Бошланғич таълим педагогикаси ва методикаси факулктетлари

аниқлиги нутқда акс этган
мавжудликнинг нарсалар, 
ҳодисалар 
доираси билан
нутқ мазмунинннг муносабатида кўринади. Демак, мав-
жудлик нарсалар, ҳодисалар орқали 
нутқда аниқ акс
этган бўлса, бундай нутқ аниқ нутқ ҳисобланади. Нутқ-
да мавжудликнинг нарса ва ҳодисалари тўғри акс эти-
ши учун нотиқ ўзи сўзлаётган нарсаларни яхши билган
бўлиши лозим. Нутқ предметини ҳар томонлама билиш
нутқни ашёвий жиҳатдан аниқ ташкил этишга 
сабаб
бўлади. Нутқ предметини билмаслик ёки чала билиш,
шунингдек, уларни ўрганишда лоқайдлик қилиш орқа-
сида юэага келган ноаниқлик ёқимсиз бўлиб, тинглов- 1
1 «Муштум» журкали, 1987, 24-сон, 6 - бет. 
56
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

чини ранжитадн 
Мана бу мисолга диққат қилайлик:
«На ташкилотчилик, на раҳбарлик, на билнмдонлик қо-
билняти бўлмаган кнши бирданига кимнинг назарига
■ш- тушдн?» (Газетадан)
Кўринадики, 
сўзловчн на юкламасининг 
нутқдаги
маъпоси -ма бўлишсиялик қўшимчаси англатган маъно-
га тенг эканлигини унутган. Одатда на инкор юкламаси
иштирок этган 
гапларнинг 
кесимн 
бўлишли шаклда
бўлади.
Олам нигоҳ еримнинг,
Сингиб кетган гардига.
Мен шерикман элимнинг
Ҳар ташвнши, дардига.
(Назармат, «Пахта сўзлар»)
Бу тўртликпинг бирннчи икки мисрасида ифодалан-
ган фикр ноаниқ, чунки унда нутқ предмети аниқ эмас.
Нутқнинг ҳар томонлама тўғри бўлиши учун нарса
аннқлигининг ўзи етарли 
эмас. 
Тушунчавий аниқлик