Bоshlang‘ich ta’lim mеtоdikasi kafеdrasi оna tili nazariyasi va amaliyoti

5-mashq. Gaplardagi ravishdoshlarni aniqlab, namunadagidek to‘liq ta'rif berib yozing.
N a m u n a : kelib - -ib yordamida yasalgan, holat ravishdoshi, tuslanadigan ravishdosh, bo‘lishli.
1. Biroq samolyotlar balodor yuklarini aniq “tartib” ham “vazn” bilan ag‘darib, yangi yuk uchun balandlashib jo‘narkan, nogihon qandaydir qizil yulduzli samolyotlar o‘qday uchib keldi. (O.) 2. Necha kundan beri qidirib yurib, Roziyani endi topgan paytida nahotki birpasgina qarab turmay ketib qolsa? (P.Q.) 3. Kun chiqish yoqni mo‘ljallab ketyapman-ku, yana nima? – dedi Asqar hansirab va boshidan kaskasini olib yerga to‘ntardi. (O.) 4. Tong xo‘rozi qichqira boshlagandan keyin mehmon qo‘zg‘aldi. (G‘.G‘.) 5. Asfalt tugab, traktor g‘ildiraklari o‘yib yuborgan yo‘l boshlangach, mashina bir-ikki silkinib, to‘xtadi. (T.Malik) 6. Tiz cho‘kib yashaguncha, tik turib o‘lgan yaxshiroq.


6-mashq. O‘qing. Gaplar tarkibidagi fe'llarni vazifadosh shakllar bo‘yicha turlarga ajrating.

1. 
   Shoshma, sening orqangda qancha mo‘min namoz o‘qiydi, xudoning maxluqiga ozor bergani nechuk hadding sig‘adi. (A.Q.) 2. Bo‘ta idoraga kirib, stulga o‘tirdi, nima qilishini bilmay, stolni chertib xayolga toldi. (S.Ahm.) 3. Kampir bemorning to‘zigan sochlarini tuzatdi, u yoq – bu yog‘ini siladi, so‘ngra o‘tirib yig‘ladi. (A.Q.) 4. Sizni ko‘rib sevinganimdan yuragim qoq yorilayozdi, sizning vajohatingiz – bu! (O.) 5. Bombalar ochgan katta, qora chuqurlar orasidagi bir yig‘in tuproq va kul qarshisida bir bola bilan bir ayol boshlarini og‘ir egib ko‘tardi.
   

7-mashq. Gaplar tarkibidagi fe'llarni to‘liq tahlil qiling.
1 . Ana shu qishloqlardan bittasi Yorboshi deb atalar ekan. (G‘.G‘.)
2. Gapiraver, bu yerda begona yo‘q. (S.Ahm.) 3. U nima to‘g‘rida gap boshlasa, oxirini shu yer isdlohotiga bog‘laydi, Saidiy uchun qancha savollar chiqaradi. (A.Q.) 4. O‘ylaymanki, shu yilning kuzidayoq Oltinsoyning o‘ng tomonidagi yerlarini o‘zlashtiramiz. (Sh.R.)
5. – Kechikdingiz, Zaynab endi qayda! – Komila qo‘li bilan uzoqlarga ishorat etdi. (O.) 6. - U vaqt balki g‘ami, hasrati ozayar, nima deysiz? (O.) 7. Hojimurod qalt-qalt titrar, qo‘ynidagi bedanalar pitirlardi. (S.Ahm.) 8. Soy jimjit, kimsasiz, faqat u yer-bu yerda o‘tlab yurgan mollarning qorasi ko‘zga chalinadi, olisroqda, to‘g‘onda baqalar qurillaydi. (O.Yo.)