Botanika indd

^
rediska 
+2
i .
beda
javdar 
+
1
°
76-rasm
. Urug‘lar unib 
chiqishi uchun zarur
h arn raf

---

Nish - urug‘dan endigina o‘sib chiqqan kalta va nozik 
o‘simta. Bobodehqonlarimiz una boshlagan urug‘ga «urug‘ 
nish urdi» deb, bejiz aytmaganlar. Nishning o‘sishi uchun 
oziq moddalar zarur. Bu moddalar nishga urug‘pallalar va 
endospermdan o‘tadi. Oziq moddalar hujayra sitoplazmasi- 
ga faqat suvda erigandan keyin o‘ta oladi. Turli jarayon- 
lar natijasida o‘zgargan organik moddalar suvda erib, mur- 
takka o‘tadi. Natijada murtak qismlarining hujayralari oziq- 
lanadi.
Urug‘da oziq moddalar qancha ko‘p bo‘lsa, nish shuncha 
yaxshi rivojlanadi. Demak, oziq moddalari ko‘p bo‘lgan yirik 
urug‘lardan baquwat, mo‘l hosil beradigan o‘simliklar yeti- 
ladi. Urug‘lami saralab ekishning mohiyati ham ana shunda.
0 ‘sish davomida nishda o‘simlikning organlari shaklla- 
na boshlaydi. Uning yosh ildizchasi tuproq ichkarisiga kirib 
boradi. Kurtakli poyachasi esa tuproq yuziga o‘sib chiqadi.
Ikki urug‘pallali o‘simliklaming urug‘palla barglari shakl­
lanadi. Urug‘palla barglari yer yuziga chiqqandan so‘ng 
yashil rangga kiradi va kunlar o‘tishi bilan undagi oziq mod­
dalar kamayib boradi. Natijada ular yupqalashadi, bujmaya- 
di va sarg‘ayib to‘kilib ketadi. Nish o‘sib, asta-sekin may- 
saga aylanadi. Maysalar fotosintez jarayonida hosil bo‘lgan 
moddalardan oziqlana boshlaydi.
Ikki urug‘pallali o‘simliklaming nishi ikkita urug‘palla 
bargi bilan yer yuzasiga chiqadi (77-rasm).
Bir urug‘pallali o‘simliklardan bug‘doy, arpa, makka- 
jo‘xorining urug‘idan nish o‘sib chiqishi bilan endosperma- 
da to‘plangan oziq moddalar tugaydi va u bo‘sh xaltachaga 
o‘xshab tuproq orasida qolib ketadi (78-rasm).
U rup‘na11a1ar