисодий 
самарадорлиги 
қуйидагиларда намоён бўлади:
-
аҳолини оилавий тадбиркорликка жалб этишни кенгайтириш; 
-
янги иш ўринларини яратиш; 
-
оила аъзолари бандлигини таъминлаш; 
-
оилалар даромадини кўпайтиришга амалий ёрдам кўрсатиш.
Юқорида 
таъкидланганидек, 
кичик 
кластерга 
кирувчилар 
(иштирокчилар) кооперация асосида ишлаб чиқариш (хизмат кўрсатиш)ни 
ташкил этишлари талаб этилади ва бу кластер тизимида самарали усул 
ҳисобланади. Аммо бу маҳалла ҳудудида (кластер доирасида) ҳунарманд, 
якка ўзи ишлаб чиқарувчи ва шу каби тадбиркорлар бўлмайди, дегани 
эмас.
Шуларни ҳисобга олиб, биз ишлаб чиқариш кооперациясини ташкил 
этишнинг айрим шакллари чизмасини ишлаб чиқдик. 
Ишлаб чиқариш кооперациясини ташкил этиш қандай шаклда бўлиши 
оила тадбиркорлиги билан шуғулланиш истагида бўлган оила ва унинг 
аъзоларининг бизнес ғоясига боғлиқ бўлади. Маълумки, ҳар қандай 
маҳсулотни ишлаб чиқаришга якка бир кишининг имконияти етарли 
бўлмайди. Шу боис якка ишлаб чиқарувчи оила аъзолари билан
асосий ишларни ўзаро бўлишиб оладилар. Агар кичик савдо дўконида эр 
сотувчи ва таъминотчи бўлса, хотин бухгалтерия ҳисобини олиб борувчи 
бўлиши мумкин. 
Башарти технологик жиҳатдан тадбиркор мураккаб маҳсулот турини 
ишлаб чиқариш лойиҳасини амалга оширишни режалаштирилган бўлса, 
унда асосий маҳсулотни ишлаб чиқариш учун 2-3 хил ярим тайёр маҳсулот 

---

63 
талаб этилса, уларни бошқа корхонада ишлаб чиқаришни йўлга қўйиш 
мумкин. Бундай корхона бошқа тадбиркорларга ҳам ўз маҳсулотини 
етказиб бериш мумкинлигини ҳисобга олиб, унга шу оиланинг бошқа 
аъзолари ёки қариндошлари кооперация иштирокчиси (корхона раҳбари) 
бўлиши мумкин. Ишлаб чиқариш кооперациясини ташкил этиш 
шаклининг шартли чизмаси қуйида келтирилган (А) (2-расм).