Qadriyat – tevarak-atrofdagi narsalarning, kishining jamiyat uchun ijobiy yoki salbiy ahamiyatini ko’rsatuvchi tushuncha bo’lib, axloqiy tamoyillar, g’oyalar, yo’l-yo’riqlar va maqsadlarda ifodalangan ana shu tushunchaga baho berish mezoni va usullari hisoblanadi.
Qadriyatga umuminsoniy qadriyatlar – ma’lum bir axloq me’yorlari, ilg’or, taraqqiyparvar madaniy meroslar kiradi.
Qadriyat – qadr-qimmat ma’nosini anglatib, inson uchun qadrli bo’lgan barcha narsa va hodisalar (predmet va jarayonlar) majmuidir.
Qadriyat – voqyelikdagi muayyan hodisalarning umuminsoniy, ijtimoiy axloqiy, ma’daniy –ma’naviy ahamiyatini ko’rsatish uchun qo’llaniladigan tushuncha.
Qadriyat kategoriyasi faqat buyum va narsalarning iqtisodiy qiymatini emas, jamiyat va inson uchun biror ahamiyatga ega bo’lgan voqyelikning shakllarini, narsalar, voqyea hodisalar, talab va tartiblarning qadrini ifodalash uchun ishlatiladi.
Qadriyatlar ishlab chiqarish sohasidagi faoliyat, insonlar o’rtasidagi munosabatlar uchun foyda keltiradigan narsalar majmuasi sifatida yuzaga kelib, ayrim kishilar ijtimoiy guruhlar harakatini tartibga soladigan ma’naviy hodisaga aylanadi.
Muayyan bir elat, milat, xalqning hayoti, turmush tarzi, tili, madaniyati, an’analari o’tmishi va kelajagi bilan bog’liq qadriyatlar milliy qadriyatlar hisoblanadi.
Milliy qadriyatlar – murakkab ijtimoiy – ruhiy hodisa bo’lib, millatning tili, madaniyati, tarixi, urf-odatlari, an’analarini, jamiyki moddiy va ma’naviy, boyliklarni, iqtisodiy, ijtimoiy-siyosiy hayotining barcha tomonlaridir.
Milliy qadriyatlar – muayyan biror bir xalqqa taalluqli bo’lgan urf-odatlar va an’analar, barcha xalqqa tegishli bo’lgan ma’naviy boyliklar majmuidir.
O’quvchilarning milliy qadriyatlar to’g’risidagi tasavvurlarini shakllantirish quyidagi ketma-ketlikda bosqichma-bosqich olib boriladi:
milliy qadriyatlar to’g’risida tushuncha;
ulug’ ajdodlarimiz tomonidan qoldirilgan ma’naviy, intellektual moddiy boyliklar;
xalq og’zaki ijodi natijalari;
urf-odatlar va ularning tarbiyaviy ahamiyatlari;
oilani ma’naviy boyitishga zamin tayyorlash va shu kabilarga qat’iy e’tibor beriladi.
Buyuk siymolar – Imom al- Buxoriy, Xo’ja Bahouiddin Naqshband, At-Termiziy, Ahmad Yassaviy, Abu Mansur al-Moturudiy, Zamaxshariy, Yusuf Hamodoniy, Najmiddin Kubro, qomusiy olimlar: al-Xorazmiy, al- Beruniy, Abu Ali Ibn Sino, Umar Xayyom, Mirzo Ulug’bek, Ali Qushchi, yozuvchi va shoirlar: Alisher Navoiy, Aburahmon Jomiy, Bobur, Lutfiy, Sakkokiy, Boborahim Mashrab, davlat arboblari: Amir Temur, Mirzo Ulug’bek, Xusayn Bayqaro, jadidchilar: Munavvar qori (Abdurashidxonov), Abdulla Avloniy, Abdurauf Fitrat, Abdulla Qodiriy, Mahmudxo’ja Behbudiy, Abduqodir Shakuriy, Hamza, Saidrasul Saidazizov.
Do'stlaringiz bilan baham: |