Boshqaruv psixologiyasi

7.1-rasm. Kuchli rahbar shaxsiga oid sifatlar umumlashmasi
Ayrim psixologik manbalarda kuchli rahbar shaxsiga oid sifatlarni 

---

166 
umumlashtirib, unga to„rtta “T” zarurligi haqida ham yozishadi. Bular –
(1) temperament; 
(2) toqatlilik (терпение); 
(3) talant; 
(4) tinimsiz mehnat (трудолюбимые) (7.1-rasmga qarang). 
7.1-jadvalda ayrim rahbarlik faoliyatlariga xos bo„lgan professional muhim 
sifatlar keltirilgan. Bu sifatlar absolyut tarzda barcha toifadagi ma‟naviy-
psixologik muhitda o„zini oqlaydi, deb bo„lmaydi, albatta. 
7.1-jadval 
Ayrim boshqaruv sohalari rahbarlariga xos bo„lgan ustuvor sifatlar 
(“++” – sifat nihoyatda kerak; “+” – sifatning bo„lishi maqsadga muvofiq va
“0” – bu sifat uncha zarur emas) 
Shaxs sifatlari 
Tashkilot 
rahbari 
Davlat 
boshqaruvidagi 
rahbar 
Bosh hisobchi 
1 
2 
3 
4 
Sabr-toqatlilik 
+ 
+ 
0 
Samimiylik 
+ 
0 
0 
O„z-o„zini nazorat 
++ 
+ 
++ 
Pedantizm 
+ 
++ 
++ 
Iroda 
++ 
+ 
+ 
Qiziquvchanlik 
+ 
+ 
+ 
Intuisiya 
++ 
+ 
+ 
Aqlning analitik sifati 
+ 
+ 
++ 
Mayda ishlarni bajarishga 
qobiliyat 
0 
++ 
+ 
Iqtisodiy fahm 
++ 
+ 
+ 
Liderlik 
++ 
++ 
+ 
Kirishimlilik 
++ 
+ 
+ 
O„zini tuta bilish 
++ 
+ 
++ 
E‟tiborlilik 
++ 
+ 
++ 
Kuchli xotira 
+ 
+ 
++ 
Xayolparastlik 
+ 
0 
0 
Masalan, Rossiyada o„tkazilgan tadqiqotlardan aniqlanishicha, yuqori 
malakali mutaxassislarning 68,6 foizi boshqaruvning demokratik uslubini 
ma‟qullagan bo„lsalar, past malakalilarning 22,7 foizi – direktiv uslubni, 8,7 foizi 
esa erkin boshqaruv uslubini ma‟qullab javob berganlar. 
Bundan tashqari, o„sha tadqiqotlarda ma‟lum bo„ldiki, rahbarlarning o„zlari 

---

167 
ham muttasil ravishda u yoki bu boshqaruv uslubini amalda ko„rsatishlari
31–45 foiz holatlarda ro„y berar, qolganlari esa, ish jarayonida turlicha boshqaruv 
uslublarini aralash tarzda qo„llashar ekanlar. 
Ma‟lumotlar shunisi bilan xarakterliki, yuqori lavozimlarga ko„tarilgan sari, 
ana shunday aralash uslublarni qo„llovchi rahbarlar soni ortib borarkan. Pastroq 
lavozimda faqat demokratik boshqaruv tarafdori bo„lgan odam, vazir yoki shunga 
o„xshash yuqori lavozimda endi avtoritarlilikni ham, erkinlilikni ham, kollegial 
qarorlar chiqarish siyosatini ham uyg„unlashtirib olib ketishi mumkin ekan.
61