Bоshlang‘ich ta’lim mеtоdikasi kafеdrasi оna tili nazariyasi va amaliyoti

2-mashq.Gaplar tarkibidagi belgilash olmoshlarini ikki guruhga (jamlash va belgilash olmoshlariga) bo‘lib, xususiyatlarini aniqlab yozing.
N a m u n a : hammasini – jamlovchi belgilash olmoshi, 3-shaxs birlikdagi egalik qo‘shimchasini olgan, tushum kelishigida.
1.Pulning hammasini Omon belbog‘iga tugdi. (G‘.G‘.) 2. Hamma o‘rnidan qo‘zg‘alib, ta'zim bajo keltirib turarkan, Husayn Boyqaro asta mag‘rur yurib, boshqa xonaga o‘tib ketdi. (O.) 3. Har qancha pul so‘rasa beraveradi. (S.Ahm.) 4. Saltanat shularning barini kattalardan eshitgan edi. (O‘.U.) 5. Vatan har qanday qurolni yetkazib beradi, amin bo‘linglar. (O.) 6. Har kimning ko‘nglidagini yolg‘iz bir xudodan boshqa kim bilsin! (A.Qod.) 7. Chunki Hadyaxon har qanday holatda ham o‘zini tuta biladi. (I.R.) 8. Bitta-yu bitta bolam, har nima qilsam ham arziydi...(S.Ahm.) 9. Hammasi ham tushunsa, yaxshi bo‘lardi, a, buvijon? (M.Ism.) 10. Ammo «ba'zilar” deb, qizarishga to‘g‘ri keladi. (I.R.) 11. Otasi o‘lganiga o‘n besh yil bo‘lib qoldi, shundan buyon har qanaqa ishni yig‘ishtirgan. (O.) 12. Yusufjonning kirim-chiqim daftaridagi barcha jonli-jonsiz mulkni o‘rganib olibdi. (I.R.) 13. Qancha marta beli, qobirg‘asi singan, oyoqlari majaqlangan: jamisi uloqdan. (O.)


3-mashq.Fe'llarni topib, bo‘lishli va bo‘lishsiz fe'llarga ajratib yozing.

1.Manzura erining ko‘ziga biron marta bo‘lsin tik qaramagan, biron marta bo‘lsin ishiga aralashmagan, “nima qilyapsiz, pulni qaerdan olyapsiz” demagan. (T.Malik) 2. Tag‘in ba'zi bir birodarlarning ko‘ngliga so‘z kelmasin. (G‘.G‘.) 3. Qancha sevmasin, yuragi qancha achinmasin, qizni unutishga, undan umidini uzishga tirishar edi. (O.) 4. Yoshlikning topilmas fazilati shuki, odam hyech narsadan qo‘rqmaydi. (O‘.Usm.) 5. Akasining qaysi gapi jo‘raboshiga yoqmadi – u eslolmadi. (T.Malik) 6. Jiyan, aqling bo‘lsa, kishining bir tiyiniga xiyonat qilma. (O.)

4-mashq.Gaplar tarkibidagi aniq, o‘zlik va majhul nisbatidagi fe'llarni topib, nisbat yasovchi qo‘shimchalarni aniqlab ko‘chiring.

1. 
   Shu vaqtda qadrdon agronom olisdan ko‘rinib qoldi. (O.) 2. Shu yerda olomon ikkiga bo‘linib, necha hissa ko‘payib, kechgacha ur-yiqit bo‘libdi. (P.Q.) 3. Zayniddin bilan yo‘lga chiqilsa, manzilga horib-charchab borilar edi. (O.) 4. Nasimjonning topgan-tutgani necha bor sovurilgan, hayoti va erki necha bor xavf ostida qolgan esa ham... ta'zirini yemagan va tavba qilmagan. (O.) 5. Ha, kim biladi, sanda oyimning yumushi bordir, bir chiqishing kerak, - Nuri xo‘rsindi, sochlarini, g‘ijim ro‘molini tuzatdi. (O.