“bozor iqtisodiyoti nazariyasi-rivojlangan mamlakatlar bozor tajribasi”

10.1.1-jadval 
Qishloq xo`jalik ekinzorlarining umumiy maydonida turli xo`jaliklar 
hissasi 
Mamlakatl
ar 
Kooperativl
ar 
Davlat 
xo`jaliklari 
Xususiy 
xo`jaliklar 
Bolgariya 
Vengriya 
Polsha 
Ruminiya 
Slovakiya 
Sloveniya 
- 
80 
4 
61 
68 
- 
41 
55 
4 
36 
63 
- 
9
0 
1
4 
1
9 
1
4 
2
6 
8 
40 
7 
18 
14 
16 
7 
1
0 
6 
7
7 
2
5 
6 
9
2 
1
9 
3
8 
7
8 
5
1 
1
3 
9
3 
 
Jadvaldagi raqamlardan ko`rish mumkinki, ko`pchilik mamlakatlar qishloq 
xo`jaligida xususiy qism asosiy bo`lib bormoqda. Bu ayniqsa Sloveniya va 
Polshada ko`zga tashlanadi, bularda asosiy ekin yerlar xususiy xo`jaliklar 
qo`lidadir. Slovakiya, Vengriya, Bolgariyada kooperativ xo`jaliklar saqlanmoqda. 
Davlat xo`jaliklariga kelsak, bunda ham Bolgariyada buning hissasi katta. Albatta 
bunda agrar siyosat, xo`jaliklar faoliyati, sarmoyalar mavjudligi kabi omillarning 
ta’siri kuchli bo`lishi kerak. 
O`tish yillari bu mamlakatlarda ishsizlik yuqori darajada saqlanib kelgan 
bo`lsa, iqtisodiy siljish natijasida kamayib bordi. Masalan, 1995-1999 yillarga 
kelib Chexiyada – 8, Polshada – 9,5, Vengriyada – 10, Yugoslaviyada – 15, 
Makedoniyada – 11, Bosniyada – 12, Xorvatiyada – 9, Sloveniyada – 10 foizni 
tashkil etdi. NATOning bambardimon qilishi bilan Yugoslaviyada ishsizlik 
ko`payib, 20 foiz atrofida bo`lgan.
Bozor islohotlarida samarali kredit-pul tartiblashuvi muhim o`rin egallaydi. 
Chunki bu moliyaviy muntazamlik, investitsiyani faollashtirishga imkon 
tug`diradi. Bunda bank faoliyatidagi davlat monopoliyasi o`rniga ikki pog`onali 
bank tizimining shakllanishi yuz beradi. Birinchisi davlat banki bo`lsa, ikkinchisi 
tijorat banklari va boshqa erkin moliyaviylikning yuzaga kelivudir. Bunda huquqiy 
tadbir va hujjatlarning kuchga kirishi, har bir tashkilotning vazifalarini 
oydinlashuvi bank-moliya tizimining samarali faoliyatini ta’minlaydi.