Botanika Gulli o’simliklar va o’simliklarni hayotiy shakllari

48. EKOLOGIYA ASOSLARI
1. Juzg’un qaysi ekologik guruhga kiradi?

A) mezofit

B) kserofit

C) gigrofit

D) gidrofit

2.Transpiratsiya nima?

A) o’simliklarda suvning shimilishi

B) o’simliklarda shimilgan suvning o’zlashtirilishi

C) o’simliklarda suvni bug’latish

D) organizmlarda suvni parchalanishi

3. O’simlikka tushayotgan quyosh nurining necha foizi suv bug’lanishiga sarf bo’ladi?

A) 50 %

B) 80 %

C) 75 %

D) 30 %

4. Tik qiyaliklarda asosan qanday o`simlik o`sadi?

A) gidrofit

B) gigrofit

C) kserofit

D) mezofit

5. Alp o`simliklarida suvni kam bug`latishga qanday moslanish mavjud?

A) qalin mum qavatini hosil bo`lishi

B) bargining tikanga aylanishi

C) bargining so`lganligi

D) qalin tuklar bilan qoplanishi

6. O`rta Osiyoda sho`rlangan yerlarga g`alladoshlar oilasiga kiradiga qaysi o`simlik ekiladi ?

A) makkajo`xori

B) oqjo`xori

C) baxorgi bug`doy

D) kuzgi bug`doy

7. Paporotnik, plaun, mox va lishayniklarda suvni yo`qotishga nisbatan qanday fiziologik moslanish bor ?

A) suvni ko`p yo`qotganda ham o’z hayot faoliyatining saqlashi

B) urug`, spora, tugunag, piyozchas sifatida noqulay sharoitni o`tkazadi

C) tana massasi ancha kamayganda ham suv mavjudligida tez tiklanadi

D) barchasi

8. O`simliklarning sovuqqa chidamliligi hujayraning qanday moddalariga bog`liq ?

1 oqsil miqdorining ko`p bo`lishiga 2 qand miqdorining ko`p bo`lishiga 3 suvning ko`p bo`lishiga 4 suvning kam bo`lishiga

A) 1.2

B) 2.3

C) 2.4

D) 1.3

9. Gumus nima?

A) tuproqdagi mineral moddalar yig`indisi

B) tuproqdagio organik moddalar yig`indisi

C) tuproq biotik tarkibining jamlanmasi

D) organik moddalar parchalanishining oxirgi mahsuloti

10. Ayrim hayvonlar uyquga ketganida ikki oygacha suv ichmaydi. Hayot uchun zarur bo`lgan suvni qayerdan oladi?

A) uglevodlarning oksidlanishi nitijasida hosil bo`lgan suvdan

B) oqsilning sintezlanishi natijasida hosil bo`lgan suvdan

C) nukein kislatalardan

D) yog`ning o`ksidlanishi natijasida hosil bo`lga suvdan

11. Konkurensiya, parazitizm va yirtqichlik hodisalari organizmlarni o’zaro munosabatlarining qaysi turiga kiradi?

A) antibioz

B) simbioz

C) mutualizm

D) neytralizm

12. Hayvon organizimidagi davriy o`zgarishlarni belgilovchi omilni ko`rsating ?

A) haroratning o`zgarishi

B) ozuqaning kamayishi

C) kun uzunligini o`zgarishi

D) hayot faoilyatini susayishi

13. Hayvonlar va o`simliklarning janubdan shimolga tarqalishida nima cheklovchi omil hisoblanadi ?

A) issiqlikning yetishmasligi

B) namlik yetishmasligi

C) bosim

D) issiqlik va bosimning yuqori bo`lishi

14. Organizmlarni bir populyatsiyaga birlashtiruvchi omilni aniqlang ?

A) erkin chatishuv

B) oziqlanish xususiyati

C) geografik to`siq

D) biologik to`siq

15. Organizmlarning qanday holatiga anabioz deb ataladi ?

A) noqulay sharoitda organizmning nobud bo`lishi

B) noqulay sharoitda hayotning vaqtincha to`xtashi

C) ikkita tirik organizmning birga yashashi

D) noqulay sharoitda organizmning sista hosil qilishi

16. Biogeosenoz va unda ro`y beruvchi jarayonlarni ta’riflash uchun qaysi asosiy ko`rsatgichlarni bilish zarurligini belgilang?

A) turlar xilma – xilligi, biomassa

B) turlar xilma – xilligi populyatsiyaning zichligi

C) populyatsiyaning izchilligi, biomassa

D) turlar xilma – xilligi, populyatsiyaning zichligi, biomassa

17. Negroidlar uchun xarakterli belgilarni aniqlang.

1. Mushak massasining kamligi 2. Ko’krak qafasi keng 3.qonda eritrotsitlar ko’p 4.ko’krak qafasi tor 5.ter bezlari ko’p 6. Yog’ bezlari kam

A) 2.4.6

B) 2.3.6

C) 3.4.6

D) 1.4.5

18. Qaysi metod yordamida ayrim omillarning organizm rivojlanishiga ta’siri o`rganiladi?

A) dala

B) matematik modellash

C) ekologik tajribalar

D) taqqoslash

19. Keng bargli o`rmon biogeosenozidagi o`simliklar jaomoasi yaruslar bo`yicha to`g`ri joylashgan qatorni ko`rsating ?

1 har xil butalar 2 eman, shumtol (yorug`sevar ) 3 o`tsimon o`simliklar 4 zarang, chetan, ( kam yorug`sevar )

A) 3.2.4.1

B) 2.4.1.3

C) 4.3.2.1

D) 3.1.4.2

20. Ultrabinafsha nurlar odam organizmida nimalar hosil bo`lishiga yordam beradi ?

1 vitamin A 2 vitamin D 3 vitamin C 4 teri pigmenti 5 ko`z to`r pardasi pigmenti 6 ko`z qorachig`i pigmenti

A) 1.6.3

B) 2.5.4

C) 5.6.3

D) 4.5.6

21. Ekologik piramida asosini nima tashkil etadi ?

A) produtsentlar

B) konsumentlar

C) redutsentlar

D) destruktorlar

22. Ekologik faktorlarni belgilab bering ?

A) abiotik, biotik

B) abiotik, antropogen

C) biotik, sistematik

D) biotik, abiotik, antropogen

23. Biogeosenozga ta’sir etuvchi biotik faktorlarni belgilang ?

A) mikrorganizmlar, o`simliklar

B) o`simliklar, hayvonlar

C) hayvonlar, zamburug`lar, mikrorganizmlar

D) mikrorganizm, o`simliklar, hayvonlar, zamburug`lar

24. Biotik faktorarni belgilab bering ?

A) mikroorganizmlar, o`simliklar, tuproq tarkibi

B) o`simliklar, hayvonlar, tuproq tarkibi

C) hayvonlar, mikroorganizmlar, havo

D) o`simlik, mikroorganizmlar, hayvonlar

25. Yerga yetib kelgan quyosh nurlarining ko`p qismini qaysi nirlar tashki etadi ?

A) ko`rinadigan

B) ulrrabinafsha

C) infraqizil

D) gamma nurlar

26. Gigrofitlar qanday o`simliklar o`simliklar hisoblanadi ?

A) suvda o`sadigan

B) nam sharoitda o`sadigan

C) normal namlikda o`sadigan

D)namlik yetishmaydigan joyda o`sadigan

27. Ekologik piramida qoidasi - bu har bir oziq darajasida …

A) energiya miqdorining ortishi

B) energiya miqdorining kamayib borishi

C) moddalar va energiyaning progressiv ortishi

D) moddalar va energiyaning progressiv kamayishi

28. Yorug`lik nurlari qanday xillarga bo`linadi ?

1.ko’rinadigan 2. Β – nurlar 3.infraqizil 4. Ultrabinafsha

A. Teri pigmentini hosil bo`lishi b. Hujayralarning nobud bo`lishi v. Fotosintez g. Asosiy issiqlik manbai

A) 1 – 6 2 – a 4 – g

B) 1 – v 3 – g 4 – a

C) 2 – 6 3 – v 4 – a

D) 1 – v 2 – g 4 – 6

29. Ultrabinafsha nurlari organizmda nimalar hosil bo`lishiga ta’sir qiladi ?

1 D – vitamin 2 to`qimalar 3 ko`z to`r pardasi 4 nuklein kislatalar 5 hujayralar 6 teri pigmenti

A) 1.3.4

B) 1.3.5

C) 1.3.6

D) 1.4.6

30. Mezofitlar qanday o`simlik hisoblanadi ?

A) suvda o`sadigan

B) nam sharoitda o`sadigan

C) nam yetishmaydigan joyda

D) normal namlik sharoitida o`sadigan

31. Quyidagilardan sun’iy biogeosenozni toping ?

A) suv ombori

B) daryo

C) buloq

D) soy

32. Hayvon va o`simliklarning janub tomon tarqalishi … yetishmasligidan kelib chiqadi ?

A) namlikni

B) issiqlikning

C) havoning

D) yorug`likning

33. Tropik adaptiv tip qanday sharoitda shakllanadi ?

A) sovuq iqlim va ko`proq hayvon mahsulotlari bilan oziqlanish sharoitida

B) issiq va nam iqlim, oziq ratsionida hayvon oqsili nisbatan kam sharoitda

C) gipoksiyada

D) A va D

34. Ekologik jamoani nima tashkil etadi ?

A) bitta umumiy arealda yashaydigan turlarning populyatsiyalari

B) bitta umumiy arealda yashaydigan bitta turga mansub populyatsiyalar yig`indisi

C) har xil arealda yashaydigan populyatsalar yig`indisi

D) bitta umumiy arealda yashaydigan har xil turlarning populyatsiyalari

35. O`simliklar ko`rinadigan nurlarni har xil spektrlarini nimalar orqali o`zlashtiradi ?

A) hujayralar

B) xlorofill donachalari

C) barglar

D) fitopigmentlar

36. Fotoperiodizm qushlarning, sutemizuvchilarning … katta ta’sir ko`rsatadi .

A) urchish davriga

B) organizmdagi hayotiy jarayonlariga

C) tullashi, migratsiyasiga

D) barchasi

37. O`simlik va hayvonlar uchun mavsumiy o`zgarishga asosiy belgi bo`lib nima hizmat qiladi ?

A) issiqlik

B) kun uzinligi

C) namlik

D) havo

38. Hayvonlarni ovlash mumkinligi nimaga qarab belgilanadi ?

A) yosh individlarni katta yoshdagi individlarga nisbatan ko`rsatkichiga

B) har xil jinsdagi individlarga

C) yosh individlar soniga

D) katta yoshdagi individlar soniga

39. Produtsentlar … organizmdir.

A) geteratrof

B) avtotrof

C) xemotrof

D) saprofit

40. D vitamin sinteziga qaysi abiotik omil ta’sir ko`rsatadi ?

A) infraqizil nurlar

B) issiqlik, namlik

C) ultrabinafsha nurlar

D) havo, issiqlik

41. Ko`pchilik qushlarda bahor oylarida jinsiy bezlarining rivojlanishi va uya qurish inistinkti paydo bo`lishiga sabab nima ?

A) harorat

B) yorug`lik

C) kun uzunligi

D) namlik

42. Ekologik omillar nimalarga ta’sir etadi ?

A) organizmning tuzilishiga

B) oragnizmning tarkibiga

C) populyatsiyaga

D) organizmning tuzilishi va tarkibiga, populyatsiyaga,tabiiy jamoaga

43. Suv tubida yashovchi organizmlar nima deyiladi ?

A) bentos

B) plankton

C) mikroplankton

D) zoobentos

44. Organizmlarning kun uzunligiga javob reyaksiyasi niam deyiladi ?

A) tabiatdagi mavsumiylik

B) biologik ritm

C) o`zgaruvchanlik

D) foroperiodizm

45. Baland tog`da yshovchi aholida, ularning qanday irqqa kirishidan qat’iy nazar quyidagi qaysi muhit sharoitlari kuzatiladi ?

1 moddalar almashinuvi jadal 2 ko`krak qafasi tor 3 ko`krak qafasi keng 4 qonida eritrotsitlar ko`p 5 qonida leykotsitlar soni ko`p 6 moddalar almashinuvi sekin

A) 1.2.5

B) 1.3.4

C) 2.4.6

D) 6.2.5

46. Mezofit o`simliklar deganda qanday o`simliklar tushuniladi?

A) botqoqda o`sadigan o`simliklar

B) o`rtacha namlikda o`sadigan o`simliklar

C) sovuq sharoitda o’suvchi o’simliklar

D) soya joyda o’suvchi o’simliklar

47. Kserofit o`simliklar deganda qanday o`simliklar tushuniladi ?

A) cho`lda o`sadigan o`simliklar

B) namlik ko`p joyda o`sadigan o`simliklar

C) sersuv o`simliklar

D) erta bahorda o’sib, issiq boshlanishi bilan quriydigan o`simliklar

48. Odam faoliyatiga bog`liq, tabiatni va tabiatdagi barcha tirik organizmlarni o`zgartira oladigan omil qanday ataladi?

A) abiotik

B) biotik

C) antropogen

D) cheklovchi

49. Xrizantemaning yoz oxiri va kech kuzda gullashi qaysi abiotik omilga bog`liq ?

A) harorat

B) kun uzunligi

C) namlik

D) yorug`lik

50. Tashqi muhit bilan va bir – birlari bilan mustahkam bog`langan, hamda ma’lum bir territoriyada uchraydigan o`simliklar guruhi nima deb ataladi ?

A) agrotsenoz

B) biosenoz

C) biogeosenoz

D) fitotsenoz

51. Organizmlarning o`z ichki muhiti doimiyligini saqlash hususiyati qanday ataladi ?

A) biologik ritm

B) fotoperiodizm

C) gomeostaz

D) to`qima suyuqligining normasi

52. Erkin kislorod nima ta’sirida ozonga aylanadi ?

A) quyosh nuri ta’sirida

B) radioaktiv energiya ta’siri

C) kislarodning miqdori oshishi natijasida

D) yerdan qaytadigan nurlar ta’sirida

53. Ekologik piramida asosini qaysi organizmlar tashkil etadi?

A) avtotrof

B) geteretrof

C) zooplankton

D) saprofit

54. Oziq darajalarida moddalar va energiyaning progressiv kamayib boorish kuzatiladi. Bu qonuniyat …

A) o`z – o`zini idora qilish qoidasi deb ataladi

B) ekologik piramida qoidasi deb ataladi

C) biomassa ko`rsatkichi deb ataladi

D) redutsentlarning ko`payish qidasi deb ataladi

55. O`zbekiston “Qizil kitob”iga umurtqali hayvonlardan nechta tur kiritilgan ?

A) sutemizuvchilardan 22 ta, qushlardan 30 ta, sudralib yuruvchilardan 6 ta, baliqlardan 6 ta

B) sutemizuvchilardan 31 ta, qushlardan 22 ta, sudralib yuruvchilardan 5 ta, baliqlardan 5 ta

C) sutemizuvchilardan 5 ta, qushlardan 5 ta, sudralib yuruvchilardan 31 ta, baliqlardan 22 ta

D) sutemizuvchilardan 22 ta, qushlardan 31 ta, sudralib yuruvchilardan 5 ta, baliqlardan 5 ta

56. Biotsenoz qanday asosiy tarkibiy qismlardan tashkil topgan ?

1. Produtsentlar 2. Plankton 3. Abiotik omillar 4. Konsumentlar 5. Yorug`lik 6. Tashqi muhit 7. Redutsentlar

A) 1.6.7

B) 3.2.6

C) 1.7.4

D) 7.6.3

57. Dengiz ekosistemalarini nimalar tashkil etadi ?

A) ochiq dengizlar va kontinental shelflar

B) limanlar

C) ochiq dengizlar

D) kontinental shelflar

58. Tinimsiz ilmiy – texnik rivojlanish sharoitida ekologik tanglik kelib chiqishining oldini olish choralarini ishlab chiqadigan fan bu …

A) noosfera

B) noogenez

C) noogenika

B) biosfera

59. Ekosistema tushunchasini fanga kiritgan olimni aniqlang ?

A) V. Sukachyov

B) Zyuss

C) V. Vernadskiy

D) A. Tensli

60. Tarixiy ekologiya nimani o`rganadi ?

A) bir xil turga kiruvchi organizmlarning o`zaro va muhit bilan munosabatini

B) har xil turga kiruvchi organizmlarning o`zaro va muhit bilan munosabatini

C) inson faoliyati natijasida yuzaga kelgan ekologik o`zgarishlarni neolit davridan boshlab hozirga davrgacha o`rganadi

D) biosferaning evalutsiyada insoning ta’sirini o’rganadi

61. Hayvonlar hayotida ekologik omillarning qaysi biri informativ ahamyatga ega ?

A) namlik

B) kun uzunligi , namlik

C) yorug`lik

D) bosim

62. Ekologik piramidaning eng cho`qqisida qanday organizmlar joylashgan ?

A) avtotroflar

B) o`txo`r hayvonlar

C) yirtqichlar

D) yirik yirtqichlar

63. Ozon ekranining hosil bo`lishi quyidagi qaysi jarayonlar bilan bog`liq ?

A) fotosintez

B) xemosintez

C) aerob nafas olish

D) anaerob nafas oilsh

64. Fotoperiodizm hayvonlardagi qaysi jarayonlarga katta ta’sir ko`rsatadi ?

1 urchish davriga 2 oziqlanishiga 3 embrional rivojlanishiga

4 tullashiga 5 dam olishiga 6 migratsiyasiga 7 qishki uyquga ketishiga 8 moddalar almashinuviga

A) 1.3.4.6.7

B) 1.2.4.5.8

C) 1.2.3.4.8

D) 1.5.6.7.8

65. Qanday adaptiv tiplar farq qilinadi?

1 arktika 2 tropik 3 o`rta iqlim 4 ekvatorial 5 subekvatorial 6 baland tog`li 7 cho`l 8 voxa 9 chala cho`l 10 adir

A) 1.2.6.7.9.10

B) 1.2.3.6.7.9

C) 1.4.5.6.7.10

D) 1.5.6.7.8.9

66. Tirik organizmlarda quyidagi qaysi sikllarni seza oladigan biologik soatlar mavjud ?

1. Kecha – kunduz 2. Yillik 3. Oylik 4. Mavsumiy 5. Minutlik

A) 1.3.5

B) 2.3.4

C) 1.3.4

D) 1.2.5

67. Hayvonlarning o`zgarishga moslanish mexanizmlaridan biri …

A) fototaksis

B) migratsiya

C) fotoperiodizm

D) adaptatsiya

68. Infraqizil nurlari qaysi nurlar tarkibida ayniqsa ko`p bo`ladi ?

A) ko`rinadigan

B) ultrabinafsha

C) tik tushadigan

D) rentgen

69. Biomlar deb nimaga aytiladi ?

A) o`ziga xos ko`rinishga va o`simlik dunyosiga ega bo`lgan yirik regional biosistemalarga

B) quyosh bilan energiya almashinish holatida bo`lgan. Yerdagi hamma organizmlar yig`indisi

C) ma’lum sharoitda turning rivojlanishi va yashashning umumiy holati

D) tirik organizimlarga ta’sir qiladigan muhitning har qanday tarkibiy qismlariga

70. O`rmon biogeosenozidagi yaruslarning pasayib borishi o`simliklardagi qanday xususiyatni kuchaytiradi ?

A) qurg`oqchilikka chidamlilik

B) namlikka chidamlilik

C) yorug`likka chidamlilik

D) soyaga chidamlilik

71. To`lqin uzunlugi 0.40 mkmdan 0.75 mkmgacha bo`lgan nurlar qanday ataladi ?

A) ultrabinafsha

B) infraqizil

C) rentgen

D) ko`rinadigan

72. Tirik mavjudotlar jamoalari va ularning yashash muhitini o`z ichiga oladigan funksional sistema nima deyiladi?

A) biosenoz

B) zoobentos

C) biogeosenoz

D) agrosenoz

73. O`z – o`zini boshqaradgigan barqaror sistemani biogeosenoz deb atagan olimni belgilang ?

A) N. I. Vavilov

B) A. N. Seversov

C) V. N. Sukachyov

D) K. A. Timiryazev

74. Markaziy Osiyo mintaqasidagi biologik mahsuldorlikning cheklovchi omili nima hisoblanadi ?

A) quyosh nuri

B) issiqlikning yetishmasligi

C) namlikning yetishmasligi

D) kislorodning yetishmasligi

75. Tana haroratini doyoimiy saqlashdagi kimyoviy mexanizm qanday jarayonlarning jadalligiga bog`liq ?

A) oksidlanish – qaytarilish

B) issiqlik hosil bo`lishi

C) assimlyatsiya

D) sintez qilish

76. Biotsenozda iste’mol qiluvchilar qanday ataladi ?

A) redutsentlar

B) produtsentlar

C) konsumentlar

D) destruktorlar

77. Sodda hayvonlarning anabioz holatida nima hosil bo’ladi

A) spora

B) zingota

C) sista

D) lichinka

78. Chumoli ichagida parchalovchi ferment vazifasini qaysi hayvonlar bajaradi?

A) infuzoriyalar

B) kipriklilar

C) soxta oyoqlilar

D) xivchinlilar

79. Hasharotlarda suv bog’lanishini kamaytiruvchi qanday moslashish mavjud?

A) xitin qoplami

B) yog’ tanachalarining bo’linishi

C) anabioz holatga o’tish

D) nafas teshikchalarining klapanlar bilan berkilishi

80. Hasharotlarda suvni kam bog’latishga qanday moslanish mavjud?

A) ter ajratishni kamayishi

B) nafas teshiklarining klapanlar bilan yopilishi

C) maxsuslashgan siydik pufagida suvni to’plash

D) yer osti suvlargacha yo’l ochish

81. O’zbekiston hududida baliqlarning necha turi mavjud?

A) 37

B) 79

C) 99

D) 410

81. Mutualizmga misol keltiring.

A) mayda baliqlarning yirik baliqlarga yopishib olishi

B) baliq tuxumlarini yumshoq tanlilarning mantiya bo’shlig’iga qo’yishi

C) hayvonlarning qishqi uyquga ketishi

D) mikoriza

82. O’zbekiston hududida sudralib yuruvchilarning nechta turi mavjud?

A) 37 ta

B) 79 ta

C) 99 ta

D) 410 ta

83. O’zbekiston hududida qushlarning necha turi mavjud?

A) 37 ta

B) 79 ta

C) 99 ta

D) 410 ta

84. O’zbekiston hududida quyidagi umurtqali hayvonlarning nechtadan turi mavjud?

1.baliqlar; a) 99; 2.suvda ham quruqda yashovchilar; b) 410; 3.sudralib yuruvchilar; v) 79; 4.qushlar; d) 3; 5.sut emizuvchilar; g) 37;

A) 1-a, 2-d, 3-b, 4-v, 5-g

B) 1-g, 2-6, 3-v, 4-a, 5-d

C) 1-d, 2-g, 3-a, 4-6, 5-v

D) 1-v, 2-d, 3-g, 4-6, 5-a

85. Tana haroratini bir xilda saqlashda quyidagilarning qaysi biri katta ahamyatga ega bo’lgan?

A) yurak va o’pkaning paydo bo’lishi

B) to’rt kamerali yurakning paydo bo’lishi

C) ko’p kamerali yurakning paydo bo’lishi

D) nafas sitemasining takomillashuvi

86. O’zbekiston hududida sut emizuvchilarning necha turi mavjud?

A) 37

B) 79

C) 99

D) 410

87. Tuyada suvni kam bug’latishga qanday moslashish mavjud?

A) ter ajratishning kamayishi

B) nafas teshiklarining klapanlar bilan yopilishi

C) maxsuslashgan siydik pufagida suvni to’plash

D) yer osti suvlarigacha yo’l ochish

88. Tuya o’rkachida to’plangan yog’....manbai hisoblanadi?

A) yog’

B) uglevod

C) suv

D) energiya

89. Umurtqali hayvonlarda issiqlikni saqlash vazifasini nima bajaradi?

A) oqsil

B) uglevod

C) yog’

D) kraxmal

90. Respublikamiz hududida umurtqali hayvonlarning qancha turi aniqlangan?

A) 500 dan ziyod

B) 400 dan ortiq

C) 200 ta

D) 600 dan ortiq

91. Biogeotsenozning asosiy vazifasi nima?

A) biologik moddalarni bir tizimga birlashtirish

B) evolyutsion o'zgarishlar hosil qilish

C) energiyani to'plash va taqsimlash

D) energiyaning davriy aylanishi

92. Populyatsiyaning ayrim qismlarida individlarning xaddan tashqari ko’payib ketmasligini cheklovchi omil nima?

A) hududiylik

B) tasodifiy o’zgarishlar

C) kannibalizm

D) ovqatning miqdori

93. Qiyalik qancha tik bo’lsa, unda o’simliklar shuncha ... O’sadi . Tik qiyaliklarda asosan ... O’sadi

A) kam/ kserofitlar

B) ko’p/kserofitlar

C) kam /mezofitlar

D) ko’p/mezofitlar

94. O'z o'zini idora qila oladigan , barqaror, muhit bilan muvozanat holatda bo'lgan biogeosenozlar qanday ataladi?

A) biom

B) klimaksli

C) zonalli

D) suksessiyalangan

95. Lui Paster tirik tabiat go'rkovlari deb qaysi organizmlarni aytgan?

A) bakteriyalar

B) zamburug'lar

C) viruslar

D) hasharotlar

96. Bir organizmning ikkinchi organizmga zarar keltirmagan holda undan oziq muhiti va yashash joyi sifatida foydalanishi qanday ataladi?

A) pazitizm

B) neytralizm

C) sinoykiya

D) kommensalizm

97. Inson ekologik omil sifatida qanday hususiyatga ega?

1. Faol 2. Ijobiy 3. Kuchli 4. Maqsadga nomuvofiq 5. Ongli 6. Ijodiy

A. 1.3.5.6

B. 1.2.5.6.

C. 2.4.6.

D. 1.3.4

98. Quyidagi jarayonlarning qaysi biri ta'sir yo'nalishiga bo'g'liq emas?

A) fotonastiya

B) fototropizm

C) fototaksis

D) fotosinsibilazatsiya

99. Hozirgi zamonda eng muhim antropogen sistemalar necha xil?

A) 2

B) 3

C) 4

D) 5

100. XX asrning demografik o'ziga xosligi nima?

A) jahon okeanining o'rganilishi

B) suv resurslarinig ko'p sarflanishi

C) parnik effekti

D) aholi sonining ortishi

101. Qaysi ekosistemalarda maydon birligiga nisbatan moddalar migratsiyasi juda faol kechadi?

A) tabiiy

B) agro

C) urbano

D) kosmik

102. Nima uchun agroekosistemalar o'z o'zini idora qila olmaydi?

A) turlar soni kam

B) sun'iy tanlash ta'siri ostida

C) tabiiy tanlanish ta'siri ostida

D) moddalar davriy aylanishiga odam aralashadi

103. Agroekosistemalarning turg'unligini oshirish uchun nima qilish kerak?

A) ularni o'z holicha tashlab qo'yish

B) sun'iy namlash

C) entomofaglar kiritish

D) industrial texnologiyalardan foydalanish

104. Nima uchun agroekosistemalar turg'un emas?

A) turlar soni kam

B) sun'iy tanlash ta'siri ostida

C) tabiiy tanlanish ta'siri ostida

D) moddalar davriy aylanishiga odam aralashadi

105. Quyidagi organizmlarning qaysi birlari hasharotlar bilan oziqlanadi?

A) entomofaglar

B) fitofaglar

C) detritofaglar

D) zoofaglar

106. Biogeosenozning tuproq omili qanday ataladi?

A) klimatotop

B) edafatop

C) ekotop

D) tuproqshunoslik

107. Ma'lumki biogeosenozlar turlar xilma-xilligi(1), individlar zichligi(2), biomassa(3) kabi ko'rsatkichlar bilan ta'riflanadi.Shulardan qaysi biri qutbdan ekvator tomon ortib boradi?

A) 1.2

B) 2.3

C) 1.3

D) 1.2.3

108. Organizm o'zaro munosabatlaridan qaysi biri tabiiy tanlanishda muhim ahamiyatga ega?

A) antibioz

B) simbioz

C) antogonizm, sinergizm

D) neytralizm , simbioz , antibioz

109. Tuproq tarkibida havo necha foiz bo'ladi?

A) 50-60

B) 10

C) 15-25

D) 25-35

110. Tuproq tarkibida suv necha foiz bo'ladi?

A) 50-60

B) 10

C) 15-25

D) 25-35

111. Tuproq tarkibida mineral moddalar necha foiz bo'ladi?

A) 50-60

B) 10

C) 15-25

D) 25-35

112. Tuproq tarkibida organik moddalar necha foiz bo'ladi?

A) 50-60

B) 10

C) 15-25

D) 25-35

113. Matematik modellashtirish usuli ekologiyaning qaysi bo'limida qo'llaniladi?

A) autoekologiya

B) sinekologiya

C) evolyutsion ekologiya

D) tarixiy ekologiya

114. Ekologik muammolar ekologiyaning qaysi bo'limida o'rganiladi?

A) autoekologiya

B) sinekologiya

C) evolyutsion ekologiya

D) tarixiy ekologiya

115. Ekologiyaning qaysi bo'limi ekologik sistemalarni nazariy rekonstruksiya qilishga

Harakat qiladi?

A) autoekologiya

B) sinekologiya

C) evolyutsion ekologiya

D) tarixiy ekologiya

116. Hayvonlarning ko'rish qobiliyati qaysi nurlarga bog'liq?

A) ko'rinadigan

B) ultrabinafsha

C) infraqizil

D) tik tushadigan

117. Keng yuza ildiz sistemasi nam tanqisligiga qanday moslanish qatoriga kiradi?

A) suv yo'qotishga fiziologik moslanish

B) suv so'rilishini kuchaytirish

C) suv bug'latishni kamaytirish

D) qum va barxanlarni ko'chishdan saqlash

118. Ter ajralishini kamayishi nam tanqisligiga qarshi qanday moslanish?

A) suv yo'qotishga fiziologik moslanish

B) suv so'rilishini kuchaytirish

C) suv bug'latishni kamaytirish

D) suvni zahiralash

119. Ekosistemadagi abiotik va biotik omillarni nima bog'lab turadi?

A) yorug'lik

B) tuproq

C) harorat

D) suv

120. Qaysi o'simliklarning areali bir-biridan deyarli farq qilmaydi?

A) kedr, terak, qarag'ay

B) kedr, qayrag'och, terak

C) qayin, terak, shumtol

D) qayin, qayrag'och, terak

121. Kosmopolit turni ko'rsating.

A) qishloq qaldirg'ochi

B) o'rmon kalamushi

C) delfin

D) dala sichqoni

122. Qaysi hayvonlarning yashash areali turning belgisi deb ta'riflab bo'lmaydi?

A) qishloq qaldirg'ochi

B) o'rmon kalamushi

C) delfin

D) dala sichqoni

123. Ikkinchi darajali konsumentlarni aniqlang.

A) ilon

B) sichqon

D) burgut

D) quyon

124. Uchinchi darajali konsumentni aniqlang.

A) ilon

B) sichqon

D) lochin

D) quyon

125. Biogeosenozlardagi turlarning almashinishi nima deyiladi?

A) monokultura

B) ekologik suksessiya

C) reintroduksiya

D) evolyutsiya

126. Oziq zanjiri necha zvenodan iborat?

A) 2

B) 3

C) 4

D) 5

127. Ba’zi jarayonlarni vaqtincha to’xtatib qo’yish usuli qanday ataladi?

A) diapauza

B) antibioz

C) konservatsiya

D) gipoksiya

128. Zamburug’lar tomonidan sintezlangan antibiotiklar ta’sirida mikroorganizmlarning o’sishini to’xtatib qo’yishi o’zaro munosabatlarning qaysi turiga kiradi?

A) neytralizm

B) antibioz (konkurensiya)

C) antibioz (parazitizm)

D) antibioz (yirtqichlik)

129. Tiriklikning qaysi tuzilish darajasi turlar tarkibi bo’yicha xilma-xil organizmlarni ularning yashash sharoitlari bilan bog’liq holda birlashtiradi?`

A) organizm

B) populyatsiya

C) biogeosenoz

D) biosfera

130. 1966-yil nashr etilgan xalqaro “Qizil kitob” ga sutemizuvchilarning qancha turi kiritilgan?

A) 321

B) 485

C) 141

D) 194

131. Autotrof, geterotrof va redutsentlar faoliyatining muvozanatlashishi natijasida biosferada nima shakllangan?

A) gomeostaz holati

B) biogen migratriya

C) noosfera

D) biomassa

132. Moddalar , energiya va informatsiya oqimlari o’zaro bog’langan har xil turga mansub organizmlar va muhit yig’indisi qanday ataladi?

A) biogeosenoz

B) ekosistema

C) biosfera

D) ekologiya

133. Topografik omillarni aniqlang ?

A) balandlik b) iqlim c) tirik organizmlar d) qiyalikning joylashishi e) vaqt f) qiyalikning tikligi j) fotoperiodizm

A) a,b,c

B) a,d,f

C) d,e,f

D) e,f,j

134. Populuyatsiya dinamikasiga nima katta ta’sir ko`rsatadi ?

A) bir turga kiruvchi har xil populyatsalar orasidagi raqobat shakllari

B) har xil turga kiruvchi populyasiyalar orasidagi raqobat shakllari

C) bir turga kiruvchi populyatsiyalar orasidagi raqobat shakllari

D) bir turga kiruvchi har xil populyatsalar orasidagi moslanish turi

A) a,b

B) b,c

C) a,c

D) a,c,b

135. Xalqaro “Qizil kitob”ga nechta sutemizuvchilar(1),qushlar(2),sudralib yuruvchilarning(3) turlari kiritilgan?

A) 321 b) 485 c) 141 d) 41 e) 194

A) 1-b 2-c 3-d

B) 1-c 2-d 3-e

C) 1-a 2-b 3-c

D) 1-a 2-d 3-e

136. Qaysi adaptiv tiplarning ko’krak qafasi tor (1) va keng (2) bo’lishini aniqlang.

A. Tog’ b. O’rta iqlim c. Arktik d. Tropik

A) 1-a / 2-d

B) 1-b / 2-a

C) 1-d / 2-a

D) 1-c / 2-b

137. Xalqaro “Qizil kitob”ga (A) va o’zbekiston “Qizil kitobi”ga (B) nechta sudralib yuruvchilar kiritilgan?

A) a-141 / b-5

B) a-5 / b-5

C) a-41 / b-5

D) a-141 / b-41

138. Xalqaro “Qizil kitob” ga nechta sutemizuvchilar (1) qushlar (2) sudralib yuruvchilar (3) turi kiritilgan ?

A) 321; b) 485; c) 141; d) 41; e) 194;

A) 1b, 2c, 3d

B) 1a, 2d, 3e

C) 1a, 2b, 3c

D) 1c, 2d, 3e

139. Xalqaro “Qizil kitob” ga nechta suvda va quruqlikda yashovchilar (1) baliqlar (2) turi kiritilgan?

A) 141; b) 41; c) 194

A) 1-b, 2-c

B) 1-a, 2-b

C) 1-c, 2-b

D) 1-a, 2-c

140. Xalqaro “Qizil kitob”ga (a) va Ozbekiston “Qizil kitobi” ga (b) nechta sudralib yuruvchilar kiritilgan?

A) a-5, b-5

B) a-141, b-41

C) a-141, b-5

D) a-41, b-5

141. Tasodifiy o’zgarishlar qaysi populyatsiyalarga kuchli ta’sir etadi?

A) panmiksiya kuzatilmaydigan

B) gomozigotali

C) ko’p sonli

D) kam sonli

142. Agroekosistemaning tabiiy ekosistemadan farqini aniqlang

A) turlarni soni ko’p b) turlarni soni kam c) o’z-o’zini idora qila olmaydi d) turg’unligi mustahkam emas e) turg’unligi mustahkam f) energiya manbai quyosh energiyasi va inson tomoniodan sariflanadigan energiya

A) a,c,d,f

B) b,c,d,f

C) a,c,e,f

D) b,c,e

143. Topografik omillarni aniqlang?

A) balandlik b) iqlim c) tirik organizmlar d) qiyalikning joylashishi e) vaqt f) qiyalikning tikligi j) fotoperiodizm

144. Tabiiy sharoitlarda qaysi populyatsiyalar ko`proq saqlanib qoladi?

A) raqobatga chiday olmagan

B) raqobatga chiday oladigan

C) gomozigotali

D) kam sonli

145. Turning yaxlitligini saqlovchi mexanizmni aniqlang.

A) sun’iy urchish

B) migratsiya

C) fotoperiodizm

D) alohidalanish

146. O`zbekiston “Qizil kitob”ining hayvonlarga (1) va o`simliklarga (2) bag`ishlangan ikkinchi jildiga necha tur kiritilgan?

A) 163 b) 301 c) 63 d) 184

A) 1-d; 2-a

B) 1-c; 2-d

C) 1-d; 2-b

D) 1-a; 2-b

147. Shimoliy yarimsharlarda janubga qaragan qiyaliklarda yorug`lik va harorat shimolga qaragan qiyaliklarga nisbatan qanday?

A) pastroq

B) teng

C) juda past

D) yuqoriroq

148. Turning yaxlitligi individlar orasidagi qanday xususiyatga bog`liq?

A) panmiksiyaga

B) sun’iy urchishga va migratsiyaga

C) migratsiya

D) sun’iy urchishga

149. Keng bargli o`rmonlarning birinchi yarusini qaysi o`simliklar tashkil etadi?

A) zarang, chetan

B) eman, shumtol

C) gulxayri, qirqbo`g`im

D) zarang, kallima

150. Tuproqshunoslik faniga qaysi olim asos solgan?

A) N.Zyuss

B) V.Vernadskiy

C) N.Pirogov

D) V.Dokuchayev

151. Yerga yetib kelgan quyosh energiyasining necha foizi okean, dengiz va tuproqdan suvni bug’latish uchun sarf bo`ladi ?

A) 0.1 %

B) 0.5 %

C) 10 %

D) 20 %
49. BIOSFERA TA’LIMOTI

1.Quruqlikda o`simliklar biomassasi umumiy biomassasining…foizini tashkil etadi

A) 58 % b) 78 % c) 99 % d) 61 %

2. Atmosferada kislorodning konsentratsiyasi 3 % ga yetganda qaysi organiznmlar kelib chiqqan?

A) yadrosiz prokariotlar

B) hujayrasiz organizmlar

C) ko’p hujayralilar

D) bir hujayralilar

3. Tabiatni muhofaza qilish maqsadida tashkil etilgan xalqaro dastur nomini ko’rsating.

A) “Biosfera va inson”

B) “Biosfera va biogeotsenoz”

C) “Biosfera va tabiat muhofazasi”

D) “Biosfera va qizil kitob”

4. Biosferani nima hosil qiladi?

A) barcha populyatsiyalar yig’indisi

B) barcha biogetsenozlar yig’indisi

C) barcha biotsenozlar yig’indisi

D) barcha turlar yig’indisi

5. Denitrifikatsiya deb nimaga aytiladi?

A) nitratlarning bakteriya tomonidan elementlar azotgacha qaytarishiliga

B) yashin payitda azotning kislarod bilan birikib azot

NO₂ oqisid hosil bo`ladi

C) nitrat tuzining o`simlik tomonidan o`zlashtrilishi

D) C va D

6. Tirik o`rganizmlar tomonidan atrof – muhitga tarqalgan kimyoviy elementlarning to`planishi tirik moddaning qaysi biokimyoviy funksiyasiga misol bo’ladi ?

A) oksidlaniish – qaytarilish funksiyasi

B) biokimyoviy va gaz almashinuvi

C) biokimyoviy funksiyasi

D) jamg`arish, konsentirarsiyalash funksiyasi

7. Tirik organizmlar ko’p miqdorda bo’r, oxak kabi jislarni hosil qiladi, bu jarayon tirik moddaning qaysi funktsiyasiga kiradi?

A) oksidlanish –qaytarilish

B) gaz almashinuvi

C) konsentratsiyalash

D) biokimyoviy

8. Kimyoviy elementlarning qaysi izatoplari tirik organizmlar tarkibiga kiradi ?

1) H 2) 3H 3) 13C 4) 12C 5) 18O 6) 16O

A) 2.4.6

B) 1.3.5

C) 1.4.6

D) 3.4.5

9. Akademik…fikricha:”Kam miqdorning cheksizligini ta’minlanishining birdan-bir usuli uni yopiq halqa bo’lib aylanishga majbur etishdir”.

A) Sukachyov

B) Lamark

C) Zyuss

D) Vilyams

10. Tirik moddaning kansentratsiyalash funksiyasini aniqlang ?

A) atrof muhitda tarqalgan kimyoviy elementlarning to`planishi

B) o`zgaruvchan valentlikkla ega bo`lgan kimyoviy elementlarning aylanishini ta’minlaydi

C) organizimlarning hayot faoliyati davomida kimyoviy jarayonni ta’minlaydi

D) organizimlarning o`limdan keyingi faoliyatidagi kimyoviy jarayonni ta’minlaydi

11. Barcha individlar majmuasidagi organik moddaning va unga jo bo`lgan energiyaning umumiy miqdori nima deb ataladi ?

A) populaytisiyaning zichligi

B) biomassa

C) turlar xilma – xilligi

D) biogesenoz

12. Bir yil davomida yerga tushgan quyosh energiyasining necha foizi yerdan koinotga qaytadi, necha foizi atmosfera va tuproqqa yutiladi

A) 58 / 42%

B) 42 / 58%

C) 40 / 60 %

D) 85 / 15 %

13. “Qizil kitob”ga qaysi hayvonlar turilari ko`p kiritilgan ?

A) sutemizuvchilar

B) qushlar

C) sudralib yuruvchilar

D) baliqlar

14. Biosferaning birinchi davri … hisoblanadi ?

A) ovogenez

B) biogenez

C) ontogenez

D) noogenez

15. Tirik moddalarning qaysi funksiyasi hisobiga cho`kma jinslar hosil bo`ladi ?

A) biokimyoviy

B) oksidlanish – qaytarish

C) gaz almashinuvi

D) konsentratsiya

16. Gidrosfera biosferaga kuchliy ta’sir etib, sayyorada … muhim ro`l o`ynaydi ?

A) issiqlik taqsimlanishida

B) namlik taqsimlanishida

C) moddalar aylanishida

D) A, B, C

17. Biosferani nima hosil qiladi ?

A) barcha populyatsalar yig`indisi

B) barcha biosenozlar yig`indisi

C) barcha biogeosenozlar yig`indisi

D) barcha geosenozlar yig`indisi

18. Insoniyatning hayot faoliyati natijasida vujudga kelgan biosferaning yanigi qobig`ini belgilang ?

A) gidrosfera

B) nooafera

C) troposfera

D) litosfera

19. Tirik modda qanday biogeokimyoviy funksiyalarni bajaradi ?

A) gaz funksiyasi, oksidlanish – qaytarish, parchalanish

B) biokimyoviy, oziqlanish, nafas olish, parchalanish

C) gaz konsentratsiya, oksidlanish – qaytarish, biokimyoviy

D) fotosintez jarayonini, nafas olish

20. Biosfera haqidagi talimotni qaysi olim yaratgan ?

A) J. B Lamark

B) V. N Sukachev

C) V. O. Kovalevskiy

D) V. I . Vernadskiy

21. Quyosh energiyasining necha foizi atmosfera va tuproqqa yutiladi ?

A) 25 %

B) 55 %

C) 48 %

D) 58 %

22. Biosenozda hayot davom etishining asosiy sharti nima ?

A) biosenozda o`simliklarning bo`lishi

B) moddalarning biosenozda aylanishi

C) konsument va redutsentlarning bo`lishi

D) turlarning xilma – xilligi

23. Markaziy Osiyodagi biosfera qo`riqxonalari berilgan qatorni aniqlang ?

A) Zomin, Payg`ambarorol

B) Chotqol, Zomin

C) Qoraqum, Zomin

D) Qoraqum, Sarichelak

24. Atmosferada CO₂ ning ko`payishi nimaga sabab bo`lmoqda ?

A) yer yuzida haroratning ko`tarilishiga

B) suvda azot va fosforning ortishiga

C) haroratning pasayishiga

D) suv o`tlarning qirilib ketishiga

25. Tirik organizmlarning biokimyoviy funksiyasi … bilan bog`liq ?

A) organizmning nafas olishi, ozilanishi va ko`payishi

B) o`lgan organizmning chirishi, parchalanishi

C) organizmda moddalar almashinuvi

D) A va B javob to`g`ri

26. Barcha individlar majmuasidagi organik modda hamda unga xos bo`lgan energiyaning umumiy miqdori nima deyiladi?

A) biomassa

B) oziq zanjiri

C) biotsenoz

D) ekosistema

27. Planetamizda sodir bo`ldigan fotosintez jarayonining okeanga to`g`ri kelgan qismini belgilang ?

A) 50 %

B) 30 %

C) 35 %

D) 21 %

28. Yer yuzining suv qoplami nima deyiladi ?

A) litosfera

B) atmosfera

C) stratosfera

D) gidrosfera

29. Atmosfera qanday qatlamlardan tashkil topgan ?

A) troposfera, stratosfera

B) troposfera, litosfera, ionosfera

C) stratosfera, litosfera

D) troposfera, ionosfera

30. Noosfera atamasini fanga kim olib kirgan ?

A) E, Lerua

B) V. Vernadskiy

C) Griffit

D) V. Sukachyov

31. “Biosfera va inson” dasturlaridagi vazifalarni belgilang.

1 ekologik toza muhit yaratish 2 inson xo`jalik faoliyatining kelajakdagi oqibatlarini aniqlash 3 biosfera boyliklaridan oqilona foydalanish 4 inson salomatligini saqlash choralarini ishlab chiqish 5 biosferani muhofaza qilish choralarini ishlab chiqish

A) 1.4.5

B) 1.3.4

C) 1.2.3

D) 2.3.5

32. Keyingi 100 yil davomida yer yuzining harorati necha gradusgacha ko`tarilganini aniqlang ?

A) 0.1 giradus

B) 12 giradus

C) 0.6 giradus

D) 1.2 giradus

33. Biosferaning 3–bosqichi qanday kuch ta’sirida rivojlanishini aniqlang ?

A) hozirgi zamon odamlari ta’sirida

B) avtotrof va geteratrof organizmlar ta’sirida

C) yuksak organizmlar ta’sirida

D) issiqqonli organizmlar ta’sirida

34. Biosferada jonsiz moddalar tirik moddalar orqali qancha yil davomida o`tadi ?

1 kislarod 2 CO₂ 3 suv

A. 2 mnl yil b. 2 ming yil c. 200 – 300 yil

A) 1 – b 2 – c 3 – a

B) 1 – c 2 – a 3 – b

C) 1 – a 2 – b 3 – c

D) 1 – b 2 – a 3 – c

35. Biogen migratsiyada ishtirok etadigan kimyoviy elementlarning sonini ko`rsating.

A) 67 ta

B) 30 ta

C) 40ta

D) 27ta

36. Hamma biogesenozlarning yerdagi yig`indsi nimani hosil qiladi?

A) troposfera

B) produtsentlar va redutsentlar

C) produtsentlar

D) konsumentlar

37. Tizimlar hosil qiluvchi biopolimerlarni aniqlang ?

A) polisaxaridlar va ayrim oqsilar

B) uglevod, kraxmal

C) aminokislatalar

D) nukleotidlar

38. Ildizoyoqli sodda hayvonlar qaysi elementni o’zida ko’proq to’playdi?

A) kalsiy

B) temir

C) rux

D) yod

39. Okean biomassasida fitobiomassaning

Foiz ulushi qancha?

A) 0.8

B) 93.7

C)99.2

D) 6.6

40. Atmosfera gazlari biosferaning qaysi tarkibiy qismiga kiradi?

A)qattq moddalar

B)biogen moddalar

C)tirik modalar

D)abiogen hosil qiluvchi

41. Qaysi kun “Xalqaro atrof-muhitni muhofaza qilish” deb belgilangan?

A) 5-may

B) 5-iyun

C) 5-iyul

D) 5-avgust

42. Noosferaga ijobiy ta'sir etadigan faoliyatni aniqlang.

A) freonlarning ishlab chiqarilishi

B) havoni ifloslamaydigan gidroelektrostansiyalar qurish

C) tabiat zaxiralaridan ratsional foydalanish

D) zararli turlarni yo'qotish

43. Organizmlarning morfologik va fiziologik murakkablashuviga nima sabab bo'lgan?

A) anaerob nafas olish

B) abiogen yo'l bilan organik moddalarning hosil bo'lishi

C) geterotrof oziqlanish

D) aerob nafas olish

44. Biosfera evolyutsiyasining biogenez bosqichi qachon tugagan?

A) mezozoy erasi, yura davri

B) mezozoy erasi, bor davri

C) kaynozoy erasi, 3 lamchi davri

D) kaynozoy erasi, 4 lamchi davri

45. Elementlar migratsiyasi turlari(I) va usullari (II) ichida ustunlarini tanlang

1. Mikroorganizmlar 2. Ko'p hujayralilar

3. Biogen 4. Kimyoviy 5. Fizik

A) 3.1

B) 1.4

C) 4.2

D) 1.3

46. Biosferaning mavjudligini ta'minlovchi, uning butunligini va barqarorligini ta'minlovchi eng muhim omilni belgilang

A) yorug'lik

B) moddalar aylanishi

C) tuproq

D) suv

47. Quruqlik biomassasi suv biomassasidan necha marta katta?

A) 756.25

B) 99.87

C) 99.74

D) 538,46

48. Okean biomassasida zoo va mikrobiomassa necha foizni tashkil etadi?

A) 99.2%

B) 0.8%

C) 6.6%

D) 93.7%

49. Insonning xo'jalik faoliyati to'liq taqiqlangan ekosistemalar qanday ataladi?

A) etalon

B) buyurtmaxona

C) milliy bog'

D) tabiiy yodgorliklar

50. Azotni fiksatsiyalovchi mikroorganizmlarni ko’rsating.

1. Ammonifikatorlar 2. Azotobakteriyalar 3. Ko’k yashil suvo’tlar 4. Tuganak bakteriyalar

A. 1.2.3.4

B. 2.3

C. 1.4

D. 2.3.4

51. Milliy parklar nima maqsadda tashkil etiladi ?

A) turlarni muhofaza qilish uchun

B) insonlarning dam olishi uchun

C) ekologik muhitni yaxshilash uchun

D) faqat o`simliklarni o`rganish uchun

Mundarija

1. Botanika.

1.Gulli o’simliklar.o’simliklarni hayotiy shakillari…3

2. O’simlik hujayrasi va to’qimalar……………….5

3. Ildiz……..………………………………………4

4. Poya………………………………………….…8

5. Barg va vegetativ ko’payish…………………....12

6. Gul………..…………………………………….16

7. Meva va urug’……………….………………….20

8. Bakteriyalar,zamburug’,lishayniklar bo’limi…...24

9. Suvo’tlar bo’limi...……..……………………….28

10. Yo’sinlar,qirqbo’gim,qirqquloqlar bo’limi…….31

11. Ochiqurug’lilar bo’limi…………….. .…………35

12. O’simliklar sistematikasi. So’radoshlar, karamdoshlar, gulxayridoshlar, ra’nodoshlar, burchoqdoshlar oilalari……………………………36

13. Ituzmdoshlar, tokdoshlar, qovoqdoshlar, qoqidoshlar, ziradoshlar oilalari…………………...41

14. Loladoshlar, piyozdoshlar va bug’doydoshlar oilalari……………………………………………..43

15. O’zbekistonning o’simlik boyliklari………….44

16. O’zbekistonda botanika fanini rivojlanish tarixi. O’simliklarni muhofaza qilish. Xona va manzarali o’simliklar……….…………………………….….45
2. ZOOLOGIYA
17. Sodda hayvonlar tipi………………………..47

18. Bo’shliqichlilar tipi…………………….……50

19. Yassi, to’garak, halqali chuvalchanglar tiplari..53

20. Molyuskalar tipi……….……………….…….59

21. Bo’g’imoyoqlilar tipi. Qisqichbaqasimonlar va o’rgamchaksimonlar sinfi………..……..………...62

22. Bo’g’imoyoqlilar tipi. Hasharotlar sinfi………65

23. Lansetnik va baliqlar sinfi…………………….72

24. Suvda ham quruqlikda yashovchilar sinfi……76

25. Sudralib yuruvchilar sinfi……………………78

26. Qushlar sinfi ……………………………......80

27. Sut emizuvchilar sinfi………………………..85

3. Odam va uning salomatligi.
28. Hujayra va to’qima. Skelet va Muskul……….91

29. Qon va qon aylanish sistemasi……………….98

30. Nafas olish sistemasi…………………………106

31. Ovqat hazm qilish sistemasi. Moddalar almashinuv……………………………….………108

32. Ayrish va teri………………………………....114

33. Ichki seretsiya bezlari………………………...116

34. Nerv sistemasi……………….....……………..119

35. Oliy nerv faoliyati………….………………....123

36. Sezgi a’zolar……………………....………......125

37. Odamning paydo bo’lishi va ko’payishi………128

4. Sitologiya va genetika asoslari
Organik olam xilma-hilligi………......…………....130

38. Sitologiya asoslari……………………………..134

39.Hujayraning kimyoviy tarkibi.Moddalar almashinuvi………………………………………..138

40. Organizmlarni ko’payishi va individual rivojlanishi. Ontogenez…………../……………….143

42. Genetika asoslari………………………………151

43. Seleksiya asoslari……………..……………..159

44. Molekulyar biologiya va biotexnalogiya asoslari……………………………….……….…..160
5. Evolyutsion ta’limot
45. Evolyutsion ta’limot…………………………..165

46.Evolyutsiya dalillari…………………………...173

47.Yerda hayotning paydo bo’lishi……………….178

48. Ekologiya asoslari…………………………….180

49. Biosfera ta’limoti……………………………197