Buddaviylik tarixi

Al Buxoriy Universiteti T-A-3 talabasi Rahimova Dilzora

Qabul qiluvchi: Sultonov Shoruz

QADIMGI DINLAR Buddizm, Braxmaizm,konfutsiylik

• Tayyorladi:

Buddizmning paydo bo’lishi. Buddizm dunyodagi eng yirik dinlar ichida qadimiylaridan biri hisoblanib, mioddan avvalgi VI-V asrlarda Hindistonda vujudga kelgan. Bu dinga e’tiqod qiluvchilar , asosan, Janubi Sharqiy va Sharqiy Osiyo mamlakatlari : Shri Lanka, Hindiston, Nepal, Butan, Xitoy, Singapur, Malayziya, Indoneziya , Mongoliya, Koreya, Vetnam, Yaponiya, Kambodja, Birma, Tailand, Laosda va qisman Yevropa va Ameri- kada, Rossiyaning Tuva, Buryatiya kabi respublikalarida istiqomat qiladilar.

Buddizmning paydo bo’lishi. Buddizm dunyodagi eng yirik dinlar ichida qadimiylaridan biri hisoblanib, mioddan avvalgi VI-V asrlarda Hindistonda vujudga kelgan. Bu dinga e’tiqod qiluvchilar , asosan, Janubi Sharqiy va Sharqiy Osiyo mamlakatlari : Shri Lanka, Hindiston, Nepal, Butan, Xitoy, Singapur, Malayziya, Indoneziya , Mongoliya, Koreya, Vetnam, Yaponiya, Kambodja, Birma, Tailand, Laosda va qisman Yevropa va Ameri- kada, Rossiyaning Tuva, Buryatiya kabi respublikalarida istiqomat qiladilar.

Hozirgi kunda e’tiqod qiluvchilar soni jihatidan buddizm xristianlik, islom va hinduizmdan so’ng to’rtinchi o’rinni egallaydi. Buddistlarning soni taxminan 700 mln. Atrofida bo’lib , ulardan 1mln. ga yaqini rohiblardir.

Buddizm bundan 2600 yil avval Hindistonda diniy- falsafiy ta’limot sifatida vujudga kelib, unda ko’plab diniy manbalar va diniy yo’nalishlar mavjud.

Buddizm hayotning barcha sohalari: diniy, madaniy, siyosiy va iqtisodiy qatlamlariga kirib bordi.

Ayni kunda bu dinga e’tiqod qilib kelayotgan Sharq mamlakatlaridagi buddizm ta’limotini o’rganlish u yerdagi siyosiy-iqtisodiy , manaviy madani- yatni tushunishning asosiy omillaridan biri hisoblanadi. Bu davlatlarda ushbu dinga e’tiqod qiluvchilar nazarida buddizmning qoida va an’analari markaziy hukumat qonunlaridan ko’ra ustunroqdir, tabiiyki, buning zamirida uning potensial kuchi yotadi.

• Ayni kunda bu dinga e’tiqod qilib kelayotgan Sharq mamlakatlaridagi buddizm ta’limotini o’rganlish u yerdagi siyosiy-iqtisodiy , manaviy madani- yatni tushunishning asosiy omillaridan biri hisoblanadi. Bu davlatlarda ushbu dinga e’tiqod qiluvchilar nazarida buddizmning qoida va an’analari markaziy hukumat qonunlaridan ko’ra ustunroqdir, tabiiyki, buning zamirida uning potensial kuchi yotadi.
• Binobarin buddizm- najot dinidir. Bu dinning paydo bo’lishiga Hindiston jamiyati hayotidagi Siddxartxa yashagan davr urug’ qabilachilik munosa -batlari yemirilayotgan va dastlabki davlatlar vujudga kelayotgan davr edi.
• Bundan tashqari , Hindistonda kastachilik tartibi nihoyatda kuchli edi. Jamiyatda sodir bo’layotgan o’zgarishlar Hindiston aholisining past tabaqa- lari ahvolini yanada yomonlashtirib yubordi. Odamlar eng muqaddas deb hisoblagan qadriyatlar ko’z o’nglarida yo’qola boshlagan.
• Odamlar bu holatni kishilik jamiyati inqirozi, deb hisoblaganlar. Ana shunday sharoitda ular najotga muhtojlik sezganlar. Bu muhtojlikning aks-sadosi sifatida buddaviylik dini- najot dini vujudga kelgan.