Bozor iqtisodiyoti bo‘lg‘usi iqtisodchilardan iqtisodiy voqeliklarni, iqtisodiy

4. Kasaba uyushmalari jamoa shartnomalari tuzishda monopol  holatga 

ega  bo’lgan  tadbirkorlarga  qarshilik  ko’rsatish  yo’li  bilan  ham  ish  haqi 

stavkasini oshirishga erishish mumkin. 

 

---

191 

     Hozirgi  zamon  mehnat  munosabatlari  o‘zida  davlatning  ta‘sirini  ham  aks 

ettiradi.  Davlatning  qonunchilik  faoliyati  mehnat  munosabatlarining  barcha 

tomonlarini  qamrab  oladi.  U  nafaqat  iqtisodiyot  davlat  sektorining  ishchi  kuchiga 

bo‘lgan  talabini  bildiradi,  balki  uni  xususiy  sektorda  ham  tartibga  soladi,  milliy 

iqtisodiyot miqyosida ishga yollashning asosiy o‘lchamlarini aniqlaydi. 

Mehnat  munosabatlariga  davlatning  ijtimoiy  dasturlari  (kam  ta‘minlangan 

oilalarga  yordam,  ishsizlik  bo‘yicha  nafaqa,  har  xil  ijtimoiy  to‘lovlar,  pensiya 

ta‘minoti va boshqalar) katta ta‘sir ko‘rsatadi.  

Davlatning  mehnat  munosabatlariga  ta‘sir  ko‘rsatish  yo‘llari  sifatida  yana 

quyidagilarni ko‘rsatish mumkin: 



 

ish  haqining  eng  kam  darajasi  (minimal  ish  haqi)ni  aniqlash  va 

o‘zgartirish; 



 

ishga yollashning umumiy shart-sharoitlarini belgilash; 



 

bandlik xizmati (mehnat birjalari) faoliyatini amalga oshirish; 



 

davlat ta‘lim tizimi orqali ishchilarni o‘qitish va qayta tayyorlashni tashkil 

qilish. 

Davlatning 

ish 

kuchi 

bozoridagi 

vositachilik 

roli 

ham 

mehnat 

munosabatlariga  sezilarli  darajada  ta‘sir  ko‘rsatishi  mumkin.  Jumladan,  o‘ziga 

qisman  ishchi  o‘rinlarini  qidirish  va  tavsiya  qilish  hamda  ishga  joylashtirish 

bo‘yicha umummilliy dasturlarni ishlab chiqish vazifalarini oladi. Ishchilarni o‘qi-

tish  va qayta tayyorlashning davlat tizimi,  bozorning o‘zgaruvchan talablariga  tez 

moslashishga imkon beradi. 

Ishchi  kuchi  bozorining  barcha  qarab  chiqilgan  xususiyatlari,  uning  etarli 

darajada  takomillashmagani,  ya‘ni  unda  raqobatdan  tashqari  omillar  –  davlat, 

kasaba uyushmalari va yirik korporatsiyalar ishtirok etishini ko‘rsatadi.