Bozor iqtisodiyoti bo‘lg‘usi iqtisodchilardan iqtisodiy voqeliklarni, iqtisodiy

SMM 

(daromad) 

dagi o’zga-

rish 

Iste’mol-dagi 

o’zgarish 

(

=3/4) 

Jamg’arma-

dagi  

o’zgarish 

(Jo’3/1) 

 

1(2+3) 

2(1-3) 

3(1-2) 

Investitsiyalarining 

o‘zgarishi 

38,75 

37,5 

1,25 

2-tsikl 

3,75 

2,81 

0,94 

3-tsikl 

2,81 

2,11 

0,70 

4-tsikl 

2,11 

1,58 

0,58 

5-tsikl 

1,58 

1,19 

0,39 

qolgan tsikllar 

4,75 

3,66 

1,19 

Jami: 

20,0 

15,0 

5,0 

Jadval  ma‘lumotlari  investitsiyalarning  5  mlrd  so‘mga  o‘sishi,  SMM 

hajmining 20 mlrd so‘mga ko‘payishiga olib kelishini ko‘rsatadi. 

Io‘+Jo‘=1 bo‘lgani uchun Jo‘=1-Io‘ 

Shunga mos ravishda: 

---

304 

Multiplikator=

иу



1

1

=

75

,

0

0

,

1

1



=

25

,

0

1

=4; 

Investittsiyalar  o‘sishini  daromadlar  o‘sishi  bilan  bog‘laydigan  ko‘rsatkich 

akselorator 

koeffitsienti 

(Akoef) 

deyiladi. 

Akselerator 

(lot. 

Akselero-

tezlashtiruvchi)  koeffitsienti  investitsiyalar  (Ln)  joriy  yildagi  o‘sishining  milliy 

daromadning o‘tgan yildagi o‘sishiga nisbati tarzida aniqlanadi, ya‘ni 

 

Akoef. = 



 

Ln

 (joriy yilda) 



 

MD 

(o’tgan yilda) 

 

3.Investitsion resurslar bozorida muvozanatlik va foiz stavkasi hosil bo’lishi 

Investitsion resurslar bozorida pul kapitaliga talab sub‘ekti tadbirkorlar, taklif 

sub‘ekti  esa  uy  xo‘jaliklari  hisoblanadi.  Mazkur  bozorda  tadbirkorlar  ―pulning 

sotib olish layoqati‖ni qo‘lga kiritadi, ya‘ni pul yordamida talab qilinadigan kapital 

resurslar –  uskunalar,  material, energiya,  ishchi kuchi  ya‘ni tovar  ishlab chiqarish 

va  xizmat  ko‘rsatish  uchun  zarur  barcha  vositalarni  xarid  qilish  imkoniyatiga  ega 

bo‘ladi. 

Shunday  ekan,  pul  kapitaliga  talab  –  bu  investitsion  vositalarga  talabdir.  Pul 

kapitaliga talab kreditga talab shakliga ega bo‘ladi. 

Foizning  yuqori  bo‘lmagan  normasida  kreditga  talab  ortishi  kuzatiladi.  U 

qanchalik past bo‘lsa, mijozda qarz olishga moyillik shunchalik yuqori bo‘ladi. 

Foiz  normasi  yuqori  bo‘lganda  esa  pul  kapitali  egalarining    qarz  berishdan 

manfaatdorligi ortib boradi, uni unumli foydalanishga taqdim etadi. Foiz normasi – 

bu pul kapitali egasiga uning  mablag‘idan ma‘lum vaqt davomida foydalanganligi 

uchun to‘lanadigan resurs narxi. 

---

305