Boshqarmasi

4.Modda miqdori. Avogadro soni
Molekulalarning massalari juda kichik bo’lgani uchun hisob ishlarida ularning nisbiy qiymatlaridan foydalaniladi, hamma atom va molekulalarning massalari xalqaro kelishuvga muvofiq uglerod atomi massasining qismi bilan taqqoslanadi.
Moddaning ( ) nisbiy molekulyar (yoki atom) massasi deb, shu molekula (yoki atom) m_o massasining uglerod atomi massasining qismiga nisbatiga aytiladi.

M_r - moddaning nisbiy molekulyar (yoki atom ) massasi. m_o - bitta molekula (yoki atom ) massasi. m_oc – uglerod atomining massasi.
Masalan, Magniy elementning nisbiy atom massasi 24 ga teng, bu degani magniy atomining massasi uglerod atomi massasining qismidan 24 marta katta demakdir.
Murakkab moddaning nisbiy molekulyar massasini topish uchun uning molekulasini tashkil qilgan atom massasini qo’shib chiqish kerak. Masalan,
H₂O suvniki M_r = 2(H) +(O) =2 · 1 +16 = 18
N₂ azot molekulasi M_r = 2· 14=28
He geliy gazi M_r = 4
Jismda atom yoki molekulalar juda ko’p bo’ladi, shuning uchun aniq bir jismdagi molekulalar sonini 0.012 kg ugleroddagi atomlar soni bilan taqqoslanadi. Buning uchun modda miqdori deb ataluvchi kattalik kiritiladi.
(1)
ν – modda miqdori (mol) N – moddadagi molekulalar soni. N_A–Avogadro soni
Avogadro soni 0.012 kg ugleroddagi atomlar soniga teng.
N_A=6.02 ·10²³ mol^-1
1 mol – moddaning shunday miqdoriki unda mavjud bo’lgan molekulalar soni 0.012 kg ugleroddagi atomlar soniga teng. Masalan,
1 mol suvda 6.02 · 10²³ ta suv molekulasi bor.
2 mol suvda 12.04 · 10²³ ta suv molekulasi bor.

(2)
Molyar massa deb 1 mol moddaning massasiga aytiladi.
(3)
M – molyar massa (kg/mol ) m_o bitta molekula ( yoki atom ) massasi.
Agar biror ν mol modda massasi m bo’lsa undagi molekulalar soni quidagicha bo’ladi.

m – modda massasi. N - m massali moddadagi molekulalar soni
( 3 ) va ( 4 ) dan.

(5) formuladan istalgan massali moddadagi molekulalar sonini topish mumkin.

Moddaning molyar massasini topish uchun quyidagi formuladan foydalaniladi.

M = M_r·10^-3 kg/mol = Mr g/mol (7)
Masalan, H₂O M_r =2·1+16 =18
M = 18·10^-3 kg/mol = 18 g/mol ;

Bir xil harorat va bosimda har qanday moddaning 1 mol massasi bir xil hajmni egallaydi, (Avogadro qonuni). Normal sharoitda 1 mol moddaning hajmi molyar hajm deyiladi.

V_µ = 0.0224 m³ / mol ; V_µ - molyar hajm

Normal sharoitda 1 m³ hajmdagi molekulalar soni Loshmidt soni deyiladi.

#1(222.1997). Ta’rifni to’ldiring.
Avogadro doimiysi...
A) 12 kg ugleroddagi atomlar soniga teng
B) bir mol miqdorda olingan modda massasiga teng
C) bir mol moddadagi atomlar yoki molekulalar soniga teng
D) 0,12 kg ugleroddagi atomlar yoki molekulalar soniga teng
E) normal sharoitda  hajmdagi gaz molekula­lar soniga teng
#2(223.1997). Temirda atomlar orasidagi o’rtacha masofa qanchaga teng bo’ladi?(sm) ( ) temirning molyar massasi  )
A) 
B) 
C) 
D) 
E) j.i.t.y
#3(224.1997). Absolyut haroratining 150 K qiymatiga selsiy shkalasida qanday qiymat mos keladi?
A) 
B) 
C) 
D) 
E) 
#4(225.1997). Kislorodning molyar massasi  . Kislorod molekulasining massasi qanchaga teng? (kg) 
A) 
B) 
C) 
D) 
E) 
#5(226.1997). Haroratning Kelvin shkalasi bo’yicha olingan 100 K qiymatiga selsiy shkalasidagi qanday qiymat mos keladi?
A) 
B) 
C) 
D) 
E) 
#6(227.1997). Moddaning qanday agregat holatlarida molekulalararo o’rtacha masofa molekulalarining o’lchamlari, bilan bir xil tartibda bo’ladi?
A) gaz holatida
B) gaz va suyuq holatlarda
C) gaz, suyuq va kristall holatlarda
D) gaz, suyuq, kristall, va amorf holatlarda
E) suyuq, kristall va amorf holatlarda
#7(228.1997). Molyar massalari  va  bo’lgan gazlarning teng miqdordagi aralashmasi molyar massasining ifodasini ko’rsating?
A) 
B) 
C) 
D) 
E) 
#8(229.1997). Me’yordagi (normal) sharoitda  gazi malekulalari orasidagi o’rtacha masofa qanchaga teng bo’ladi? (m)
A) 
B) 
C) 
D) 
E) 
#9(270.1998). Gaz nima sababli idish devoriga bosim bilan ta’sir etadi?
A) idish devoriga molekulalarning urilishi natijasida
B) idish devoriga molekulalarning tortilishi natijasida
C) molekulalarning o’zaro to’qnashishi natijasida
D) ichki ishqalanish natijasida
E) j.i.t.y
#10(271.1998). Quyidagi gaz bosimini ifodalovchi munosabatlarning biri to’g’ri emas?
A) 
B) 
C) 
D) 
E) 
#11(272.1998). 5 mol kislorod massasini toping.(g) Kislorod molyar massasi 
A) 16
B) 32
C) 160
D) 320
E) 1,6
#12(273.1998). 2 g vodoroddagi molekulapar sonini aniqlang. Vodorod molyar massasi  ; 
A) 
B) 
C) 
D) 
E) 
#13(274.1998). Massasi 1,187 kg bo’lgan kalay bo’lagida qancha atom bor? Kalayning molyar massasi  ; 
A) 
B) 
C) 
D) 
E) 
#14(275.1998). Modda miqdorlari teng bo’lgan kalay va nikel quymalarning massalarini taqqoslang: Kalayning molyar massasi  ; Nikelning molyar massasi 
A) 
B) 2
C) 
D) 
E) 
#15(276.1998). 36 g suvda molekular soni 2 g vodoroddagi molekulalar sonidan necha marta ko’p? ; 
A) 4
B) 3
C) 2
D) 1,5
E) 18
#16(218.1999). Gazning massasi m ga, mоlеkulalari sоni N ga tеng bo‘lsa, uning mоlyar massasi nimaga tеng?  -Avagadrо dоimiysi.
A)
B)
C) 
D)
E) j.i.t.y.
#17(219.1999). Gazning bitta mоlеkulasining massasi 4,8·10^-26 kg ga tеng. Shu gazning mоlyar massasini hisоblang (g/mоl). 
A) 29
B) 32
C) 8
D) 2
E) 12
#18(220.1999). Idishdagi gaz massasining 84 % ni azоt, 16 % ni kislоrоd tashkil qilsa, bitta kislоrоd mоlеkulasiga nеchta azоt mоlеkulasi to‘g‘ri kеladi?  ;  .
A) 4
B) 3
C) 2
D) 16
E) 6
#19(221.1999). 16 g kislоrоd massasining miqdоrini (mоl) aniqlang.  .
A) 32
B) 16
C) 2
D) 1
E) 0,5
#20(222.1999). 0,3 g li suv tоmchisida qancha suv mоlеkulasi bоr?  .
A) 
B) 
C) 
D) 
E) 
#21(217.2000). Bitta kislоrоd ( ) mоlеkulasining massasi qanchaga tеng? (kg)





#22(218.2000). Hajmlari tеng bo‘lgan suv  va muzdagi  mоlеkulalar sоnini taqqoslang.
A) 
B) 
C) 
D) 
E) 
#23(219.2000).  ta tеmir atоmining massasini hisоblang (kg). Tеmirning mоlyar massasi  ,  .
A) 28
B) 280
C) 56
D) 168
E) 2,8
#24(220.2000). Bitta uglerоd atоmining massasini aniqlang. (kg)  , 
A) 
B) 
C) 
D) 
E) 
#25(221.2000). 2 mol suv qancha hajmni egallaydi? ( )
A) 18
B) 20
C) 35
D) 36
E) 26