Bozor iqtisodiyoti bo‘lg‘usi iqtisodchilardan iqtisodiy voqeliklarni, iqtisodiy

 Qiyosiy  ustunlik  nazariyasi.

  Iqtisodiy  rivojlanishning  milliy  andozasidan 

jahon  xo‘jaligiga  o‘tish  va  xalqaro  iqtisodiy  integratsiyaning  rivojlanishi  hamda 

alohida  olingan  mamlakatlarning  xalqaro  iqtisodiy  munosabatlarda  qatnashishi 

asosida  shu    nazariya    yotadi?   A.Smit  xalqaro  mehnat  taqsimoti  masalasini  tahlil 

qilib,  qanday  tovarlarni  eksport  qilish  va  qaysilarini  import  qilish  qulayligi 

to‘g‘risidagi  o‘z  qarashlarini  bayon  qilish  asosida  «mutloq  ustunlik»  nazariyasini 

ilgari  surgan.  D.Rikardo  o‘zaro  foydali  savdo  va  xalqaro  ixtisoslashuvning  ancha 

umumiy printsiplarini shakllantirib, «qiyosiy ustunlik» nazariyasini ishlab chiqqan. 

U  nafaqat  milliy  xo‘jaliklar  o‘rtasidagi,  balki  milliy  xo‘jalik  ichidagi  mintaqalar, 

korxonalar  o‘rtasidagi  har  qanday  mehnat  taqsimotining  ustunliklarini  asoslab 

beradi. 

Rikardoning 

xalqaro 

ixtisoslashuv 

ustunliklari 

haqidagi 

xulosalari 

mamlakatlar  o‘rtasida  xalqaro  savdo  munosabatlari  o‘rnatilganda  ayriboshlash 

qanday  nisbatlar  asosida  ro‘y  berishini    bilishga    boshlang‘ich  nuqta  bo‘ladi. 

Dj. Mill  ishlab  chiqarish  xarajatlarining  turli  nisbatlari  o‘rtasida  o‘rnatiladigan 

almashuv mutanosibligi tovarning har biriga jahon taklifi va talabi hajmiga bog‘liq 

ekanligini ko‘rsatadi. 

 XX  asrda  xalqaro  ixtisoslashuvning  qonuniyatlarini  ko‘plab  iqtisodchilar 

(jumladan, S. Xeksher, B. Olin, Dj. Keynos, V. Leontev va boshqalar) tadqiq qilish 

yanada chuqurroq  asosida ko‘p omilli andoza tuzishga olib keldiki,  unda tovarlar 

harakati  bilan  birga  ishlab  chiqarish  omillarining  davlatlararo  erkin  harakati 

imkoniyatlari hisobga olindi. Ular  tomonidan  Tarmoqlararo,  tarmoqlar ichida va 

mintaqa  o‘rtasidagi  ixtisoslashuvning  qonuniyatlari,  mamlakatning  material, 

kapital,  mehnat  va  fan  sig‘imli  tovarlarga  ixtisoslashuv  sabablari  ochib  berildi. 

Ixtisoslashuvga fan va texnika taraqqiyoti hamda texnologik o‘zgarishlar sur‘ati va 

xarakteri ta‘sirining xususiyatlari aniqlanadi.