Bozor iqtisodiyoti bo‘lg‘usi iqtisodchilardan iqtisodiy voqeliklarni, iqtisodiy

 

4.

 

Davlat iqtisodiy siyosatining asosiy yo’nalishlari va tartibga solish 

dastaklari 

Davlatning  iqtisodiy  siyosatni  pul-kredit,  fiskal,  investitsion,  agrar,  ijtimoiy, 

daromadlarni  tartibga  solish,  tashqi  iqtisodiy  va  global  iqtisodiy  siyosat  kabilardan 

iborat bo‘ladi. 

Pul-kredit siyosati—  davlatning monetar siyosati bo‘lib, u pul muomalasini 

tartiblash, tovar va pul massasi o‘rtasidagi muvozanatni ta‘minlash, iqtisodiyotdagi 

pul oqimlarini tartibga solib turishga qaratiladi.  

Fiskal  siyosat  -  bu  davlatning  soliq-byudjet  siyosatidir,  unga  binoan  soliq 

tushumlari  belgilanadi,  byudjet  mablag‘lari  aniq  maqsadlar  yo‘lida  ishlatilishi 

ko‘zda tutiladi. 

---

430 

Soliq  siyosatini  amalga  oshirishda  davlat  soliqlar  vositasida  byudjetga  pul 

tushumini ta‘minlaydi. Unga binoan soliq turlari, soliq stavkalari, soliq solinadigan 

ob‘ektlar, soliq imtiyozlari, soliq undirish tartibi belgilanadi. 

Soliqlar  davlatning  iqtisodiyotga  ta‘sir  etishida  qo‘llaniladigan  asosiy 

moliyaviy dastakdir.  

Iqtisodiyotni rag‘batlantirish zarur bo‘lganda soliqlardan imtiyozlar beriladi. 

Bunda soliq  yuki kamaytiriladi, soliqni  undirish  muddati cho‘ziladi  yoki  umuman 

soliqdan ozod qilinadi.  

Fiskal siyosat ikki xil yo‘ldan amalga oshiriladi. 

1.  Iqtisodiyotni  barqarorlashtiruvchi  amaldagi  moliyaviy  normativlarni 

qo‘llashni  davom  ettirish.  Bular  jumlasiga  soliq  stavkalarini,  ishsizlik  nafaqasi, 

daromadlarning  inflyatsiyaga  qarab  indeksatsiyalash,  ijtimoiy  yordam  ko‘rsatish 

normativlarini kiritish mumkin.  

 2.  Yangi  moliyaviy  normativlarni  kiritish.  Mazkur  siyosat  doirasida  yangi 

soliq  stavkalari  joriy  etiladi,  uning  yangi  turlari  kiritiladi,  byudjet  mablag‘larini 

sarflash normativlari o‘zgartiriladi.  

Fiskal  siyosatda  davlat  byudjeti  orqali    iqtisodiy  faollikka      ham  ta‘sir 

ko‘rsatadi.  Byudjet  mablag‘lari  hisobidan  davlat  ishlab  chiqarish  infratuzilmasiga 

investitsiyalarni  ajratadi,  milliy  iqtisodiyot  uchun  ahamiyatli  faoliyat  (masalan, 

yangi  texnologiyani  yaratish)  bilan  shug‘ullanuvchi  korxonalarga  subsidiya 

beriladi. Subsidiya moliyaviy yordam sifatida qaytarib olinmaydi, uning hisobidan 

xarajatlar  qoplanib  foyda  ko‘payadi,  bu  bilan  korxonalar  faoliyati  rag‘batlan-

tiriladi.