Bosim bilan haydash va issiqlik mashinalari

(3)

(4)

Hisoblash ishlarini bajarishda bug‘latgich va bug‘latgich qurilmaning issiqlik uzatish koeffitsienlarining ko‘rsatkichlarini sanoat sinovlaridan o‘tgan quyidagi aniqliklar bo‘yicha qabul qilish mumkin k_b=22002500Vt/((m²S); k_bk=30003200Vt/((m²S).

200 MVt quvvatli blok bug‘latish qurilmasining qizdirish yuzasini tanlash.
200 MVt quvvatli blok uchun bug‘latgich qurilmalarining qizdirish yuzasini tanlash namunasini ko‘rib chiqamiz.
Har bir bug‘latgich qurilma 14 t/s distillyat berishi shartligi belgilab qo‘yiladi, (3) va (4) tenglamalarni 6 – regenerativ otborga ulanish misolida echib quyidagiga erishish mumkin. Fb=210, 250, 300, 350 m2 va Fbk=240, 170, 130, 90 m2. Bu holatda minimal xarajatlar ko‘rsatkichi (tb=(tb.opt=15,8(S ga tenglashadi. 4 va 5 otborlarga ulanganda (tb.opt ko‘rsatkichi mos ravishda 13,2 va 8 (C ga teng bo‘ladi. Qaralayotgan sharoit uchun eng kam xarajat ko‘rsatkichi 4 – va 6 – regenerativ otborlarga bug‘latgich qurilmani ulanishda ko‘riladi. Qizdirish yuzalarining optimal ko‘rsatkichlari Fb=250m2 va Fbk=250m2 ga teng bo‘ladi. Fb va Fbk ko‘rsatkichlari hamda bug‘latgich qurilmalarining eng ma’qul ulanish joylari aniqlangandan keyin qabul qilingan issiqlik uzatish koeffitsientilarini aniqlashtirish uchun bug‘latgichning issiqlik hisobini bajarish zarur.
Mavzu-33. Gaz turbinasi qurilmasining regenerativ sikli
Reja:
GTQ iqtisodiy samaradorligini oshirish yo‘llaridan biri turbinada ishlatiladigan gazlarni yonish kamerasidagi havoni qizdirish uchun ishlatishdir. Buning uchun kompressordan chiquvchi havoni regenerator (havo qizdiruvchi)dan o‘tkaziladi. Xuddi shu rege-neratorga gaz turbinasidan chiquvchi ishlatilgan issiq havo yuboriladi, u o‘z issiqligini issiqlik almashinuvi orqali uzatadi va atmosferaga chiqib ketadi (11.3-rasm).

Bu jarayonning T—S diagrammasidagi jarayoni quyidagicha bo‘ladi (11.4-rasm):

3—4 kompressorda havoning siqilishi;

4—5 — regeneratorda havoning o‘zgarmas bosimda qizishi;

5—1 — yonish kamerasida p = const issiqlik uzatilishi;

33.2-rasm. Regeneratsiyali gaz turbina qurilmasining T—S diagrammasi.

1—2 — turbinada havoning kengayishi;

2—6 — regeneratorda ishlatilgan gazlarning issiqlik almashinuvi;

6—3 — atmosferaga chiqariladigan gazlarning izobarik sovishi; q₁ - 1 kg — havoning regeneratorda olgan issiqlik miqdori; q₂ - 1 kg — gazning havoga uzatgan issiqlik miqdori

q₁ = c_p(T₅ - T₄);

1. 
   ₂ = c_p(T₂ - T₄).
   

Regeneratsiya paytida bosim oshirish darajasining optimal qiymati tushadi. Shuning uchun regeneratsiyaning qo‘llanilishi FIKning

oshishiga olib keladi. Bu turdagi GTQning FIK h = 0,87 - 0,89 ga teng. Lekin regeneratsiyaning optimal qiymati olinmasa, rege-neratorning yuzasi ortib, metall isrofiga olib kelishi yoki uning aksi bo‘lishi mumkin. Bu holni regeneratsiya darajasi xarakterlaydi. Regeneratsiya darajasi R < 0,5 dan kichik bo‘lsa, regeneratsiya qo‘llanilishidan iqtisodiy samara olinmaydi.

Zamonaviy GTQlarida bu daraja 0,6—0,8 ga teng. Bunda yoqilg‘i 22—28% iqtisod qilinadi, chunki yonish kamerasida havoni qizdirish uchun kam yoqilg‘i sarf etiladi. Regeneratsiya darajasi texnik iqtisodiy taqqoslash yo‘li bilan kompressor FIK boshlang‘ich temperatura, gabarit ko‘rsatkichlar, ish rejimi e’tiborga olinib qabul qilinadi.