Bozor iqtisodiyoti bo‘lg‘usi iqtisodchilardan iqtisodiy voqeliklarni, iqtisodiy

IV.

 

O’zgaruvchanlik  darajasiga  ko’ra  standart  va  o’zgaruvchan 

narxlar farqlanadi. 

  Bozor  sharoitiga  qarab  o‘zgarmaydigan  narxlar 

standart  narxlar 

deyiladi. 

Bunda  narx  o‘zgarmasada,  foyda  ko‘payishi  mumkin,  ya‘ni  bu  narx  xaridorga 

qulaylik  tug‘diruvchi  xarajatlarni  qisqartirish  yo‘li  bilan  amalga  oshiriladi. 

Masalan:  avtobusda    yo‘l  haqi  o‘zgarmaydi,  lekin  avtobuslar  soni  qisqaradi  yoki 

---

149 

bekatlar  qisqartiriladi,  muzqaymoq  tarkibida  sariyog‘  yoki  qaymoq  ulushi 

kamaytiriladi.  

 

O’zgaruvchan  narxlar

  –  bozor  sharoitiga  qarab  oshib  yoki  pasayib  turadi. 

Bunda  talabning  o‘zgarishi  hisobga  olinadi.  Masalan:  yangi  tovar  rusumga 

kirayotganda,  unga  talab  yuqori,  shunga  ko‘ra  narxi  baland  bo‘ladi.  U  kundalik 

zarur tovarga aylangach narxi ham arzonlashadi. O‘zgaruvchan narxlar  yana shun-

da  ko‘rinadiki,  qish  mavsumi  boshlanganida  qishki  kiyimlar  qimmat  bo‘lib, 

bahorga  borib  ular  arzonlashadi.  Narxlarning  o‘zgarishi  ma‘lum  chegarada  yuz 

beradi. Narxlar o‘rtasidagi farqning miqdoriy o‘lchami narx diapazoni deyiladi.