Бошқа тармоқларда бухгалтерия ҳисобининг хусусиятлари

4-п (вақтбай) шаклдаги 
йўл варақалари бошқа шаклдаги йўл 
варақаларидан фарқли ўлароқ махсус кесиб олинадиган талон қисмига эга. Бу 
талонда кўрсатилган кўрсаткичлар буюртмачи томонидан тўлдирилади, 

---

имзоланади ва штамп билан тасдиқланади. Талон транспорт корхонаси 
томонидан буюртмачига бажарилган иш (кўрсатилган хизмат)лар учун счёт-
фактура тақдим этишга асос бўлади. 
№ 1 (халқаро) ҳамда 4-м (шаҳарлараро) шакллардаги
йўл 
варақаларининг асосий қисмларини тўлғазиш тартиби 4-с (ишбай) ва 4-п 
(вақтбай) шакллардаги йўл варақаларини тўлғазиш тартибига ўхшайди. Фақат 
№ 1(халқаро) шаклдаги йўл варақаларида қўшимча тарзда босиб ўтилган йўл 
узунлиги (км), ташилган юк (тонна), юк айланмаси ҳажми (т/км), 
автомобилнинг бўш турган вақтлари (соат, дақиқа) каби кўрсаткичлар мос 
равишда Ўзбекистон территорияси ҳамда чет эл мамлакатлари территориялари 
бўйича кўрсатилади. Шунингдек, ушбу йўл варақасининг «Ёқилғи» бўлимида 
мос равишда республикамиз территориясида ҳамда чет эл мамлакатлари 
территориясида олинган ёқилғининг миқдори ва сарфининг ҳисоб-китоби 
алоҳида-алоҳида 
кўрсатилади. 
Бу 
бўлимнинг 
алоҳида 
устуларида 
автомобилнинг чиқиб кетиш ва қайтиб келиш санасига бўлган ёқилғининг 
қолдиғи, унинг норма бўйича сарфи ва ҳақиқий сарфи, қилинган тежам ва 
ортиқча сарфлар кўрсатилади. № 1(халқаро) шаклдаги йўл варақасида «Иш 
ҳақи ҳисоб-китоби» бўлими бўлиб, унинг алоҳида устунларида иш турлари ва 
уларга ҳисобланган иш ҳақи тўғрисидаги маълумотлар кўрсатилади.
Йўл варақаларида кўрсатилган маълумотларнинг ҳаққонийлиги учун 
автотранспорт корхонаси раҳбари ҳамда уларни расмийлаштиришга масъул 
ходимлар шахсан жавобгар ҳисобланади. Йўл варақаларини расмийлаштириш 
функцияси юклатилган масъул ходим йўл варақалари бланкаларининг сарфи 
тўғрисида ойлик ҳисобот тузиши ва уни бухгалтерияга тақдим этиши лозим. 
Йўл варақаларини расмийлаштиришда бўяб ёзишга ва тузатишлар киритишга 
йўл қўйилмайди. 
Автотранспорт корхоналарида юқорида келтирилган тартибга мувофиқ 
тўлғазилган барча йўл варақалари уларга илова қилинган ҳужжатлар билан 
бирга диспетчерлик бўлими томонидан бухгалтерияга топширилади.
Автотранспорт корхонаси бухгалтериясида йўл варақаларига ишлов 
берилади, яъни улар асосида автомобилларнинг иш фаолияти, бажарилган иш 
(кўрсатилган хизмат)лардан олинган даромад, буюртмачилар билан ҳисоб-
китоблар, ҳайдовчилар билан иш ҳақи бўйича ҳисоблашишлар ҳисоби 
юритилади. 
Йўриқномага мувофиқ йўл варақаларига ишлов бериш қуйидаги 
усулларнинг бири бўйича амалга оширилади – компьютерлар ёрдамида ёки
қўлда. 
Йўл варақаларига компьютерлар ёрдамида ишлов беришда барча 
маълумотлар «Автотраспорт иш фаолияти ҳисоби карточкаси»нинг электрон 
меню шаклига ҳар бир реквизитнинг коди орқали киритилади. Ҳисоб-китоб 
қилинадиган кўрсаткичларни компьютер ўзи ҳисоблайди ҳамда карточканинг 
тегишли қаторлари ва устунларига ёзади. Шу йўл билан тўлғазилган электрон 
карточкаларни компьютернинг экранига ёки босмага мос равишдаги режимлар 
орқали чиқариб олиш мумкин. Компьютер хотирасида тўпланган электрон 
карточкалар унда АТВлар иш фаолиятига доир маълумотларни турли шакл ва 

---

мазмундаги машинограммалар кўринишида олиш имконини беради. Ушбу 
машинограммалар маълумотлари автотранспорт корхонаси бошқарув аппарати 
бўлинмалари томонидан АТВлар иш фаолияти самарадорлиги кўрсаткичларини 
назорат қилиш, таҳлил этиш ва тегишли бошқарув қарорларини қабул қилишда 
кенг фойдаланилади.
АТВлар иш фаолияти ҳисобини юритишга асос бўлувчи яна бир 
бошланғич ҳужжат бўлиб товар-транспорт наклоднойи (ТТН) ҳисобланади.