Бугунги кунда ҳимоя қилишнинг асосий усулларидан бири одамларни хавфли зонадан ўз вақтида ва тез олиб ташлаш ёки олиб ташлаш бўлиб қолмоқда, яъни уларнинг эвакуацияси

КИРИШ

Аҳолини бахтсиз ҳодисалар, фалокатлар ва табиий офатлар пайтида юзага келадиган хавф-хатарлардан асраш Ўзбекистон Республикасининг “Аҳолини ва ҳудудларни муҳофаза қилиш тўғрисида”ги қонунида белгиланган хўжалик юритувчи субектлар, ташкилот ва муассасалар раҳбарларининг асосий вазифаларидан биридир. табиий ва техноген фавқулодда вазиятлардан”. 11-модда раҳбарларни "ишчиларни, ишлаб чиқариш ва ижтимоий объектларни фавқулодда вазиятлардан ҳимоя қилиш бўйича зарур чора-тадбирларни режалаштириш, молиялаштириш ва амалга ошириш" мажбуриятини олади.

Бугунги кунда ҳимоя қилишнинг асосий усулларидан бири одамларни хавфли зонадан ўз вақтида ва тез олиб ташлаш ёки олиб ташлаш бўлиб қолмоқда, яъни. уларнинг эвакуацияси.
Табиий ва техноген хусусиятдаги фавқулодда вазиятларда аҳолини эвакуация қилиш бўйича ушбу тавсиянома (кейинги ўринларда тавсия деб юритилади) одамлар томонидан юзага келган фавқулодда вазиятлар зоналаридан аҳолини эвакуация қилишни ташкил этиш, режалаштириш, таъминлаш ва ўтказишга қўйиладиган умумий талабларни белгилайди. - бахтсиз ҳодисалар, фалокатлар ва табиий офатлар содир бўлган, шунингдек, аҳолини эвакуация қилиш турларини, эвакуация органларининг рўйхати ва тузилмасини, уларнинг мажбуриятларини, эвакуацияни таъминлаш турларини, қабул қилиш учун яшаш жойларини тайёрлаш ва устувор ҳаётга қўйиладиган талабларни белгилайди; фавқулодда вазиятларда эвакуация қилинадиган аҳолини қўллаб-қувватлаш.
Тавсия Фавқулодда вазиятлар вазирлиги мутахассислари, Ўзбекистон Республикаси Фавқулодда вазиятларнинг олдини олиш ва ҳаракат қилиш давлат тизими (ФВВ) бошқарув органлари, шунингдек, фавқулодда вазиятларни бартараф этишда иштирок этувчи вазирликлар, идоралар ва ташкилотлар ходимлари учун мўлжалланган. аҳолини ва ҳудудларни фавқулодда вазиятлардан ҳимоя қилиш, фавқулодда вазиятлардан аҳолини эвакуация қилиш бўйича тадбирларни режалаштириш.
Эвакуациясининг энг тўлиқ масалалари биринчи ва иккинчи жаҳон урушларида, ўн миллионлаб тинч аҳоли минглаб километрларга эвакуация қилинганда режалаштирилган, ишлаб чиқилган ва амалга оширилган. Йигирманчи асрнинг 60-80-йилларида эвакуация масаласи оммавий қирғин қуроллари ва биринчи навбатда ядро қуролидан фойдаланганда йирик шаҳарлар аҳолисини вайрон бўлиш хавфидан ҳимоя қилишнинг асосий усули сифатида яна кескинлашди.
Сўнгги ўн йилликлар амалиёти шуни кўрсатдики, техноген ва табиий фавқулодда вазиятлар зоналаридан аҳолини эвакуация қилиш зарурати ортиб бормоқда ва бу тендентсия йилдан-йилга ортиб бормоқда. Буни Чернобил фожиалари, Шоҳимардон фожиалари, 2005-йилда Қамчиқ довонидаги фавқулодда вазият ва бошқалар ёрқин далолат беради.
Шундай қилиб, 1986 йилда Чернобил фожиасини бартараф этиш пайтида 200 мингдан ортиқ одам эвакуация қилинган ва 8 ва 9 июл кунлари Шоҳимардонда, яъни. 2 кун ичида 14200 киши эвакуация қилиниши керак эди, шу жумладан. 3150 нафар бола (бу эвакуацияга 250 дан ортиқ техника жалб қилинган). 2005-йил қишки совуқда Қамчиқ довонида 300 дан ортиқ одам хавфсиз жойларга эвакуация қилинган эди.
Аҳолини эвакуация қилишнинг асосий вазифаларидан бири эвакуация тадбирларини режалаштириш ва амалга ошириш, жабрланганларга ёрдам кўрсатиш, эвакуация зоналарида нормал ҳаётни таъминлаш шароитларини яратишдир.
И. ЭВАКУАЦИОН ПРИНЦИПЛАРИ, ТУРЛАРИ ВА УСУЛЛАРИ

Аҳолини эвакуация қилиш - бу табиий ва техноген хусусиятдаги фавқулодда вазиятлар ёки эҳтимолий фавқулодда вазиятлар (ЕС) зоналаридан аҳолини уюшган ҳолда олиб чиқиш (чиқиб кетиш) ва уларни хавфсиз ҳудудларга қисқа муддатли жойлаштириш бўйича чора-тадбирлар мажмуи. ҳаётни устувор қўллаб-қувватлаш шароитида олдиндан тайёрланган - янада хавфсиз ҳудудлар.

Кўчирилиши керак бўлган барча аҳоли фавқулодда вазиятлар манбаининг зарар этказувчи омиллари таъсир қилиш зонаси чегарасидан хавфсиз ҳудудларга олиб чиқилса (ташқарига чиқарилса) эвакуация тугалланган ҳисобланади.
Эвакуация қилишнинг хусусиятлари фавқулодда вазиятлар манбасининг табиати (ҳудуднинг радиоактив ифлосланиши ёки кимёвий ифлосланиши, зилзила, қор кўчкиси, сел, сув тошқини), фавқулодда вазият манбаига зарар этказувчи омиллар таъсирининг фазовий-вақтинчалик хусусиятлари билан белгиланади. вазиятлар, экспорт қилинадиган (олиб ташланган) аҳолининг сони ва қамрови, эвакуация чораларини кўриш вақти ва долзарблиги. Ушбу белгилар эвакуация вариантларини таснифлаш учун асос сифатида ишлатилиши мумкин.
Эвакуация тадбирлари таҳдид ёки фавқулодда вазиятда дарҳол бошланиши мумкин. Тури ва табиати кўплаб омилларга боғлиқ: огоҳлантириш сигналини олгандан кейин вақт мавжудлиги, одамлар ҳаёти учун хавф даражаси, хавфли фавқулодда омиллар таъсирининг давомийлиги ва бошқалар.
Ҳодиса вақти ва вақтига қараб, аҳолини эвакуация қилишнинг қуйидаги иккита варианти ажратилади (вақт бўйича эвакуация турлари):
проактив (ерта);
фавқулодда (зудлик билан).
ОЛДИНДАН ЭВАКУАЦИЯ ҚИЛИШ
Потенсиал хавфли объектларда лойиҳадан ташқари авария ёки табиий офат содир бўлишининг юқори эҳтимоли тўғрисида ишончли маълумотлар олингандан сўнг, аҳолини зарар этказувчи омиллар таъсири остида бўлиши мумкин бўлган ҳудудлардан (прогноз қилинган фавқулодда вазиятлар зоналари) профилактик (ерта) эвакуация қилиш амалга оширилади. Ушбу ҳимоя чорасини жорий этиш учун асос лойиҳадан ташқари авария ёки табиий офат содир бўлишининг бир неча ўн дақиқадан бир неча кунгача бўлган муддатга қисқа муддатли прогнози бўлиб, ушбу даврда янгиланиши мумкин.
ФАВҚУЛОДДА ЭВАКУАЦИЯ
Фавқулодда вазият юзага келганда, аҳолини фавқулодда (зудлик билан) эвакуация қилиш амалга оширилади. Фавқулодда вазиятлар зоналаридан аҳолини олиб чиқиш (чиқиб кетиш) қисқа муддатларда ва фавқулодда вазиятлар манбаининг зарарли омиллари одамларга таъсир қилиш шароитида амалга оширилиши мумкин.
Аҳолининг нормал ҳаётий таъминоти бузилган тақдирда, одамларнинг ҳаёти ва соғлиғига хавф туғдирса, фавқулодда (зудлик билан) эвакуация ҳам амалга оширилади. Ҳаётни устувор таъминлашни ташкил этиш техник жиҳатдан имконсиз ёки иқтисодий жиҳатдан мақсадга мувофиқ бўлмаган шароитларда аҳолини эвакуация қилиш ва уни амалга ошириш муддатлари тўғрисида қарор қабул қилиш зарурати.
Фавқулодда вазиятларнинг ривожланишига ва фавқулодда вазият зонасидан эвакуация қилинган одамларнинг сонига қараб, қуйидаги эвакуация вариантларини ажратиш мумкин (фавқулодда вазиятлар кўлами ва эвакуация қилинадиган аҳоли сонига кўра эвакуация турлари):
маҳаллий;
маҳаллий;
минтақавий.
Маҳаллий эвакуация фавқулодда вазият манбаининг зарар этказувчи омилларининг мумкин бўлган таъсири зонаси алоҳида шаҳар микрораёнлари ёки қишлоқ аҳоли пунктлари чегаралари билан чегараланган бўлса, эвакуация қилинадиган аҳоли сони бир неча минг кишидан ошмаган тақдирда амалга оширилади. Бундай ҳолда, эвакуация қилинган аҳоли, қоида тариқасида, фавқулодда вазият зонасига туташ аҳоли пунктларида ёки шаҳарнинг зарар кўрмаган ҳудудларида (фавқулодда вазият манбасининг таъсир этувчи омилларидан ташқарида) жойлашган.
Маҳаллий эвакуация агар ўрта шаҳарлар, йирик шаҳарларнинг айрим ҳудудлари, қишлоқ жойлари фавқулодда зонага тушиб қолса, амалга оширилади. Шу билан бирга, эвакуация қилинганлар сони бир неча мингдан ўн минглаб одамларгача бўлиши мумкин, улар одатда фавқулодда вазият зонасига улашган хавфсиз ҳудудларда жойлашган.
Минтақавий эвакуация зарарли омилларнинг таъсири аҳоли зичлиги юқори бўлган бир ёки бир нечта минтақалар, шу жумладан йирик шаҳарлар ҳудудларини қамраб олган катта ҳудудларга тарқалиши шарти билан амалга оширилади. Ҳудудий эвакуацияни амалга оширишда фавқулодда вазият зонасидан олиб чиқилаётган (олиб чиқилаётган) аҳоли доимий яшаш жойидан анча масофага эвакуация қилиниши мумкин.
Фавқулодда вазият зонасида аҳолини эвакуация қилиш чора-тадбирлари ҳажмига қараб, уларни амалга оширишнинг қуйидаги вариантлари ажратилади (аҳолини қамраб олиш бўйича эвакуация турлари):
умумий эвакуация;
қисман эвакуация қилиш.

Умумий эвакуация аҳолининг барча тоифаларини фавқулодда вазият зонасидан олиб чиқишни (чекишни) ўз ичига олади.

Қисман эвакуация қилиш ногирон аҳолини, мактабгача ёшдаги болаларни, мактаблар, литсейлар ва коллежлар ўқувчиларини фавқулодда вазият зонасидан олиб чиқиш зарурати туғилганда амалга оширилади.
Эвакуация қилишнинг ушбу вариантларини танлаш хавфнинг тарқалиш даражаси ва характерига, уни амалга ошириш прогнозининг ишончлилигига, шунингдек, ушбу ҳудудда жойлашган ишлаб чиқариш объектларидан иқтисодий фойдаланиш истиқболларига қараб белгиланади. фавқулодда вазият манбаининг зарар этказувчи омилларининг ҳаракати.
Эвакуация қилиш тўғрисида қарор қабул қилиш учун асос одамларнинг ҳаёти ва соғлиғига таҳдиднинг мавжудлиги ҳисобланади.
эвакуация қилиш тўғрисида қарор қабул қилиш ҳуқуқи ҳудудида фавқулодда вазият юзага келган ёки башорат қилинган раҳбарларга (CП бошлиқларига) тегишли.
Фавқулодда вазиятнинг кўлами ва эвакуациянинг шошилинчлигига қўйиладиган талабларга қараб, маҳаллий ёки ҳудудий характердаги фавқулодда (тезкор) ёки профилактик (ерта) эвакуация тегишли фуқаро муҳофазаси раҳбарларининг кўрсатмаси (буйруғи) билан амалга оширилади.
Шошилинч қарор қабул қилишни талаб қиладиган ҳолларда маҳаллий характердаги фавқулодда эвакуация потентсиал хавфли объектнинг навбатчилик-диспетчерлик хизмати раҳбарининг кўрсатмаси (буйруғи) билан амалга оширилиши мумкин.
Аҳолини эвакуация қилишга умумий раҳбарлик ҳудудий, идоравий, объект бошқаруви органларининг фуқаро муҳофазаси бошлиқлари томонидан, эвакуация тадбирларини бевосита ташкил этиш ва ўтказиш эса - давлат мудофааси бошлиқлари томонидан тузилган эвакуация органлари томонидан амалга оширилади. вилоят, туман, шаҳар ва маҳаллий ҳокимият органлари, хўжалик объектлари) эвакуация органлари орқали.
Аҳолини эвакуация қилиш эвакуация тадбирларини пухта ўйланган режалаштиришни ва ҳар томонлама пухта тайёргарлик кўришни талаб қилади: транспорт, йўллар, эвакуация қилинган аҳолини хавфсиз жойларга жойлаштириш учун ҳудудлар эвакуация органлари томонидан, шунингдек, аҳолини жойларда ҳар томонлама ўргатиш. фавқулодда вазиятлардан ҳимоя қилиш. Ушбу тайёргарлик ишлари вилоят, туман, шаҳар ва маҳаллий давлат ҳокимияти органларининг фуқаро муҳофазаси (ФҲМ) бошлиқлари, хўжалик обектлари томонидан эвакуация органлари орқали ташкил этилади ва амалга оширилади.
Аҳолини эвакуация қилиш режалари республика, ҳудудий, маҳаллий, объект даражасида тинчлик даврида фавқулодда вазиятларнинг олдини олиш ва уларни бартараф этиш бўйича тадбирлар режалари бўлимлари шаклида тузилади.
Аҳолини эвакуация қилишни таъминлаш режалари аҳоли ва ҳудудларни фавқулодда вазиятлардан муҳофаза қилиш соҳасидаги муаммоларни ҳал қилиш учун махсус ваколат берилган тегишли доимий бошқарув органлари томонидан ишлаб чиқилади. Эвакуация режалари бўлимларининг мазмуни ушбу тавсиянинг ИИИ бўлимида очиб берилган.
Аҳолини эвакуация қилиш ишлаб чиқариш-ҳудудий тамойилга мувофиқ режалаштирилади, ташкил этилади ва амалга оширилади.
Муайян ҳолларда эвакуация ҳудудий тамойилга мувофиқ амалга оширилади, яъни. Эвакуация эълон қилинган пайтда тўғридан-тўғри аҳоли жойлашган жойлардан.
Эвакуация усуллари ва уни амалга ошириш муддатлари фавқулодда вазиятнинг кўламига, хавфли зонадаги одамларнинг сонига, транспорт воситаларининг мавжудлигига ва бошқа маҳаллий шароитларга боғлиқ.
Аҳолини транспортда, пиёда ёки қўшма йўл билан эвакуация қилиш мумкин бўлган максимал миқдордаги одамларни олиб чиқиш билан қолган аҳолини мавжуд транспорт билан бир вақтнинг ўзида олиб чиқиш комбинатсияси асосида амалга оширилади. Шу билан бирга, қоида тариқасида, пиёда ҳаракатлана олмайдиган аҳолини транспорт орқали олиб чиқиш режалаштирилган.
Эвакуация қилишнинг комбинатсияланган усули фавқулодда вазиятлар зоналаридан (фавқулодда вазиятлар манбаининг зарар этказувчи омиллари доимий таъсир қилиш таҳдиди билан) эвакуация тадбирларини имкон қадар тезроқ амалга ошириш талабларига тўлиқ жавоб беради.
Эвакуация қилинган аҳоли вазиятга қараб, кейинги огоҳлантиришгача хавфсиз ҳудудларга жойлаштирилади.
Аҳолини эвакуация қилишга тайёргарлик кўриш ва ўтказишда фавқулодда вазиятлар давлат хизмати кучлари ва воситаларининг ўзаро ҳамкорлиги “Аҳолини ва ҳудудларни табиий ва техноген таъсирлардан ҳимоя қилиш тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси қонунига мувофиқ амалга оширилади. Фавқулодда вазиятлар" ва Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 1997 йил 23 декабрдаги "Ўзбекистон Республикаси Фавқулодда вазиятларнинг олдини олиш ва ҳаракат қилиш давлат тизими тўғрисида"ги 558-сон қарори.
Тегишли давлатлараро шартномалар мавжуд боʻлган тақдирда, эвакуация қилинган Оʻзбекистон Республикаси фуқароларини жойлаштириш Мустақил Давлатлар Ҳамдоʻстлигига аʼзо давлатлар ва бошқа қоʻшни давлатлар ҳудудидан ташқарида ҳам амалга оширилиши мумкин. Ўз навбатида, Ўзбекистон Республикаси ҳудуди бошқа давлатлардан эвакуация қилинган аҳолини жойлаштириш учун ҳам берилиши мумкин. Ҳамкорлик қилувчи давлатларнинг ваколатли органларининг оʻзаро ҳамкорлиги халқаро ҳуқуқ нормалари, икки томонлама ёки коʻп томонлама давлатлараро шартномалар шартлари, Оʻзбекистон Республикаси ва бошқа мамлакатлар қонунларига асосланади.

ИИ. АҲОЛИНИ ЭВАКУАЦИЯ ЭТИШИНИ ТАШКИЛ ЭТИШИ.

ЕВАКУАТОРИЙ ОРГАНЛАР, УЛАРНИНГ ТУЗИЛМАСИ ВА ВАЗИФАЛАРИ

Кўп ҳажмлар, эвакуация тадбирларини ташкил этиш ва ўтказишнинг мураккаблиги эвакуация органларини яратиш ва уларни аҳолини эвакуация қилишга ўз вақтида ва сифатли тайёрлашга талабларни оширади.

Аҳолини эвакуация қилишни режалаштириш, ташкил этиш ва ўтказиш тўғридан-тўғри эвакуация органларига, фавқулодда вазиятлар бўйича бўлимлар ва бўлимларга (ЕС ва эС) юкланган.
Эвакуация органлари қуйидагилардир:
эвакуация комиссиялари (ЕК);
эвакуация комиссиялари (ЕПК);
префабрик эвакуация пунктлари (БОТ);
қабул қилиш эвакуация пунктлари (ПЕП);
оралиқ эвакуация пунктлари (ППЕ);
пиёда эвакуация йўллари (ГУ) бўйича назорат гуруҳлари;
эвакуация аҳолини олиб чиқиш (чеклаш) бўйича тезкор гуруҳлар (ОГ)

Эвакуация комиссиялари (ЕК)

Фавқулодда вазиятлар давлат хизматининг барча даражаларида аҳоли, ишчилар ва хизматчиларни эвакуация қилиш режалаштирилган эвакуация комиссиялари тузилади.
Ҳудудий эвакуация комиссиялари таркибига кўрсатилган маъмурий-ҳудудий тузилмаларнинг масъул ходимлари тегишли маъмуриятларнинг НГЗ қарори билан тайинланади.
Эвакуация комиссиясининг раиси, қоида тариқасида, маъмурий-ҳудудий бирлашманинг НҲЗ ўринбосари этиб тайинланади. Соғлиқни сақлаш, таълим, ижтимоий таъминот, транспорт ташкилотлари, ички ишлар бўлимлари (бўлимлари) раҳбарлари (уларнинг ўринбосарлари), гарнизонлар ва (ёки) мудофаа ишлари бўйича бошқармалар (бўлимлар) бошлиқларининг вакиллари эвакуация комиссияларининг аъзолари этиб тайинланадилар.
Эвакуация комиссияларининг иш юритиш ва техник ишларини олиб бориш учун ҳудудий ҳокимиятлар маъмуриятлари ходимларидан ишчи аппарати тайинланади. Эвакуация комиссияларининг иш аппарати иш йўналишлари бўйича тўлдирилади ва маҳаллий шароитларни ҳисобга олган ҳолда бир нечта гуруҳлардан иборат бўлиши мумкин: депортатсия қилинган ва депортатсия қилинган аҳолини ҳисобга олиш, эвакуация қилиш, эвакуация қилинган аҳолини ҳисобга олиш, қабул қилиш ва жойлаштириш учун. хавфсиз ҳудудлар, эвакуация чораларини таъминлаш ва бошқалар.
Объектни эвакуация қилиш комиссиясига, қоида тариқасида, корхона, муассаса, ташкилот директорининг (раҳбарининг) ўринбосарларидан бири (НГЗ) раҳбарлик қилади. Объектни эвакуация қилиш комиссияси таркибига асосий хизматлар (бўлимлар) раҳбарлари, сехлар раҳбарлари ёки уларнинг ўринбосарлари тайинланади.
Эвакуация комиссиясининг штат рўйхати

№ п/п