Бухоро давлат университети “ИҚтисодиёт” кафедраси

“кооперация 
муносабатлари”ни
шакллантириш ва ривожлантириш мақсадга мувофиқ. 
Бундапахта хом ашёсини етиштиришга ихтисослашган фермер 
хўжаликлари бир туман миқёсида ёки чегарадош қўшни туманларни ҳам 
қўшиб олган ҳолда тайёрлов, қайта ишлаш ва сотиш тизимидаги 
корхоналар, инфратузилма хизмати (логистика) субъектлари кооперация 
асосида иш юритиб, ишлаб чиқариш, тайёрлов, қайта ишлаш ва сотиш 
жараёнларида доимо ўзаро ҳамкорликда бўладилар.
Кооперация муносабатларига асосланган ҳамкорликдаги барча 
субъектларнинг бош мақсади – пировард натижада сифатли маҳсулот 
ишлаб чиқариш, ўз мижозлари – истеъмолчиларнинг талабига мувофиқ 
рақобатбардош тайёр маҳсулот етказиб бериш асосида юқори даромадга 
эга бўлиш ҳисобланади. 
Кластерга аъзо бўлган пахтачилик фермер хўжаликлари ва бошқа 
корхоналар 
ўртасида 
кооперация 
тамойилларига 
асосланган 
муносабатларни шаллантиришдан асосий мақсад–кластер фаолиятида ёки 
аъзо хўжалик субъектлари фаолиятида юзага келаётган муаммоларни 

---

79 
ҳамкорликда ва ўзаро келишилган ҳолда бартараф этиш, хўжалик 
субъектлари ўртасида демократия тамойилларига асосланган шаффоф, 
ишончли ва адолатли муҳитни шаклантириш асосида ижобий натижаларни 
қўлга киритиш ҳисобланади.
Пахтачилик 
тармоғи 
бўйича 
кластерда 
кооперация 
муносабатларининг ташкилий тузилмаси ва фаолият кўрсатиш 
механизмларитармоқда 
ҳамкорлик 
қилинаётган 
инфратузилма 
субъектларининг сони, уларнинг талаби ва бажарилаётган вазифалари, 
пировард натижада режалаштирилган мақсадлар ва бошқа зарур
хусусиятларини ўз ичига олиши зарур. 
Кластерда кооперация асосида ўзаро ҳамкорлик қиладиган хўжалик 
субъектларининг ўзаро келишуви асосида кластеркооперация Кенгашини 
(ёки кооперация кенгаши) ташкил этишлари мақсадга мувофиқ (1-расм).
Манба: А.Ж. Абдуллоевнинг илмий тадқиқот изланишлари асосида ишлаб чиқилган. 
1-расм. 
Пахтачилик кластерига аъзо хўжалик субъектлари 
ўртасидакооперация муносабатларини фаолият кўрсатишининг ташкилий 
тузилмаси 
Кенгаш – бу алоҳида юридик шахс сифатида эмас, балки кластерга 
аъзо, ҳамкорликдаги хўжалик субъектларининг кооперациясидан иборат 
бўлиб, у кластерда кооперация муносабатларига асосланган фаолиятни 
бошқариш ва мувофиқлаштирувчи орган ҳисобланади.
Фермер хўжаликлари 
Кластер кенгаши
Тайёрлов, қайта ишлаш ва сотиш 
тизимидаги корхоналар 
Кластерда ишлаб чиқариш молиявий қарорларни қабул қилиш 
Пахта хом ашёсини 
ишлаб чиқариш 
Тайёр маҳсулотларни сотиш