Бошланғич таълимда интеграциявий – инновацион ёндашувлар

Ҳарбий таълим тизимида педагогик инновацион технологияларни жорий этилиши 
қуйдаги вазифларни бажарилишини тақазо этилади. 
- ҳарбий таълим машғулотларида педагогик инновацион технологияларни 
қўлланишига доир методик адабиётларни ўрганиш ва таҳлил қилиш; 
- машғулотларда педагогик инновацион технологияларни қўлланишига доир 
тажрибаларни ўрганиш; 
- ҳарбий таълим ва бошқа фанлар машғулотларида педагогик инновацион 
технологияларни жорий этишда машғулотларнинг шакл ва услубларини янги педагогик 
инновацион технологиялар асосида ўрганиш; 
- педагогик инновацион технологиялар тушунчаси, мазмуни ва моҳиятини аниқлаш; 
- машғулотларда педагогик технологияларни қўллашда инновацион ёндашувнинг 
шарт-шароитларини аниқлаш; 
Инновацион ўқитиш орқали қуйдаги натижаларни кўзда тутилиши мақсадга мувофиқ 
балади. 
- педагогик технологиялар қўлланишида инновацион ёндашув андозаси ва 
мезонларини ишлаб чиқиш; 
- ҳарбий таълим машғулотларида педагогик технологиялар қўлланишида инновацион 
ёндашувга доир илмий методик тавсиялар ишлаб чиқиш. 
- педагогик технологиялар қўлланишида инновацион ёндашув методик муаммо 
сифатида илмий – назарий ва амалий жиҳатдан ҳарбий таълим машғулотларига илк бора 
тадқиқ этилади; 
- «инновацион ёндашув» янги ўқитиш технологияси сифатида ҳарбий таълим 
машғулотларини ташкил этиш ва олиб бориш истеъмолига киритилади; 
- «инновацион ёндашув» тушунчаси методик жиҳатдан тасниф этилади; 
- ҳарбий таълим машғулотларини олиб борилишида инновацион ёндашувни жорий 
қилишнинг мазмуни, шакл ва услублари ишлаб чиқилади. 

---

38 
Ҳулоса қилиб айтилганда технологиялаштиришнинг янгидан - янги усуллари илмий - 
техник тараққиёт ишлаб чиқариш соҳаси билангина чекланиб қолмай, таълимнинг барча 
соҳаларига ҳам кириб келиши, ахборотлар ҳажмининг кескин кўпайиши, фан ва техника 
тараққиётининг кескин ўсиши, айниқса рақибни аниқлаш тизими масофадан автоматик 
бошқарилувчи датчиклар, ретрансляторлар ва аҳборотни қайта ишлаш марказлари 
жиҳозланиб бўлган бир даврдаҳарбий таълим тизимини асосий ҳалқаси бўлган машғулотни 
мазмунан ислоҳ қилиш ҳамда машғулот раҳбарининг фаолиятини юксак даражада 
такомиллаштириб бориш зарурияти янада долзарб аҳамият касб этмоқда. 
 
YOSHLARNI MILLIY ARMIYA SAFIGA TAYYORLASHDA “CHAQIRUVGA QADAR 
BOSHLANG’ICH TAYYORGARLIK” FANINING AHAMIYATI 
Yoqubov A.F. – 1-kurs tayanch doktoranti, TDPU.
Mudofaa sohasida olib borilayotgan isloxatlarning asosiy maqsadi ham, Vatanimiz sarxadlarini 
mustahkamlash, xalqimizning tinch hayotiga qarshi qaratilgan har qanday tajavuz hamda g’arazli 
urinishlarni oldini olish va bartaraf etishdek ma’suliyatli va muhim vazifalarni bajarishda Qurolli 
Kuchlarning o’rni va ahamiyati muhimdir. Avvalambor, hozirgi taxlikali zamonda jangavor 
tayyorgarlikka ega bo‘gan, har jihatdan eng so’nggi qurollar bilan ta’minlangan va kuchli ijtimoiy 
himoyalangan Qurolli Kuchlar xavfsizlik, barqarorlik, sarxadlar daxlsizligini va mamlakat hududiy 
yaxlitligini, el yurt tinchligi, osoyishtaligini, totuv hayotimizning mustahkam va ishonchli kafolati 
bo‘a oladi. 
Milliy armiya safida Vatanga sadoqat bilan xizmat qilish, uning sarhadlari va manfatlari, 
xalqimizning tinch va osoyishta hayotini himoya qilishdek muqaddas burchni bajarish har bir 
fuqaroning vazifasi sanaladi. 
Qurolli Kuchlar safiga tayyorlanayotgan bo‘ajak harbiy kadrlarni mard va fidoyi, intelektual 
jihatdan barkamol qilib tarbiyalash bugungi kun pedagoglarga qoyilayotgan masu’liyatli vazifalardan 
biri hisoblanadi. 
Harbiy sohaga oid bilim, ko’nikma va malakani egallagan yigit har qanday holatda ham harbiy 
hizmatga shay, kundalik oilaviy, bilim dargohida yon atrofdagilar bilan munosabatga kirishishda aslo 
qoqilmaydi, bilganlari va o’rganganlari qo‘ keladi. O’rta ta’lim maktablarining yuqori sinflarida 
o’tilib kelinayotgan “Chaqiruvga qadar boshlang’ich tayyorgarlik” o’quv fani yuqoridagi doimiy 
shaylikni shakllantirishda muhim o’rin tutadi. 
Hukumatimiz tomonidan olib borilayotgan ta’lim tizimini islohat qilishda axborotlashtirish 
orqali bilim oluvchilarni ijodiy izlanishga unday oladigan muhitni yaratish tashkil etilayotgan 
mashg’ulotlarga qoyilayotgan talablardan biridir. Shiddat bilan kirib kelayotgan axborot oqimi 
bugungi kun mafkuraviy manzarasiga ta’sir ko’rsatish bilan birgalikda yosh avlodni qurolli kuchlar 
safiga tayyorlash jarayonini ham chetlab o’tayotganligi sir emas. Chunki har qanday holatning salbiy 
va ijobiy tomoni bo‘gani kabi axborot oqimining ham o’ziga xos bo‘gan jihatlari mavjud. Jumladan, 
axborot hajmi juda ham keng, ularning asosini tanlab olib kasbiy sharoitda foydalanish muhim 
hisoblanadi.
O’rta ta’lim makatablarida “Chaqiruvga qadar boshlang’ich tayyorgarlik” ta’lim jarayoni yosh 
avlodni ayniqsa, o’g’il bolalarni Vatan himoyasiga tayyorlash jarayonida fundamental bilimlarni 
beruvchi dastlabki omillardan hisoblanadi.
Chaqiruvga qadar boshlang’ich tayyorgarlikni pedagogik va axborot texnalogiylari asosida 
o’qitish tizimini keng tadbiq etish orqali fan boyicha berilishi mumkin bo‘gan dastlabki bilim, 
tushunchalarni nisbatan yengil hamda mustahkam shakllanishiga juda qullay sharoit yaratadi. 
Zamonaviy o’quvchida bilim olishni emas balki bilimni qay darajada egallash uni amaliy faoliyatda 
qo‘lay olish malakasini shaklantirish lozimdir. Bunda mustaqil bilim olish faoliyatini tashkil etishga, 
bilimlarni mustaqil egallashga va ularni amaliyotga qo‘lash malakalarini shakllantirishga qaratish 
lozim bo‘adi.

---

39 
Ta’lim tizimida olib borilayotgan innovatsion faoliyatning asosini ham o’quvchilarni o’qitish 
emas balki, o’qishga o’rgatish jamiyatning axbarotlashuvi davrida amalga oshirish lozimdir.
Biroq shunga qaramasdan “O’qituvchi-kitob-talaba” ta’lim paradigmasining ayrim jihatlari 
Vatanimiz Qurolli Kuchlari safiga tayyorlashda dastlabki fundametntal bilimlarni beruvchi 
chaqiruvga qadar boshlang’ich tayyorgarlik fanida saqlanib qolmoqda. Jumladan, fan boyicha tashkil 
etilayotgan mashg’ulotlar asosan an’anaviy dars berish uslubidan foydalangan holda o’quv 
materiallarining ta’snifi berilib borilmoqda. Vaholanki, pedagogik va axborot texnologiyalaridan 
foydalanb, qoyilgan maqsadga erishish bugungi innovatsion ta’lim tizimiga qoyilayotgan 
talablardandir. Chaqiruvga qadar boshlang’ich tayyorgarlik o’quv fanini o’qitish davomida 
innovatsion ta’lim tizimiga qoyilayotgan talablardan kelib chiqqan holda quyidagi kamchiliklar 
ko’zga tashlanmoqda: 
-
Chaqiruvga qadar boshlang’ich tayyorgarlik ta’limi o’qituvchilari mashg’ulotlarni olib 
borishda ilmiy va amaliy ko’nikmalarga ega emasliklari. 
-
Zamonaviy pedagogik va axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan samarali foydalanish 
boyicha malaka oshirish darajalari talab darajasidan pastligi. 
-
O’qituvchilarni o’zbek tilida o’quv-uslubiy adabiyotlar bilan to‘a ta’minlashga erishish 
lozimligi to‘a-to’kis hal qilingan emasligi. 
-
Zamonaviy pedagogik ta’lim berish tizimi. 
O’zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlari safida hizmatga tayyorlash uchun harbiy ta’lim berish 
ularga Vatanni himoya qilishda o’zining konstitutsiyaviy burchini ado etishda va qisqa muddatlarda 
ularga ishonib topshirilgan zamonaviy qurol va harbiy texnikalarni bilishi talab etadi. Chaqiruvga 
qadar boshlang’ich tayyorgarlik o’quv fanini zamonaviy ta’lim berish vositalari orqali tashkil etish 
maqsadida axborot va pedagogik texnalogiyalarining texnik va didaktik vositalaridan foydalanib 
yoshlarni Qurolli Kuchlar safiga intellektual jihatdan tayyorlashda o’z aksini topadi.
Bugungi kundagi harbiy xizmatning qudrati jangavor tayyorgarligi, harakatchanligi, eng yangi 
zamonaviy qurol-yarog’ bilan ta’minlanganligi emas, balki Qurolli Kuchlar safida professional 
tayyorgarlikka ega bo‘gan shaxsiy tarkibning ma’naviy, axloqiy ruhiy holati ularning faol ishtiroki, 
Ona Vatan taqdiri uchun ma’sulyati bilan belgilanishi olib borilayotgan ishlarimizning samarasi 
bo‘ishi lozimdir.
Shunday milliy armiya safiga tayyorlanayotgan yoshlarda harbiy Vatanparvarlik fazilatini 
shakllantirish harbiy bilim mashg’ulotlarning oldiga qoyilishi lozim bo‘gan asosiy masala bo‘ishi 
lozimdir. Ta’lim mussasalarida yoshlarni chaqiruvga qadar boshlang’ich tayyorgarlik fani orqali 
Qurolli Kuchlar safi xizmatiga tayyorlanayotgan kadrlarga nafaqat harbiy bilimlarni berish balki, 
ma’naviy-axloqiy, huquqiy tarbiya muammolari, sodiqlik, shijoat shu bilan birga harbiy 
Vatanparvarlik tuyg’usini shakllantirish muhim sanalishi lozimdir.