Буғдой етиштириш 100 китоб тўплами

 Ун-шудринг касаллиги
– 
Erysiphe graminis Dc.
Касаллик-
нинг дастлабки белгилари ўсимликларнинг баргларида оқ 
пахтасимон доғ қатлами ҳосил қилиш билан бошланади. 
Сўнгра қатлам қалинлашиб, кулранг ёки сарғиш-кулранг, 
бўртиб чиққан ёстиқчалар тусига кира-
ди. Касаллик пастки баргдан юқорида-
ги баргларга ва бошоқларга ўтади. 
Ёстиқчалар устида касаллик чақирув-
чи замбуруғнинг конидиялари пайдо 
бўлади. Конидиялар шамол орқали 
бошқа ўсимликларга ўтади. 
Касаллик ҳаво ҳарорати 15-20°С ва нисбий намлиги 
80-95% бўлганида жуда ҳам тез тарқалади ва ривожланади. 
Сариқ доғланиш Сариқ доғланиш
– 
Cochliobolus sativus.
Ка-
саллик Тошкент, Жиззах, Самарқанд, Қашқадарё, Сурхондарё 
ва Фарғона водийси вилоятларида кенг 
тарқалган ва бошқа вилоятларда қисман 
учрайди. Касалланган буғдой баргларида 
олдин кичкина, думалоқ, қўнғир, кейинча-
лик эса катта доғлар ривожланади. Доғлар 
устидаги замбуруғ конидиялари ҳаво ҳа-
рорати 20-25 °С ва намлиги 90% бўлганда 
ёмғир ва шамол ёрдамида тез тарқалади. 
Буғдой ҳосилдорлигини 35-45% гача камай-
тириши мумкин. 

---

62
100 китоб тўплами
ҒАЛЛА КАСАЛЛИКЛАРИГА ҚАРШИ КУРАШ ЧОРАЛАРИ
Ғаллада мавсумий учровчи касалликларга қарши ку-
рашда агротехник, кимёвий тадбирлар қўлланилади. Буғдой 
ва бошқа ғалла экинларининг занг касалликларига қарши 
кураш чораларини қўллашнинг самараси, биринчи нав-
батда, далаларда занг дастлаб пайдо бўлган вақтни аниқ 
билиш ва об-ҳаво башоратини ҳисобга олган ҳолда, унинг 
кейинги даврда экинда ривожланиши тезлигининг башо-
ратига боғлиқ. Далаларда занг касалликлари пайдо бўлиши 
муддати, уларнинг тарқалиши ва ривожланиши ҳақидаги 
маълумотлар мунтазам кузатувлар ўтказиш ва касалликни 
ҳисобга олиш орқали тўпланади. Занг касалликларини да-
лада аниқлаш учун февраль, шимолий минтақаларда март 
ойидан бошлаб, ҳар 4-5 кунда бир марта кузатув ўтказилади. 
Бунда деққон-фермерлар ва назоратчилар ҳар бир дала-
нинг 5-10 жойида 10 та ўсимлик (асосий поялар ҳисобида) 
текширишлари ва уларда касал ўсимликлар сони ва занг 
ривожланиши даражаларини ҳисобга олишлари лозим.
Агротехник чора-тадбирлар.
Агротехник тадбирлар да-
лаларни экишга тайёрлаш, уруғлик дон экиш, ўсиш даврида 
экиннинг бегона ўтлари билан курашиш ва бошқаларни ўз 
ичига олади. Экинни тавсия қилинган муддатларда ўтказиш 
лозим. Кузги буғдой муддатидан эрта экилганида занг ва 
бош қа касалликлар кўпроқ учрайди. Далаларда ва уларнинг 
четларида бегона ўтлар ўсишига қарши мунтазам кураш ўт-
казиб туриш лозим, чунки бошоқли бегона ўтларнинг кўп 
турлари занг замбуруғлари учун альтернатив хўжайин ўсим-
ликлар ҳисобланади. 

---

63
Буғдой етиштириш
1–
китоб
Экинларни баланси сақланган минерал ўғитлар билан 
озиқлантириш лозим. 
Азотли ўғитлар миқдорини керагидан ошириб солиш 
ўсимликларнинг занг билан зарарланишга мойиллигини 
кучайтиради, калий, фосфор ва микроэлементлар эса улар-
нинг занг (ва б. касалликлар) билан зарарланишга чидам-
лилигини оширади. Бор, магний, мис, темир, марганец, рух 
каби микроэлементлар билан экишдан олдин уруғлик донга 
ишлов бериш лозим.