Botanika indd

haroratdir. 
Turli o‘simliklar urug‘i unib  chiqishi uchun 
turli  xil haroratni  talab  qiladi  (76-rasm).
0 ‘rik,  shaftoli, bodom kabi  o‘simliklaming  danagi  qattiq 
bo‘lgani uchun  sekin unadi,  ulaming  danagi kuzda ekiladi.
85
qovun  +15c
^ _______ g V z a   +12°
pomidor  +10°
makkajo‘xori  +g°
karam
sholg‘om 
+ 5 0  
: ;^abzi
bug'doy  +3°
J L
 
no'xat 
^
 
rediska 
+2
i .
beda
javdar 
+
1
°
76-rasm
. Urug‘lar unib 
chiqishi uchun zarur
h arn raf

---

Nish  -   urug‘dan  endigina  o‘sib  chiqqan  kalta  va  nozik 
o‘simta.  Bobodehqonlarimiz  una  boshlagan  urug‘ga  «urug‘ 
nish  urdi»  deb,  bejiz  aytmaganlar.  Nishning  o‘sishi  uchun 
oziq  moddalar  zarur.  Bu  moddalar  nishga  urug‘pallalar  va 
endospermdan  o‘tadi.  Oziq  moddalar  hujayra  sitoplazmasi- 
ga  faqat  suvda  erigandan  keyin  o‘ta  oladi.  Turli  jarayon- 
lar  natijasida  o‘zgargan  organik  moddalar  suvda  erib,  mur- 
takka  o‘tadi.  Natijada murtak  qismlarining  hujayralari  oziq- 
lanadi.
Urug‘da  oziq  moddalar  qancha  ko‘p  bo‘lsa,  nish  shuncha 
yaxshi rivojlanadi.  Demak,  oziq moddalari ko‘p bo‘lgan yirik 
urug‘lardan  baquwat,  mo‘l  hosil  beradigan  o‘simliklar  yeti- 
ladi.  Urug‘lami  saralab  ekishning mohiyati ham  ana  shunda.
0 ‘sish  davomida  nishda  o‘simlikning  organlari  shaklla- 
na boshlaydi.  Uning yosh  ildizchasi  tuproq  ichkarisiga kirib 
boradi.  Kurtakli  poyachasi  esa tuproq yuziga  o‘sib  chiqadi.
Ikki urug‘pallali o‘simliklaming urug‘palla barglari shakl- 
lanadi.  Urug‘palla  barglari  yer  yuziga  chiqqandan  so‘ng 
yashil rangga kiradi va kunlar o‘tishi bilan undagi oziq mod­
dalar kamayib  boradi.  Natijada ular yupqalashadi,  bujmaya- 
di  va  sarg‘ayib  to‘kilib  ketadi.  Nish  o‘sib,  asta-sekin  may- 
saga  aylanadi.  Maysalar  fotosintez jarayonida  hosil  bo‘lgan 
moddalardan  oziqlana boshlaydi.
Ikki  urug‘pallali  o‘simliklaming  nishi  ikkita  urug‘palla 
bargi  bilan  yer yuzasiga  chiqadi  (77-rasm).
Bir  urug‘pallali  o‘simliklardan  bug‘doy,  arpa,  makka- 
jo‘xorining  urug‘idan  nish  o‘sib  chiqishi  bilan  endosperma- 
da  to‘plangan  oziq moddalar tugaydi  va  u bo‘sh  xaltachaga 
o‘xshab  tuproq  orasida  qolib  ketadi  (78-rasm).
U rup‘na11a1ar