Bozor iqtisodiyoti bo‘lg‘usi iqtisodchilardan iqtisodiy voqeliklarni, iqtisodiy

         Dividend.

  Hissadorlik  korxonasida  ta‘sischilik  foydasi  bilan  bir  qatorda 

dividend ham shakllanadi. 

Dividend

  (lotincha 

dividendus

  –  bo‘lishga  tegishli)  –  aktsiya  egasiga 

to‘lanadigan daromad. Dividend vositasida aktsiya egasi qimmatli qog‘ozning shu 

turiga qo‘yilgan pul mablag‘larining tegishli qismiga o‘zining mulkchilik huquqini 

iqtisodiy  jihatdan  ro‘yobga  chiqaradi.  Dividend  orqali  faqat  hissadorlik  jamiyati 

olgan  foydaning  bir  qismi  taqsimlanadi.  Uning  boshqa  qismi  jamg‘arishga,  soliq 

to‘lashga  va  shu  kabilarga  ketadi.  Dividend  miqdori  olinadigan  foyda  va 

chiqarilgan  aktsiya  miqdoriga  bog‘liq  va  uning    darajasi    odatda  ssuda  foizidan 

yuqori bo‘ladi. 

Odatdagi  aktsiyalar  bo‘yicha  dividend  miqdori  hissadorlik  jamiyati  joriy 

yilda  olgan  foyda  miqdoriga  bog‘liq.  Imtiyozli  aktsiyalar  bo‘yicha  dividend 

miqdori esa joriy yildagi foyda miqdoridan qat‘iy nazar qayd qilingan foiz shaklida 

o‘rnatiladi.  Jamiyat  tugatilgan  taqdirda  imtiyozli  aktsiya  egasiga  shu  maqsadda 

qo‘yilgan mablag‘ uning nominal qiymati bo‘yicha qaytariladi. 

Respublikada  aktsionerlik  jamiyatlarni  rivojlantirishning  asosiy  yo‘nalishi 

davlat  mulkchiligidagi  yirik  va  o‘rta  korxonalar  negizida  ochiq  hissadorlik 

jamiyatlari  tuzish  hisoblanadi.  Shu  bilan  birga  ilgari  tuzilgan  yopiq  turdagi 

jamiyatlar ochiq turdagi aktsionerlik jamiyatlar qilib qayta tuzilishi ko‘zda tutilgan. 

---

217 

Buning  ma‘nosi  shuki,  aktsionerlik  jamiyatiga  o‘tish  jarayoni  respublika 

aholisining  keng  qatlamlari  uchun,  shuningdek,  horijiy  jismoniy  va  huquqiy 

shaxslar  uchun  ochiq  bo‘lishi  lozim.  Bunga  qimmatli  qog‘ozlarning  ochiq 

savdosini  o‘tkazib  turish,  fond  birjasining  faoliyatini  kengaytirish,  investittsiya 

kompaniyalari,  investitsiya  fondlari,  kliring  va  agentlik  tarmoqlarini  tashkil  qilish 

orqali  qimmatli  qog‘ozlar  bozori  infratuzilmasini  vujudga  keltirish  orqali 

erishiladi.