|
Amaliy ish (darslik bilan ishlash).
Amaliy ishni boshlashdan oldin o‘quvchilarning darsga tayyorligi
o‘qituvchi tomonidan kuzatiladi. Kamchiliklar bartaraf etiladi.
Quritilgan poliz ekinlari urug‘laridan mozaika usulida qo‘qongul
shaklini yasash bosqichlari tushuntiriladi va o‘qituvchi tomonidan
kuzatiladi.
Qog‘oz va karton bilan ishlash
darslarini mazmunini tashkil etish metodikasi
Boshlang‘ich sinflarda o‘quvchilar eng avvalo faqat mehnat darsi
mashg‘ulotlaridagina emas, balki boshqa darslarda ham to‘qnash ke-
la digan materiallar bilan ham tanishadilar. Bu barcha o‘quv anjom-
lari: daftarlar, kitoblar, o‘quv qo‘llanmalari bosi ladigan qog‘oz turlari
– yozadigan, muqova qilinadigan, bos ma, rasm solinadigan kitob va
gazeta qog‘ozlaridir. Qog‘oz va karton boshlang‘ich sinflar mehnat
darslarida eng ko‘p qo‘lla nadigan materiallardir. O‘quvchilar bu
materiallarga kun dalik hayotda ham ko‘p marta duch keladilar.
Boshlang‘ich sinflardagi mehnat ta’limi dastur materiallarini tahlil
qilar ekanmiz, barcha sinflardagi ish turlaridan biri “Qog‘oz va karton
bilan ishlash” ekanligini ko‘ramiz.
Boshlang‘ich sinf o‘quvchilari qog‘oz va kartonga ishlov berishning
quyidagi usullarni o‘rganadilar:
1. Qog‘ozni turi, navi, rangi, o‘lchamiga ko‘ra tanlash.
2. Qog‘ozdan maketlar yasaganda qog‘ozga ishlov berishning eng
oddiy usullari sifatida qog‘ozni o‘rtasidan buklab va to‘rt burchak qilib
buklash (uzunasiga va ko‘ndalangiga).
3. Ingichka qog‘oz parchalarini to‘g‘rilash, bukilgan joylarini ikki
tomonidan buklash.
4. 45-90 gradus burchak qilib buklash.
5. Qog‘ozni buklab belgilangan chiziq bo‘yicha qaychi bilan qir-
qish, asbobni ushlash, xavfsizlik choralarini qo‘llash.
6. Qog‘ozni andoza bo‘yicha belgilash. Qalam bilan chiziq bo‘yicha
od d iy belgilash.
7. Qaychi bilan kvadratlar, turli burchaklar, uchburchaklar, doiralar
qirqish.
8. Qaychi bilan murakkabroq shakllar: barglar, qo‘ziqorinlar, mev-
aychi bilan murakkabroq shakllar: barglar, qo‘ziqorinlar, mev-
abroq shakllar: barglar, qo‘ziqorinlar, mev-
broq shakllar: barglar, qo‘ziqorinlar, mev-
q shakllar: barglar, qo‘ziqorinlar, mev-
shakllar: barglar, qo‘ziqorinlar, mev-
qo‘ziqorinlar, mev-
ziqorinlar, mev-
qorinlar, mev-
orinlar, mev-alarni qirqish.
9. Qog‘ozdan qirqilgan applikatsiya detallariga yelim surtish usul-
qirqilgan applikatsiya detallariga yelim surtish usul-
irqilgan applikatsiya detallariga yelim surtish usul-
qilgan applikatsiya detallariga yelim surtish usul-
ilgan applikatsiya detallariga yelim surtish usul-
plikatsiya detallariga yelim surtish usul-
likatsiya detallariga yelim surtish usul-
lari.
10. Applikatsiya detallarini yelimlab yopishtirish. Tayyor mahsu-
plikatsiya detallarini yelimlab yopishtirish. Tayyor mahsu-
likatsiya detallarini yelimlab yopishtirish. Tayyor mahsu-
limlab yopishtirish. Tayyor mahsu-
pishtirish. Tayyor mahsu-
yor mahsu-
r mahsu-hsu-su-lotlarni quritish.
11. Qog‘ozning yelim surtiladigan qismlarini oldindan ko‘chi rib
buyum detallarini bir-biriga yopishtirish.
12. Turli o‘yinchoqlarni kvadrat asos va to‘g‘ri burchak asosidan
bukib yasash.
13. Daftar, kitoblarni muqovalash.
14. Qog‘ozni buklash va turli shakllar yasash.
O‘quvchilar ishlov berilayotgan materiallarning xususiyatlarini hi-
sob ga olib, ish usullaridan ongli foydalanishlari, mehnat jarayonida
fan asoslarini o‘rganish vaqtida egallagan bilimlarini qo‘llashlari lo-
zim.
Birinchi sinfda o‘quvchilar eng avvalo faqat mehnat darsi mash -
g‘u lotlaridagina emas, balki boshqa darslarda ham to‘qnash kela digan
materiallar bilan tanishadilar. Bu barcha o‘quv an jom lari: daftarlar,
kitoblar, o‘quv qo‘llanmalari, bosiladigan qo g‘oz turlari – yoziladigan,
muqova qilinadigan, bosma, rasm soli nadigan, kitob va ro‘znoma
qog‘ozlaridir. Ta’lim jarayonida o‘quv chilar turli qog‘ozlarning aso-
siy jismoniy xususiyatlari, rangi, qalinligi, zichligi, siyohni sing di-
rish xususiyati, sathining xarakteri – silliq, g‘adir-budirligi bilan tani-
shadilar.
O‘quvchilar mashg‘ulotlarda qog‘oz varaqlarini buklaydilar va
to‘g‘rilaydilar, ularni qismlarga bo‘lib yirtadilar va qirqadilar, bo‘yay-
dilar. Shu bilan birga qog‘ozni buklash yo‘l bilan turli xil narsalarning
shak lini yasaydilar.
“Qog‘oz va karton bilan ishlash” o‘quvchilarni garmonik rivoj lan-
tirishda katta ahamiyatga ega. Ayniqsa, rangli qog‘oz bi an ishlash ijodni
rivojlantirshga yordam beradi,
fantaziyani boyitadi, kuzatuvchanlik, diqqat va tasavvurni faollashtiradi, irodani tarbiyalaydi, qo‘l mehnati, chamalash va rangni sezishni o‘stiradi.
Qog‘oz va karton bilan ishlash mashg‘ulotlariga oldindan quyida-
gi cha tayyorgarlik ko‘riladi: stolning ustiga qog‘oz yozib, o‘ng tomo-
niga qaychi, yelim uchun cho‘tka, chizg‘ich, qalam, avtoruchka, old
tomonlariga yelim, qiyqimlar uchun quti,
chap tomonlariga, ish vaqti-da xalaqit bermaydigan qilib rangli qog‘oz to‘plamini qo‘yadilar. Har bir mashg‘ulot oxirida o‘quvchilar keyingi mashg‘ulotda kerak bo‘la-digan narsalarni yozib oladilar.
O‘quvchilar ishlayotgan materiallarga tejamkorlik bilan munosa-
batda bo‘lishlari, o‘z ishlarini rejalashtira
bilishlari, materialni tejam-korlik bilan sarflashlari, vaqtdan unumli foydalanishlari, o‘qituvchi
ko‘rsatmalariga amal qilishlari, shu bilan birga ish joyini toza va ozoda
saqlashlari, mashg‘ulotdan so‘ng sinfni tozalab qo‘yishlari kerak.
Barcha fanlarda qo‘llanilgani kabi mehnat darslarida
ta’limning ko‘rgazmali vositalaridan foydalaniladi. Jumladan, mehnat darslarida
turli xil namuna, rasm:
, chizma, sxematik namuna, turli predmetlarning
modellari, shuningdek texnika vositalaridan foydalaniladi.
Yuqorida aytib o‘tganimizdek, qog‘oz va karton bilan ishlash
mash g‘ulotlarida o‘quvchilar qog‘ozni buklash
yo‘li bilan turli xil narsalarning shaklini yasashni ham o‘rganib boradilar. Ana shunday mashg‘ulotlar davomida o‘qituvchi quyidagi ko‘rgazmali qurollardan
foydalanishi mumkin. Shu bilan birga o‘quvchilar bu ko‘rgazmalarning
yasalish bosqichlariga rioya qilgan holda, dars davomida o‘zlari
yasashlari ham mumkin.
Qog‘oz va karton faqat poligraf san’atidagina emas, balki, xalq
xo‘jaligining hamma tarmoqlarida ham keng qo‘llaniladi. Hozirgi
kunda ishlab chiqarish sanoatida qog‘oz va kartonning ikki yuzga
yaqin turi ishlab chiqarilmoqda.
Turli xil qog‘ozlardan kitoblar, oynomalar, ro‘znomalar chiqarish
uchun foydalanishini barcha o‘quvchilar yaxshi biladilar. Shuning
uchun ham mehnat ta’limi darslarida o‘qituvchi o‘quvchilarning diq-
qat-e’tiborini ular foydalanadigan qog‘ozning turmushda tez-tez uch-
raydigan va qo‘l mehnati darslarida ishlatiladigan turlariga jalb qilib
borishi lozim.
Bu qog‘ozlarning turlari quyidagilardan iborat:
Do'stlaringiz bilan baham: |
