|
Lucius Annaeus Seneca [3] ( lat. Lucius Annaeus Sĕnĕca minor ), Kichik Seneka yoki oddiygina Seneka ( miloddan avvalgi 4 yil , Korduba - 65 , Rim ) - Rim stoik faylasufi , shoiri va davlat arbobi. Neron o'qituvchisi va stoitsizmning eng yirik vakillaridan biri . Lutsiyning o'g'li (Mark) Annaeus Seneka Katta (taniqli ritorik va tarixchi) va Xelviya , Yunius Gallioning ukasi . Lusiliyga axloqiy maktublar , bir qator falsafiy risolalar va tragediyalar muallifi.
Biografiya [ tahrir | kodni tahrirlash ]
Lucius Annei Seneca Kordubada otliq va ritorik oilasida tug'ilgan , u bir vaqtning o'zida Rim fuqaroligi huquqini olgan va xuddi shu nomga ega . Ertaligida uni otasi Rimga olib keldi va u erda Pifagordan tahsil oldi. Sotion , stoiklar Attala , Sextius Niger va Papiria Fabiana . Kichik Seneka yoshligida falsafaga qiziqa boshlagan, garchi otasining ta'siri tufayli u deyarli davlat faoliyatini boshlagan va u to'satdan kasallik tufayli to'xtatilgan. Natijada, Lucius Annei deyarli o'z joniga qasd qildi va keyin uzoq vaqt davomida Misrda davolanish uchun ketdi , u erda ko'p yillar davomida tabiiy ilmiy risolalar yozish bilan shug'ullandi [4] .
Tiberiy hukmronligining oxirida Lutsiy Anney Gay Galeriusning ta'siri tufayli bo'lajak o'qituvchi Neronning xolasi bilan turmush qurgan holda, questura oldi va shu tariqa senatga kirishga muvaffaq bo'ldi. ] . Tiberiyning o'gay o'g'li Kaligula taxtga o'tirgan paytda, Seneka xalq orasida mashhur notiq bo'lgan holda allaqachon Senatda o'tirgan . Tez orada uning notiq va yozuvchi sifatida shuhrati shunchalik oshadiki, bu imperatorning hasadini qo'zg'atadi, u oxir-oqibat Lutsiyni o'ldirishga yashirin buyruq beradi. Biroq shahzodalarning yaqin sheriklaridan biri sog‘lig‘i yomon bo‘lgan faylasufning tez orada vafot etishiga ishora qilib, uni bunday qilmaslikka ko‘ndiradi [6] .
Klavdiy hukmronligining birinchi yilida xiyonatkor xotini Valeriya Messalinaning hiyla-nayranglari natijasida Lutsiy Anney surgunga tushib, sakkiz yil Korsikada bo'ladi . Faqat 49 yilda imperatorning oxirgi, to'rtinchi rafiqasi Kichik Agrippina Senekaning surgundan qaytishiga erishadi va uni o'g'li , bo'lajak imperatorga murabbiy bo'lishga taklif qiladi .
54 - Klavdiy zaharlangandan keyin hokimiyat tepasiga o'n olti yoshli Neron keladi. Uning ustozlari - Seneka va Sextus Aphranius Burr imperatorning birinchi maslahatchilariga aylanishdi. Bu davrda Senekaning ta'siri ayniqsa katta bo'lib, u butun Rim siyosatini amalda belgilaydi.
55 - konsul lavozimini oladi . Uning boyligi bu vaqtda juda katta miqdorda 300 million sestersiyaga etadi .
59 - Neron Seneka va Burrani onasi Agrippinani o'ldirishda bilvosita ishtirok etishga majbur qiladi. Seneka Neron uchun Senatdagi ushbu jinoyatni oqlaydigan nutqining sharmandali matnini yozadi. Uning imperator bilan munosabatlari tobora keskinlashib bormoqda.
62 - Burra o'limidan so'ng, Seneka iste'foga chiqish to'g'risida ariza beradi va butun boyligini imperatorga qoldirib, nafaqaga chiqadi.
65 - Pisoning fitnasi oshkor bo'ldi . Bu fitna ijobiy dasturga ega emas edi va ishtirokchilarni faqat qo'rquv va imperatorga shaxsiy nafrat bilan birlashtirdi. O'zi uchun har doim me'yor va taqiqni o'zida mujassam etgan Senekaning o'zi uning yo'lida to'siq ekanligini his qilgan Neron imkoniyatni boy bermadi va ustoziga o'z joniga qasd qilishni buyurdi. Neronning buyrug'i bilan Seneka o'z joniga qasd qilish usulini tanlash huquqi bilan o'limga hukm qilindi.
Neron va Seneka , Kordovadagi yodgorlik , Ispaniya . Haykaltarosh: Eduardo Barron
U birinchi Rim imperatorlarining despotik tendentsiyalariga qarshi Senatning ideologi edi.
Imperator Neronning yoshligida u Rimning amalda hukmdori bo'lgan, ammo keyinchalik Neronning muxoliflari va nasroniylarga qarshi repressiyalarni sanktsiya qilishdan bosh tortgach, hokimiyatdan itarib yuborilgan .
Stoik bo'lgan Seneka hamma narsaning jismoniyligini ta'kidladi, lekin u inson bilimining cheksiz rivojlanishi imkoniyatiga ishondi. Seneka aqliy muvozanat uchun asosni stoik fizikaning yoki tabiiy falsafaning panteistik qarashlarida qidirdi ( "Baxtli hayot to'g'risida" : 15, 5). Klassik stoitsizmdan farqli o'laroq, Seneka falsafasida aniq diniy element mavjud bo'lib, Senekaning fikrlari nasroniylik bilan shu qadar kuchli tarzda to'g'ri kelganki , u yashirin nasroniy hisoblangan va havoriy Pavlus bilan yozishmalarda hisoblangan [7] . Posidoniusning qarashlari Senekaga sezilarli ta'sir ko'rsatdi , keyingi yillarda Seneka Epikurni ham o'rgandi , lekin uning munosabati bilan o'rtoqlashmadi. [8]
Do'stlaringiz bilan baham: |
