Boshlang`ich sinflarda so`z yasalishi o`rgatish

Mashq turlaridan namunalar:

• 1. O’zakdosh so’zlari bo’lgan matnni leksik – so’z yasalishi tomonidan tahlil qilish. Masalan, quyidagi kabi matn diktovka bilan yozdiriladi:
• Hovlimizda gulzor bor. Gulzorga har xil gul ekilgan. Ularni gulchi akam parvarish qiladi. Gullar chamandek ochiladi.
• O’qituvchi rahbarligida bir o’zakdosh so’zdan boshqasi qanday morfema yordamida yasalgani, u qaysi so’z turkumiga kirishi, qanday ma’no bildirishi aniqlanadi.

Leksik ma’nosi keng tushuntirilgan so’zni o’zakdosh so’z bilan almashtirish.

• Topshiriq. Ajratib ko’rsatilgan so’zga o’zakdosh bo’lgan bir so’z toping. Uning qaysi so’z turkumiga kirishini ayting va uni so’z tarkibiga ko’ra tahlil qiling.
• – Olma daraxti ko’p joy (Olmazor)
• – Paxta yetishtirish bilan shug’ullanadigan kishi (Paxtakor)
• – Bog’ yaratadigan va uni parvarish qiladigan kishi (Bog’bon)
• – Traktor bilan ish bajaradigan kishi (Traktorchi)
• – Gul solib qo’yiladigan idish (Guldon)
• O’quvchilar o’qituvchi yordamida shu so’z qaysi so’zdan va qanday qo’shimcha yordamida yasalganini aniqlaydilar.

Xulosa qilib aytganda, boshlang’ich sinflarda so’zning morfemik tarkibi va so’z yasalishini o’rgatish o’quvchilarning har bir so’zga ongli munosabatda bo’lishlarini ta’minlaydi, so’z tarkibi va uning yasalishi haqidagi dastlabki tushunchalarni shakllantiradi.

• Xulosa qilib aytganda, boshlang’ich sinflarda so’zning morfemik tarkibi va so’z yasalishini o’rgatish o’quvchilarning har bir so’zga ongli munosabatda bo’lishlarini ta’minlaydi, so’z tarkibi va uning yasalishi haqidagi dastlabki tushunchalarni shakllantiradi.

• Bilim berishda har bir bolaning ruhiyati, qiziqishi va layoqatidan kelib chiqqan holda individual yondashishga harakat qiladi. Alifboni o‘rganishga kirishgan murg‘ak qalb egalarini ilmga oshno etishda bu fazilatlar juda muhimdir