Boshqaruvning nazariy asoslari

Rahbarlik  boshqaruv  faoliyati  sifatida.  Har  qanday  boshqaruv  ushbu 

jarayonning mukammal tarzda idora etish ehtiyojini sezadi. Shu maqsadda, tuzilma 

mas‘ul  boshqaruvchiga  ega  bo‘lishi  lozim.  Tashkilotni  tuzilma  sifatida  qabul 

qilarkanmiz,  uning  rahbari  boshqaruvning  aynan  ikki  asosiy  funksiyasini 

ta‘minlovchi  shaxs  sifatida  tushuniladi.  Tashkilot  miqyosida  tahlil  qilinganda 

yuqorida qayd etilgan asosiy funksiyalar quyidagicha ifoda etiladi:  

Maqsadga  yo‘naltiruvchi  funksiya  -  tashkilotni  ma‘lum  maqsadga  olib 

boruvchi vazifalarni mujassamlashtiradi. 

Tashkiliy  funksiya  -  Tashkilot  turli  bo‘limlaridagi  mavjud  imkoniyatlardan 

optimal  darajada  foydalanishdir.  Rahbar  ado  etishi  zarur  bo‘lgan  asosiy  funksiya 

va vazifalar tasviriy ravishda quyidagicha ifodalangan.  

Ularning  har  biriga  izoh  berar  ekanmiz,  shuni  qayd  etish  lozimki, 

rahbarlikning  asosiy  maqsadi,  ushbu  vazifalar  o‘rtasida  mutanosiblik  va 

uyg‘unlikka erishish hamda shu orqali tashkilot butunligini ta‘minlashdir.  

Tashkilot  boshqaruvining  asosiy  funksiyalaridan  yana  quyidagi  xususiy 

funksiyalar kelib chiqadi: 

 Rejalashtirish funksiyasi: 

Natija  kanday  bo‘lishi  haqidagi  tasavvur,  unga  erishish  bosqichlari  va uslublar.  

Asosiy tamoyili 

- 

boshqaruvchi va boshqariluvchi sub‘yektlarni muvofiqlashtirish. 

 Nazorat etish funksiyasi: 

Tashkilot  faoliyati,  uning  faoliyatini  ta‘minlovchi  mablag‘  va  rusurslar 

haqidagi  ma‘lumotlarni  saqlash,  boshqaruvning  ta‘sirchanligi  haqidagi 

axborotlarga  ega  bo‘lish.  Nazoratning  asosi  –  hisob-kitobdir  hamda  nazorat 

jarayonidagi real faoliyatni rejaga solishtirib borishdan iboratdir.  

 Siyosiy-huquqiy funksiya:  

Tashkilot  xodimlarining  jamiyatda  qabul  qilingan  qonun  va  huquqlar 

doirasida faoliyat yuritishlarini nazorat etadi va ta‘minlaydi. 

 Ijtimoiy funksiya:  

Ijtimoiy  hodisalar  (turli  kasb  faoliyati  va  ularga  haq  to‘lash  tafovutlari, 

insonlar  o‘rtasidagi  ijtimoiy  tengsizlik,  ijtimoiy  himoyaga  muhtoj  xodimlarning 

mavjudligi). 

 Rag‟batlantirish funksiyasi:  

Ijro  harakatlari  me‘yorda  o‘tishini  ta‘minlashdan  iborat  bo‘lib,  moddiy  va 

ma‘naviy  rag‘batlantirish  vositalarini  o‘z  ichiga  oladi.  Boshqaruv  maqsadi  va 

vazifalari boshqaruv munosabatlarini keltirib chiqaradi va Boshqaruv psixologiyasi 

aynan shu munosabatlar tarkibini o‘rganadi.