Botanika indd

Hasharotlar  yordamida  changlanuvchi  o‘simliklarga
 
olma,  o‘rik,  nok,  beda,  oqquray,  g‘o‘za  kabilar kiradi.
Mevali  daraxtlar  va  g‘o‘za  gullaganda  bog‘bonlar  va 
paxtakorlar  asalari  qutilarini  bog‘larga  va  paxta  dalalariga
urug‘chining 
changdon 
//tum shuqc1""°;
71-rasm.
 
Changla- 
nish jarayoni: 
1)1 jTL
1  -
  o‘zidan
changlanish.
2 -
 chetdan
changlanish. 
I 
1
79

---

olib  chiqishadi.  Bundan  maqsad,  bi- 
rinchidan,  gullami  changlatib,  mo‘l 
hosil  olish  bo‘Isa,  ikkinchidan,  yaxshi 
sifatli,  xushbo‘y  asal  yetishtirishdir. 
Bir  gramm  asal  yig‘ish  uchun  har  bir 
asalari  minglab  guldan  gulga  qo‘nadi.
Shunday  o‘simliklar  borki,  ulaming 
guli  faqat  shamol  yordamida  chang- 
lanadi.  Bunday  o‘simliklaming  gulla­
ri  ko‘rimsiz,  mayda  va  hidsiz,  changi 
yengil  va  ko‘p  bo‘ladi.  Chang  shamol 
yordamida bir guldan boshqa gulga o‘tsa, bunday o‘simliklar 
shamol  yordamida  changlanadigan  о ‘simliklar
  deyiladi 
(bug‘doy,  arpa,  sholi,  suli,  tol,  terak,  yong‘oq  va  boshqa- 
lar).  Shamol yordamida changlanadigan ko‘pgina o‘simliklar 
(tol,  terak,  yong‘oq)  awal  gullab,  keyin barg  chiqaradi.
Bug‘doy  shamol  yordamida  changlanadigan  o‘simlikdir. 
Uning guli ikki jinsli. Bug‘doy gullari murakkab boshoqda o‘r- 
nashgan bo‘lib,  changchilari  boshoqdan  tashqarida  osilib  tura- 
di.  Shamol esgan vaqtda tebrangan changchi gullardagi chang- 
donlar  bir-biriga  urilib  yoriladi  va  ulardan  chang  sochiladi. 
Shamol  yordamida  bu  changlar  boshoqdan  urug‘chi  gulning 
tumshuqchasiga  o‘tadi.  Bordi-yu,  shamol  esmay,  chang  bo- 
shoqdagi hamma tumshuqchalarga tushmay qolsa, u holda siy- 
rak donli boshoq hosil bo‘ladi va hosildorlik pasayib  ketadi.