Bosim bilan haydash va issiqlik mashinalari

Mavzu-12. Rotatsion kompressorlar
Issiqlik elektr stansiyalarida termik suv deaeratorlari bir qancha funksiyalarni asosiysi suv tarkibidan aralashma
xolidagi agressiv gazlarni ajratish (kislorod va karbonat angidrid birikmalarini) vazifasini bajaradi. Deaeratorlar asosiy kondensatni regenerativ qizdirish uchun ham xizmat qiladi va ta’minot suvi zahirasini yig‘ish va saqlash joyi sanaladi. Deaeratorlarning Ko‘pgina turlari ma’lum bo‘lib, ularning ishchi bosimiga ko‘ra va deaeratsiyalanuvchi suvning qizdiruvchi bug‘ bilan birlashish yuzasining tuzilish shakliga ko‘ra tasniflash mumkin.
Ishchi bosimga bog‘liq holda deaeratorlar vakuumli (DV turida, ishchi bosimi 0,0075–0,05 MPa, to‘yinish harorati 40–80 oS), atmosferali (DA turida, ishchi bosimi 0,12 MPa, to‘yinish harorati 104 oS) va orttirilgan bosimli (DP turida, ishchi bosimi 0,6–0,7 MPa, ayrim hollarda 0,8–1,2 MPa, to‘yinish harorati 158–167 oS va ayrim hollarda 170–188 oS).

12.1 – rasm. Deaeratsion qurilma sxemasi.

1 – ta’minot nasosiga deaeratsiyalangan suv chiqishi; 2 – ta’minot suvi namunasini sovitgichi; 3 – deaeratorning akkumulyator baki; 4 – suvli ko‘rsatkich oynasi; 5 – gidravlik tamba (zatvor) (atmosfera bosimili deaeratorlar uchun); 6 – saqlagich klapani (orttirilgan bosimli deaeratorlar uchun); 7 – YUBQlardan issiq drenajlar quyilishi; 8 – qo‘shimcha suv; 9 – bug‘ lanma sovitgichi; 10 – deaeratordagi suv sathini rostlagich; 11 – bug‘ lanma liniyasi; 12 – deaerator kolonkasi; 13 – suv taqsimlagich; 14 – asosiy kondensat; 15 – bug‘ taqsimlagich; 16 – deaeratordagi bug‘ bosimini rostlagich; 17 – qizdiruvchi bug‘ ; 18 – to‘kilma rostlagich; 19 – to‘kilma rostlagichi klapani; 20 – deaeratordan suv to‘kilmasi.
Vakuumli deaeratorlarda bosim atmosfera bosimidan past bo‘ladi va suvdan ajralayotgan gazlarni surib olish uchun bu yerda ejektor talab qilinadi. Traktga nasos oldidan atmosfera havosini surilishi hisobidan suvning kislorod bilan qaytadan «ifloslanish» xavfi mavjud. Suvni 100 oS dan past haroratda deaeratsiyalash talab qilinganda vakuumli deaeratorlar qo‘llaniladi. (issiqlik tarmog‘ining ta’minot suvi, kimyoviy suv tayyorlash traktidagi suvlar kabilar). Bunday deaeratorlarga kondensatorlarning deaeratsion moslamasi ham kiradi.
Atmosferali deaeratorlar ajralayotgan gazlarni osonlik bilan chiqazib yuborilishi uchun zarur bo‘lgan, atmosfera bosimiga nisbatan biroz ortiqcha bosim bilan (0,02 MPa atrofida) ishlaydi. Atmosferali deaeratorlarning afzalligi korpus devorlarining minimal qalinligidir (metall tejamkorligi).
Hozirgi vaqtda atmosferali deaeratorlardan asosan issiqlik elektr stansiyasining qo‘shimcha suvi, bug‘latgichning ta’minot suvi va issiqlik tarmog‘ining ta’minlash suvi uchun qo‘llaniladi.
Orttirilgan bosimli deaeratorlar boshlang‘ich bug‘ bosimi 10 MPa va undan yuqori bo‘lgan energetik qozonlarda ta’minot suvini qayta ishlashi uchun qo‘llaniladi. DP turidagi deaeratorlarning issiqlik elektr stansiyasida qo‘llanilishi suvni yuqolri haroratgacha regenerativ qizdirishda issiqlik sxemasida ketma-ket ulargan yuqori bosimli qizdirgichlar sonini (uchtadan ortmaydi) chegaralaydi, bu esa ishonchlilikni oshiradi va qurilmani arzonlashtiradi.
Kontakt fazalarining yuzalarining tuzilishiga ko‘ra deaeratorlar oqimli, plyonkali va barbotajli turlarga bo‘linadi. Elektr stansiyalari va tarmoqlarining texnik ishlatish qoidalarida (TIK) suv tarkibidagi kislorodli aralashmalarning miqdoriy normalari belgilangan.