|
Фойда солиғи бўйича имтиёзлар
сифатида солиққа тортиладиган
даромад суммасидан чегириб ташланадиган харажатлар, солиқдан озод этилган
фойданинг турлари ҳамда имтиёз меъёрлари Солиқ кодексида (158,159-
моддалар) очиб берилган. Чунончи, Солиқ Кодексининг 158-моддасига
мувофиқ автотранспорт корхоналарининг шаҳар йўловчилар транспортида
(таксидан, шу жумладан йўналишли таксидан ташқари) йўловчиларни ташиш
бўйича хизматлар кўрсатишдан олган фойдаси фойда солиғини тўлашдан тўлиқ
озод қилинган. Фойда солиғи бўйича берилган ушбу имтиёз йўловчи ташишга
ихтисослашган автотранспорт корхоналарида шаҳар йўловчилар транспортида
(таксидан, шу жумладан йўналишли таксидан ташқари) йўловчиларни ташиш
бўйича хизматлар кўрсатишдан олинган фойда кўрсаткичини махсус ҳисоб-
китоб қилишни ҳамда уни фойда солиғи ҳисоб-китобига илова қилишни тақоза
этади.
Фойда солиғи (Нф)
суммаси автотранспорт корхонасининг солиққа
тортиладиган фойдаси суммасини
(Стф
) солиқ меъёрига
(См)
кўпайтириш ва
100 фоизга бўлиш йўли билан топилади, яъни:
НФ = СТФ *СМ : 100%
Ҳисоб-китоб асосида ҳисобланган фойда солиғи суммаси бухгалтерия
ҳисобида қуйидагича акс эттирилади:
Дебет_9810_«Даромад(фойда)_солиғи_бўйича_харажатлар»_Кредит'>Дебет
9810 «Даромад(фойда) солиғи бўйича харажатлар»
Кредит
6410 «Бюджетга тўловлар бўйича қарз»
Автотранспорт корхоналарини бюджетга даромад (фойда) солиғи бўйича
қарзларининг тўланишига қуйидагича ёзув қилинади:
Дебет
6410 «Бюджетга тўловлар бўйича қарз»
Кредит
5110 «Ҳисоб-китоб счёти»
Ягона солиқ тўловининг ҳисоб-китоби ва ҳисоби
Микрофирма ва кичик корхоналар мақомидаги автотранспорт корхоналари
учун ягона солиқ тўлови ягона солиқ, бюджетдан ташқари Пенсия жамғармаси,
Республика йўл жамғармаси ва Мактаб таълимини ривожлантириш
жамғармасига мажбурий ажратмаларни тўлаш ўрнига жорий этилган. Ушбу
солиқни тўловчи автотранспорт корхоналарида материаллар (ишлар,
хизматлар) харид қилинганда таъминотчи ташкилотларга тўланган ҚҚС
суммаси материал бойликлар (ишлар, хизматлар) қийматига киритилади.
Ягона солиқ тўловини тўловчи автотранспорт корхоналари ихтиёрий
тарзда рўйхатдан ўтган жойидаги давлат солиқ хизмати органларига навбатдаги
чорак бошланишига қадар бир ойдан кечиктирмай, янги барпо этилаётган
микро ва кичик корхона мақомидаги автотранспорт корхоналари эса фаолиятни
амалга оширишни бошлашга қадар топшириладиган ариза асосида қўшилган
қиймат солиғини тўлашлари мумкин. Ягона солиқ тўлови тўловчилари
томонидан қўшилган қиймат солиғини тўлашдан бош тортиш навбатдаги йил
бошланишига қадар бир ойдан кечиктирмасдан рўйхатдан ўтган жойидаги
давлат солиқ хизмати органларига тақдим этиладиган ариза асосида навбатдаги
йилнинг бошидангина амалга оширилади.
Ягона
солиқ
тўловини
тўлаш
объекти
бўлиб
автотранспорт
корхоналарининг барча фаолият турларидан олган ялпи тушуми ҳисобланади.
Ягона солиқ тўлови суммаси ялпи тушум суммасини ушбу солиқнинг
белгиланган меъёрига кўпайтириш йўли билан топилади. Бунда, ихтиёрий
тарзда қўшилган қиймат солиғини тўловчилар учун ягона солиқ тўлови
суммаси бюджетга тўланадиган қўшилган қиймат солиғи суммасига, бироқ
ягона солиқ тўлови суммасининг 50 фоизидан ортиқ бўлмаган миқдорига
камаяди.
Ягона солиқ тўловига тортиладиган ялпи тушум таркибига қуйидагилар
киритилади:
1. Нақд пулга ва нақдсиз пулга бажарилган иш (кўрсатилган
хизмат)ларнинг ҳажми.
2.Асосий фаолиятдан бошқа даромадлар, чунончи:
а) ундирилган ёки қарздор эътироф этган жарималар, пенялар,
неустойкалар ҳамда хўжалик шартномаларининг шартларини бузганлик учун
бошқа жазо турлари;
б) ҳисобот йилида аниқланган ўтган йиллар даромадлари;
в) рента даромади, автотранспорт корхонаси ҳузуридаги ошхоналардан
тушумлар, бошқа хизмат кўрсатувчи хўжаликлардан тушумлар;
г) асосий воситалар ва бошқа мол-мулкни сотишдан даромадлар;
д) кредиторлик ва депонентлик қарзини қонун билан белгиланган тартибда
ҳисобдан чиқаришдан олинган даромадлар;
е) товар-моддий бойликларини қўшимча баҳолаш;
ж) текин молиявий ёрдам, шу жумладан, текинга олинган мол-мулк;
з) қисқа муддатли ижарадан даромадлар;
и) илгари чиқариб ташланган харажатларни қоплаш тариқасида олинган
даромадлардан ташқари бошқа операцион даромадлар;
3.Молиявий фаолиятдан даромадлар, чунончи:
а) олинган роялти ва капитал трансферти;
б) Ўзбекистон Республикаси ҳудуди ва ундан ташқарида бошқа хўжалик
юритувчи субъектлар фаолиятида улушли иштирок этишдан олинган
даромадлар, акциялар бўйича дивидендлар ҳамда облигациялар ва бошқа
қимматли қоғозлар бўйича даромадлар;
в) мол-мулкни узоқ муддатли ижара (лизинг)га беришдан даромад (маржа);
г) чет эл валютасидаги операциялар бўйича курсдаги фарқдан даромадлар
(мусбат ва манфий курс фарқлари ўртасидаги сальдо), бунда манфий курс
фарқи суммаси мусбат курс фарқи суммасидан ошиб кетган ҳолда ошиб кетиш
суммаси ягона солиқ тўловини ҳисоблаб чиқаётганда солиқ солинадиган базани
камайтирмайди;
д) қимматли қоғозлар, шуъба корхоналар ва ҳоказоларга қўйилган
маблағларни қайта баҳолашларни ўтказишдан даромадлар;
е) молиявий фаолиятдан бошқа даромадлар;
4.Фавқулодда даромадлар.
Солиқ солинадиган ялпи тушум ҳисоблаб чиқилаётганда қуйидагилар ялпи
тушумдан чиқариб ташланади:
а) ихтёрий равишда ўз аризасига кўра қўшилган қиймат солиғи тўловчилар
учун қўшилган қиймат солиғи суммаси;
б) давлат субсидиялари суммаси;
в) давлат облигациялари ва бошқа давлат қимматли қоғозлари бўйича
даромадлар;
г) тўлов манбаида солиқ тўланганлигини тасдиқлайдиган ҳужжатлар
(маълумотнома) мавжудлигида дивидендлар ва фоизлар.
Ягона солиқ тўлови ҳар чоракда ўсиб борувчи якун билан ҳисоб-китобни
топшириш муддатидан кечиктирмай тўланади.
Ягона солиқ тўлови бўйича ҳисоб-китобларнинг бухгалтерия ҳисоби 6410
«Бюджетга тўловлар бўйича қарз» счётида юритилади. Белгиланган тартибда
ҳисоблаб чиқилган ягона солиқ тўлови бухгалтерия ҳисобида қуйидаги ёзув
билан акс эттирилади:
Do'stlaringiz bilan baham: |
