|
уч
ой қим ирлам ай ўтириш ди - кем а
троп и к кенгликларда сузиб борарди - т еп ад а янги
276
англиялик м ает ш ки п ер
46
китобдан ним аларнидир
қи р о ат билан ўқи ётган и н и эш и ти ш арди ; ўн йил
ўтгандан кейинги на бу китобнинг Библия эканли-
гини билди. У ғуж ан ак бўлиб ўти раркан , ан ч агач а
калам уш лардан кўзини узмади, улар цивилизация
ш арои тлари д а одам боласи билан ёнм а-ён яш аб
т а б и и й ҳ у ш ёрли к в а ч а қ қ о н л и к н и унутиб қўй-
ганди. У орти қча қийналм асдан кўлини чўзди-ю,
каламуш ни тутиб олди-ю уни ш ош илм асдан еди,
бу махлуқни ш ундоқ осон ушлаб олганига в а улар
ҳозиргача ти р и к яш аб келаётганига ҳайрон қолди.
Ўш анда бола узун оқ кўйлак кийганди, кўйлакни
унга кул жаллоб берган, бу одам савдогарчиликни
унитар ч ерков
47
д ьякон и
48
лавозими билан кўшиб
олиб борарди. Бола ў ш а пайтларда ф а қ а т ўз лаҳж а-
сидагина сўзлай оларди.
Ҳозир у эгнидаги сурп иш тонни ҳисоблам аганда
деярли яланғоч эди, бундай лозимларни ҳиндулар
оқтанлилардан сотиб олишарди, я н а белида тасмага
боғланган тумори ҳам бор эди. Тумор Иссетибеҳа
П а р и ж д ан кел ти р ган с а д а ф л о р н етн и н г
49
я р и м
бўлаги в а м окассин илонининг чаноғидан иборат
эди. Бу илонни унинг ўзи ўлдириб, заҳарли бошидан
бош қа ҳам м асин и еб битирганди. У пичанхонада
биқиниб ётар, уйга, кем а қолдиқларига қ арар, ноғо-
раларнинг тар ақл аш и га қулоқ тутар в а ноғоралар
атр о ф и д а сакраб р а қ с ту ш аётган и н и кўз ўнгига
келтирарди.
Тун бўйи ш ундай ётди. Эрталаб у табиб ўзининг
сассиқкўзан н и м часи да таш қ а р и га ч и қ қан и в а ха-
ч и р и га ўтириб ж ўнаганини кўрди. У бутун вужуди
ч ан гак бўлиб, хачи р туёқларидан кўтарилган чанг
46 Ш кипер - кап и тан н и н г эскирган номи.
47 Унитар черков - ҳудонинг ягоналиги ҳақидаги таълимот-
га асосланувчи черков.
48 Д ьякон - ч ерковд а ёрдам чи руҳоний.
49 Лорнет - дастали кўзойнак.
277
босилмагунча йўлга қар аб турди. Ана ш унда у ҳали
н а ф а с олаётганини п ай қ ад и в а ҳали-ҳамон ҳаво
ю таётган и га аж аблан ди , қар ан г, ун га ҳали ҳаво
к е р а к экан -а. У я н а биқиниб ж и м ги н а ётди, қачон
бу ердан кетиш ини кутиб ҳ аран ди , кўзлари бироз-
ги н а осуда, ти н и қ ш уълаланиб йилтиради, енгил,
бир м аром да н аф а с оларди, ш унда у Луи Шумурт
и чкаридан чи ққан и н и в а к ў кка қараган и н и кўрди.
Кун ёришиб келарди, саҳнда пўрим кийинган беш та
ҳинду чўнқайиб ўтириш арди, туш га бориб уларнинг
сони йигирм а беш тага етди. Қуёш ғарбга йўл ол-
ганда, улар ер д а чукур ўчок, қази й бош ладилар, бу
ерда ҳозон қуриб, эт в а я м с
50
қовурадилар; бу ваҳтга
келиб ю здан ортиқ одам йиғилди, ҳам м алари евро-
п а ч а либосларидан ҳийналиш иб, ўн ғай си злан и б,
лекин ўзларини сабр-тоҳат в а и ззат-икром билан
тутардилар; ш унда негр, Шумурт ош хонадан Ис-
сетибеҳанинг байталини олиб чиқиб, уни д ар ах тга
бойлаганини кўрди, я н а бироз в а қ т ўтгач, Шумурт
уй эш игида
цари
итни етаклаб пайдо бўлди; бу ит
кўп и н ча И ссетибеҳанинг ўриндиғи олдида чўзилиб
ётарди. Итни ҳам у д ар ах т тан аси га боғлади, кейин
ҳам м ага бирма-бир сиполик билан кўз югуртириб
ҳараб, ўзи ҳам ўтирди. Ит бирдан увиллай бош ла
ди. Қуёш ботаётган паллада ҳам ҳам он увилларди.
Қуёш ғарбга бота бош лаганда негр саройнинг орқа
деворидан ж ар л и к к а туш ди, ж арли кд ан булоҳқа
бориларди. Бу ер ҳоронғилаш иб қолганди. Ж а р
ли кка туш гач, негр югуриб кетди. О рқадан итнинг
увиллагани эш итиларди. Булок, я қ и н и д а у бош ҳа
бир негрга дуч келди, бир зум - бу чопиб бора ту-
риб, у ж о й и д а т и к туриб - бир-бирларига ҳараб
ҳолдилар, и кки турли оламни бир-биридан аж ра-
тиб турган девор ош а қ ар аган д ай бўлдилар. Тезда
оутунлай қоронғи туш ди, у эса тиш ларини м аҳкам
50 Ямс - картош кага ўхш аш сабзавот.
278
босиб, муш тларини қ атти қ тугиб, бурун теш иклари
к атта -к а тта кенгайиб ҳамон қочар, қочиб борарди.
У қоронғида қочарди. У бу ерларни ях ш и би-
ларди, чунки Иссетибеҳа билан тунда кўп м ар та
ов қилганди, тулки ё ёввойи муш ук и зи га тушиб,
йўлбош чининг бияси ён и да хачирини йўрттириб
борганди; бу ж ойларни у қ ан д ай яхш и билса, уни
таьқ и б қилувчилар ҳам ш ундай яхш и билиш арди.
И кки н чи куни эди, у та ьқ и б қи лувчи ларн и илк
бора ш унда кун ботар чоғида кўрди. Бунгача у дарё
ёқалаб югуриб борди, кейин орқага қайтиб, пастга
тутттди, м ан а энди баланд ўсган хушбўй ўт-ўланлар
орасида ётиб, биринчи м ар та таьқи б қилувчиларни
кўрди. Улар икки киш и эди, иккови ҳам узун кўйлак
в а ш ляпа ки й ган эдилар; иш тонларини яхш илаб
тахлаб кўлтиқларига қистириб олгандилар; қурол-
лари йўқ эди. И ккови ҳам ёш и а н ч а ўтган, қорин
солган бўлиб, тез юролмасдилар; эҳтимолки, ҳозир
негр ётган ж ойга улар эртага эрталаб етиб келишар.
«Демак, яр и м к еч агач а н а ф а с ростлаш мумкин»,
- деди у ўзига ўзи. У п лантацияга ш унчалар яқи н
келиб қолгандики, димоғи тутун ҳ ам д а қовурилган
гўшт ҳидини илғам оқда эди, ш унинг учун у овқат
еб олсам бўларди, деб
Do'stlaringiz bilan baham: | 
